שײנע־שײנדל פֿון כּתרילעװקע צו איר מאַן מנחס־מענדל
אין װאַישע
6
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל נ"י!
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען דאָ גאָט צו דאַנקען
אַלע אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער
ניט ערגער. און צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז אױף אונדזער
כּתרילעװקע האָט זיך גאָט גענומען גאָר אױף אַן אַנדער אופֿן. מיר זענען נאָך ניט
געקומען צו זיך פֿון שעיה־דודס מחותנס אומגליק מיט די שאַרעגראָדסקיס,
האָט אונדז גאָט צוגעשיקט אַ נײַעם. משה:נחמן כאָרטאָװאָי געדענקסטו נאָך
מסתּמא? איז ער הײַנט אַ שײנער קבצן די דירה האָט ער שױן לאַנג
פֿאָרקױפֿט. חיה־פּערל איז בײַ אים געשטאָרבן. ער האָט שױן חתונה געהאַט נאָך
אַ מאָל, געבראַכט צו פֿירן אַ כאָלערע פֿון דער פֿרעמד, עפּעס אַ שוחטקע אַן
אַלמנה. װי זאָגט די מאַמע: ,מ'קריגט ניט די מציאה אין דער הײם, דאַרף מען
פֿאָרן נאָך איר קײן בראָד".. דאָס אײנציקע שטיקל אָנהאַלט זײַנס איז געװען
דער ברודער, בערל־אײַזיק. ער איז געזעסן אין אַ דאָרף, בערל־אײַזיק הײסט
עס, און האָט געהאַט פּרנסה, פֿלעגט ער אים אונטערהאַלטן, דעם ברודער, אַ
מאָל מיט אַ זעקל מעל, אַ מאָל מיט אַ זאַק קאַרטאָפֿליעס, און אַ מאָל טאַקע
מיט אַ מזומן קערבל אױך. נאָר דאָס אַלץ איז געוען אַ מאָל, אַז בערליאײיזיק
האָט געהאַט אַ קלײטל און פֿלעגט פֿאַרדינען, פֿלעגט ער אָפּרײַסן פֿאַרן ברודער
אױך. װי זשע איז אָבער דער דין, אַז ער אַלין, בערל־אײַזיק הײסט עס, האָט
הײַנט אױך מכּות! אַז פֿונעם קלײטל האָבן אים גױייִם אױסגעדונגען, און צו
פֿאַרדינען איז ניטאָ בײַ װאָס. און גלאַט, ביז װאַנען איז דער שיעור צו העללפֿן
אַ ברודער 1 װי זאָגט די מאַמע:.אַ לעכעריקן זאַק קאָן מען ניט אָנשטאָפּף.
| איז דאַכט זיך גענוג 1 װאָס טוט גאָט ― קומט אָן דער אוקאַז און מען װאַרפֿט
אים אַרױס פֿון דאָרף, בערל־אײיזיקן הײסט עס, אין פֿיר און צװאַנציק שעה. עפּעס
אַ מין בהלה אױף זײ! און װען װאַרפֿט מען זי אַרױס? אַקוראַט אין מיטן
בײַנאַכט, אין אַ פֿינצטערניש, אַ חשכות, אַ רעגן, אַ בלאָטע, אַ טװאַן, װי זאָגט
די מאַמע: ,ס'שטײט געשריבן, אַז די ייִדן זענען אַרױסגעגאַנגען פֿון מצרים
113
|
|
sheyne-sheyndl fun KTrilevke tsu ir man mnHs-mendl
in vayshe
6
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid hmfursm muhr"r Menakhem mendl n"i!
ershtns kum ikh dir tsu meldn, az mir zenen do got tsu danken
ale in bestn gezunt, gib got dos nemlekhe fun dir tsu hern oyf vayter
nit erger. un tsveytns shrayb ikh dir, baley hikr, az oyf undzer
KTrilevke hot zikh got genumen gor oyf an ander oyfn. mir zenen nokh nit
gekumen tsu zikh fun sheyh-duds mHuTns umglik mit di sharegrodskis,
hot undz got tsugeshikt a nayem. Moyshe:Nakhmen khortovoy gedenkstu nokh
mistome? iz er haynt a sheyner kabtsn di dire hot er shoyn lang
forkoyft. khaye-perl iz bay im geshtorbn. er hot shoyn khasene gehat nokh
a mol, gebrakht tsu firn a kholere fun der fremd, epes a shoykhetke an
almone. vi zogt di mame: ,m'krigt nit di metsiye in der heym, darf men
forn nokh ir keyn brod".. dos eyntsike shtikl onhalt zayns iz geven
der bruder, berl-ayzik. er iz gezesn in a dorf, berl-ayzik heyst
es, un hot gehat parnose, flegt er im unterhaltn, dem bruder, a
mol mit a zekl mel, a mol mit a zak kartoflyes, un a mol take
mit a mezumen kerbl oykh. nor dos alts iz geuen a mol, az berli#eyizik
hot gehat a kleytl un flegt fardinen, flegt er opraysn farn bruder
oykh. vi zhe iz ober der din, az er alin, berl-ayzik heyst es, hot
haynt oykh makes! az funem kleytl hobn im goyyim oysgedungen, un tsu
fardinen iz nito bay vos. un glat, biz vanen iz der shiyer tsu hellfn
a bruder 1 vi zogt di mame:.a lekherikn zak kon men nit onshtopf.
iz dakht zikh genug 1 vos tut got ― kumt on der ukaz un men varft
im aroys fun dorf, berl-eyizikn heyst es, in fir un tsvantsik sho. epes
a min behole oyf zey! un ven varft men zi aroys? akurat in mitn
baynakht, in a fintsternish, a khashkhes, a regn, a blote, a tvan, vi zogt
di mame: ,s'shteyt geshribn, az di yidn zenen aroysgegangen fun mitsrayem
113
|
שײנע־שײנדל פֿון כּתרילעװקע צו איר מאַן מנחס־מענדל
אין װאַישע
6
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל נ"י!
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען דאָ גאָט צו דאַנקען
אַלע אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער
ניט ערגער. און צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז אױף אונדזער
כּתרילעװקע האָט זיך גאָט גענומען גאָר אױף אַן אַנדער אופֿן. מיר זענען נאָך ניט
געקומען צו זיך פֿון שעיה־דודס מחותנס אומגליק מיט די שאַרעגראָדסקיס,
האָט אונדז גאָט צוגעשיקט אַ נײַעם. משה:נחמן כאָרטאָװאָי געדענקסטו נאָך
מסתּמא? איז ער הײַנט אַ שײנער קבצן די דירה האָט ער שױן לאַנג
פֿאָרקױפֿט. חיה־פּערל איז בײַ אים געשטאָרבן. ער האָט שױן חתונה געהאַט נאָך
אַ מאָל, געבראַכט צו פֿירן אַ כאָלערע פֿון דער פֿרעמד, עפּעס אַ שוחטקע אַן
אַלמנה. װי זאָגט די מאַמע: ,מ'קריגט ניט די מציאה אין דער הײם, דאַרף מען
פֿאָרן נאָך איר קײן בראָד".. דאָס אײנציקע שטיקל אָנהאַלט זײַנס איז געװען
דער ברודער, בערל־אײַזיק. ער איז געזעסן אין אַ דאָרף, בערל־אײַזיק הײסט
עס, און האָט געהאַט פּרנסה, פֿלעגט ער אים אונטערהאַלטן, דעם ברודער, אַ
מאָל מיט אַ זעקל מעל, אַ מאָל מיט אַ זאַק קאַרטאָפֿליעס, און אַ מאָל טאַקע
מיט אַ מזומן קערבל אױך. נאָר דאָס אַלץ איז געוען אַ מאָל, אַז בערליאײיזיק
האָט געהאַט אַ קלײטל און פֿלעגט פֿאַרדינען, פֿלעגט ער אָפּרײַסן פֿאַרן ברודער
אױך. װי זשע איז אָבער דער דין, אַז ער אַלין, בערל־אײַזיק הײסט עס, האָט
הײַנט אױך מכּות! אַז פֿונעם קלײטל האָבן אים גױייִם אױסגעדונגען, און צו
פֿאַרדינען איז ניטאָ בײַ װאָס. און גלאַט, ביז װאַנען איז דער שיעור צו העללפֿן
אַ ברודער 1 װי זאָגט די מאַמע:.אַ לעכעריקן זאַק קאָן מען ניט אָנשטאָפּף.
| איז דאַכט זיך גענוג 1 װאָס טוט גאָט ― קומט אָן דער אוקאַז און מען װאַרפֿט
אים אַרױס פֿון דאָרף, בערל־אײיזיקן הײסט עס, אין פֿיר און צװאַנציק שעה. עפּעס
אַ מין בהלה אױף זײ! און װען װאַרפֿט מען זי אַרױס? אַקוראַט אין מיטן
בײַנאַכט, אין אַ פֿינצטערניש, אַ חשכות, אַ רעגן, אַ בלאָטע, אַ טװאַן, װי זאָגט
די מאַמע: ,ס'שטײט געשריבן, אַז די ייִדן זענען אַרױסגעגאַנגען פֿון מצרים
113
|