XI
כּתרילעװקע אין ניו־יאָרק
― א ―
אײדער איך גײ אײַך דערצײלן, װי אַזױ מיר מאַכן אַ לעבן אין דעם
נײַעם לאַנד, מוז איך אײַך פֿריִער אױסרעכענען בײַ די נעמען, װער איז
דאָ אין אַמעריקע פֿון אונדזערע פֿרײַנט און באַקאַנטע, װײַל נאָר זײ צו
דאַנקען האָבן מיר זיך ביסלעכװײַז אַרױפֿגעאַרבעט און אָנגעהױבן צו
מאַכן אַ לעבן. לאָזט זיך אױס, אַז מיר האָבן דאָ פֿרײַנט און באַקאַנטע
― קײן עין־הרע, קײן בײז אױג! גאַנץ כּתרילעװקע האָט זיך
אַריבערגעפּעקלט אַהער, קײן אַמעריקע. נאָך אונדזער אַװעקפֿאָרן פֿון דער הײם
איז געװאָרן, זאָגן זײ, דאָרטן אַ בהלה, אַ מהומה, אַ לױפֿעניש. עס האָט
אױסגעבראָכן, זאָגן זײ, אַ מוראדיקער פּאָגראָם, אַ שחיטה און אַ שׂרפֿה
― גאַנץ שטאָט איז אַװעק מיטן פֿײַער! װער האָט אונדז געבראַכט די
נײַס ― די מאַמע. װוּ ערגעץ אַ צרה, װערט פֿריִער פֿון אַלע געװױרע
די מאַמע. פֿון װאַנען? פֿון בית־המדרש. פֿון דער כּתרילעװקער שול.
ס'איז פֿאַראַן אַזאַ שול אין ניו־יאָרק.
― ב ―
די ערשטע װאָך, אַז מיר זײַנען געקומען אין שטאָט אַרײַן, האָט
די מאַמע קודם־כּל זיך צעפֿרעגט אױף אַ שול, װוּהין צו גײן שבת
דאַװענען. זײַנען אין ניו־יאָרק, ברוך־השם, פֿאַראַן שולן כּמעט אױף יעדער
סטריט. האָט אונדז אונדזער שכנה פּעסיע אָפּגעפֿירט דעם ערשטן שבת
אין שול אַרײַן. די שול איז טאַקע אונדזער שול. דאָס הײסט, די ייִדן,
װאָס דאַװענען דאָרטן, זײַנען אַלע פֿון אונדזער שטעטל. זי הײסט מיטן
נאָמען „כּל ישׂראל אַנשי כּתרילעװקע“, אָדער „די כּתרילעװקער שול“.
|
|
Xay
KTrilevke in nyu-york
― # ―
eyder ikh gey aykh dertseyln, vi azoy mir makhn a lebn in dem
nayem land, muz ikh aykh frier oysrekhenen bay di nemen, ver iz
do in amerike fun undzere fraynt un bakante, vayl nor zey tsu
danken hobn mir zikh bislekhvayz aroyfgearbet un ongehoybn tsu
makhn a lebn. lozt zikh oys, az mir hobn do fraynt un bakante
― keyn eyn-hre, keyn beyz oyg! gants KTrilevke hot zikh
aribergepeklt aher, keyn amerike. nokh undzer avekforn fun der heym
iz gevorn, zogn zey, dortn a behole, a mehume, a loyfenish. es hot
oysgebrokhn, zogn zey, a mur#diker pogrom, a shkhite un a sreyfe
― gants shtot iz avek mitn fayer! ver hot undz gebrakht di
nays ― di mame. vu ergets a tsore, vert frier fun ale gevoyre
di mame. fun vanen? fun bes-hamedresh. fun der KTrilevker shul.
s'iz faran aza shul in nyu-york.
― b ―
di ershte vokh, az mir zaynen gekumen in shtot arayn, hot
di mame kudm-Kl zikh tsefregt oyf a shul, vuhin tsu geyn shabes
davenen. zaynen in nyu-york, brukh-hshm, faran shuln kemat oyf yeder
strit. hot undz undzer shkheyne pesye opgefirt dem ershtn shabes
in shul arayn. di shul iz take undzer shul. dos heyst, di yidn,
vos davenen dortn, zaynen ale fun undzer shtetl. zi heyst mitn
nomen "kol yisroel anshey KTrilevke'', oder "di KTrilevker shul''.
|
XI
כּתרילעװקע אין ניו־יאָרק
― א ―
אײדער איך גײ אײַך דערצײלן, װי אַזױ מיר מאַכן אַ לעבן אין דעם
נײַעם לאַנד, מוז איך אײַך פֿריִער אױסרעכענען בײַ די נעמען, װער איז
דאָ אין אַמעריקע פֿון אונדזערע פֿרײַנט און באַקאַנטע, װײַל נאָר זײ צו
דאַנקען האָבן מיר זיך ביסלעכװײַז אַרױפֿגעאַרבעט און אָנגעהױבן צו
מאַכן אַ לעבן. לאָזט זיך אױס, אַז מיר האָבן דאָ פֿרײַנט און באַקאַנטע
― קײן עין־הרע, קײן בײז אױג! גאַנץ כּתרילעװקע האָט זיך
אַריבערגעפּעקלט אַהער, קײן אַמעריקע. נאָך אונדזער אַװעקפֿאָרן פֿון דער הײם
איז געװאָרן, זאָגן זײ, דאָרטן אַ בהלה, אַ מהומה, אַ לױפֿעניש. עס האָט
אױסגעבראָכן, זאָגן זײ, אַ מוראדיקער פּאָגראָם, אַ שחיטה און אַ שׂרפֿה
― גאַנץ שטאָט איז אַװעק מיטן פֿײַער! װער האָט אונדז געבראַכט די
נײַס ― די מאַמע. װוּ ערגעץ אַ צרה, װערט פֿריִער פֿון אַלע געװױרע
די מאַמע. פֿון װאַנען? פֿון בית־המדרש. פֿון דער כּתרילעװקער שול.
ס'איז פֿאַראַן אַזאַ שול אין ניו־יאָרק.
― ב ―
די ערשטע װאָך, אַז מיר זײַנען געקומען אין שטאָט אַרײַן, האָט
די מאַמע קודם־כּל זיך צעפֿרעגט אױף אַ שול, װוּהין צו גײן שבת
דאַװענען. זײַנען אין ניו־יאָרק, ברוך־השם, פֿאַראַן שולן כּמעט אױף יעדער
סטריט. האָט אונדז אונדזער שכנה פּעסיע אָפּגעפֿירט דעם ערשטן שבת
אין שול אַרײַן. די שול איז טאַקע אונדזער שול. דאָס הײסט, די ייִדן,
װאָס דאַװענען דאָרטן, זײַנען אַלע פֿון אונדזער שטעטל. זי הײסט מיטן
נאָמען „<<כּל ישׂראל אַנשי כּתרילעװקע>>“, אָדער „<<די כּתרילעװקער שול>>“.
|