380 שלום עליכם
סאַפֿראַנאָװיטש, איציקל שאָסטעפּאַל, סאַשאַ סאַפֿראַנאָװיטש און זײַן חבֿר שמעון
קעסלער, און מע האָט גערעדט נאָר פֿון אײן פּערזאָן ― פֿון טאַמאַראַן,
און נאָר פֿון אײן זאַך ― פֿון איר באַפֿרײַונג.
― דו װײסט, װאָס איך װעל דיר זאָגן? ― אַזױ מאַכט איציקל
שאָסטעפּאַל צו זײַן פֿרױ שיװקע. ― אָט דער סאַפֿראַנאָװיטש (שױן אױס
, אַפּטײקער“) איז אַ גאַנץ װױל מענטשל. מיר איז געפֿעלן, װיִאַזױ ער
פֿירט זיך מיט זײַן זון (שױן אױס „זונדל“, נאָר „זון“!), װיִאַזױ ער גיט
אים אָפּ כּבֿוד און װיִאַזױ ער האָט אים ליב ― און ס'איז טאַקע דאָ
װעמען!...
אױך דער אַפּטײקער האָט געביטן די מײנונג אױף זײַן שכן
שאָסטעפּאַל. ער זאָגט צו זײַן זון:
― אַ רחמנות נעבעך אױף אונדזער שאָסטעפּאַל! (שױן אױס
„ייִדאַש“!) ער איז גאָרנישט אַזאַ װילדער מענטש, כ'לעבן!
קאַפּיטל 7.
אַלצדינג רוט
מיט ריזנטריט איז זיך די באַװעגונג געגאַנגען איר װעג איבער אַלע
שטעט און שטעטלעך אין אײן גרױסן װידער־קול, אין װעלכן עס האָט
אָפּגעקלונגען דאָס אײנציקע װאָרט פֿרײַהײט... אַלע רעדער פֿון
דער גרױסער לאַנד־מאַשין האָבן זיך װי דורך אַ באַפֿעל פֿון אַ גרױסן
מעכאַניק, אָדער דורך אַ כּישוף פֿון אַ צױבער־שטעקן, אָפּגעשטעלט, און
אַלץ איז װי פֿאַרשטאָרבן געװאָרן, און אַ מאָדנע רו און אַ מערקװירדיקע
שטילקײט איז אַרײַנגעטראָטן אין גאַנצן לאַנד, אַ מין נאַטירלעכער
פֿײַערטאָג, אַ גרױסער יום־טובֿ, נישט אַזאַ יום־טובֿ, װאָס ס'איז איבערגעגעבן
געװאָרן צו די מענטשן בירושה, נאָר אַזאַ מין יום־טובֿ, װאָס מענטשן
אַלײן האָבן אים באַשאַפֿן, װאָס מענטשן אַלײן האָבן, נאָך אַ סך יאָרן
שװער אַרבעטן און נאָך אַ סך יאָרן זיך אַרומרײַסן אײנער מיטן אַנדערן,
מיטאַמאָל אים, דעם יום־טובֿ, אַרױסגערופֿן אין לעבן, האָבן זיך
פֿאַראײניקט אונטער אײן אידעע און זיך צונױפֿגעקליבן אַלע אין אײן אָרט
|
|
380 sholem aleykhem
safranovitsh, itsikl shostepal, sasha safranovitsh un zayn khaver shhimen
kesler, un me hot geredt nor fun eyn perzon ― fun tamaran,
un nor fun eyn zakh ― fun ir bafrayung.
― du veyst, vos ikh vel dir zogn? ― azoy makht itsikl
shostepal tsu zayn froy shivke. ― ot der safranovitsh (shoyn oys
, apteyker'') iz a gants voyl mentshl. mir iz gefeln, viazoy er
firt zikh mit zayn zun (shoyn oys "zundl'', nor "zun''!), viazoy er git
im op koved un viazoy er hot im lib ― un s'iz take do
vemen!...
oykh der apteyker hot gebitn di meynung oyf zayn shokhn
shostepal. er zogt tsu zayn zun:
― a rakhmones nebekh oyf undzer shostepal! (shoyn oys
"yidash''!) er iz gornisht aza vilder mentsh, kh'lebn!
kapitl 7.
altsding rut
mit rizntrit iz zikh di bavegung gegangen ir veg iber ale
shtet un shtetlekh in eyn groysn vider-kul, in velkhn es hot
opgeklungen dos eyntsike vort frayhayt... ale reder fun
der groyser land-mashin hobn zikh vi durkh a bafel fun a groysn
mekhanik, oder durkh a kishef fun a tsoyber-shtekn, opgeshtelt, un
alts iz vi farshtorbn gevorn, un a modne ru un a merkvirdike
shtilkayt iz arayngetrotn in gantsn land, a min natirlekher
fayertog, a groyser yum-tuv, nisht aza yum-tuv, vos s'iz ibergegebn
gevorn tsu di mentshn beyerushe, nor aza min yum-tuv, vos mentshn
aleyn hobn im bashafn, vos mentshn aleyn hobn, nokh a sakh yorn
shver arbetn un nokh a sakh yorn zikh arumraysn eyner mitn andern,
mitamol im, dem yum-tuv, aroysgerufn in lebn, hobn zikh
fareynikt unter eyn idee un zikh tsunoyfgeklibn ale in eyn ort
|
380 שלום עליכם
סאַפֿראַנאָװיטש, איציקל שאָסטעפּאַל, סאַשאַ סאַפֿראַנאָװיטש און זײַן חבֿר שמעון
קעסלער, און מע האָט גערעדט נאָר פֿון אײן פּערזאָן ― פֿון טאַמאַראַן,
און נאָר פֿון אײן זאַך ― פֿון איר באַפֿרײַונג.
― דו װײסט, װאָס איך װעל דיר זאָגן? ― אַזױ מאַכט איציקל
שאָסטעפּאַל צו זײַן פֿרױ שיװקע. ― אָט דער סאַפֿראַנאָװיטש (שױן אױס
, אַפּטײקער“) איז אַ גאַנץ װױל מענטשל. מיר איז געפֿעלן, װיִאַזױ ער
פֿירט זיך מיט זײַן זון (שױן אױס „זונדל“, נאָר „זון“!), װיִאַזױ ער גיט
אים אָפּ כּבֿוד און װיִאַזױ ער האָט אים ליב ― און ס'איז טאַקע דאָ
װעמען!...
אױך דער אַפּטײקער האָט געביטן די מײנונג אױף זײַן שכן
שאָסטעפּאַל. ער זאָגט צו זײַן זון:
― אַ רחמנות נעבעך אױף אונדזער שאָסטעפּאַל! (שױן אױס
„ייִדאַש“!) ער איז גאָרנישט אַזאַ װילדער מענטש, כ'לעבן!
קאַפּיטל 7.
אַלצדינג רוט
מיט ריזנטריט איז זיך די באַװעגונג געגאַנגען איר װעג איבער אַלע
שטעט און שטעטלעך אין אײן גרױסן װידער־קול, אין װעלכן עס האָט
אָפּגעקלונגען דאָס אײנציקע װאָרט <<פֿרײַהײט>>... אַלע רעדער פֿון
דער גרױסער לאַנד־מאַשין האָבן זיך װי דורך אַ באַפֿעל פֿון אַ גרױסן
מעכאַניק, אָדער דורך אַ כּישוף פֿון אַ צױבער־שטעקן, אָפּגעשטעלט, און
אַלץ איז װי פֿאַרשטאָרבן געװאָרן, און אַ מאָדנע רו און אַ מערקװירדיקע
שטילקײט איז אַרײַנגעטראָטן אין גאַנצן לאַנד, אַ מין נאַטירלעכער
פֿײַערטאָג, אַ גרױסער יום־טובֿ, נישט אַזאַ יום־טובֿ, װאָס ס'איז איבערגעגעבן
געװאָרן צו די מענטשן בירושה, נאָר אַזאַ מין יום־טובֿ, װאָס מענטשן
אַלײן האָבן אים באַשאַפֿן, װאָס מענטשן אַלײן האָבן, נאָך אַ סך יאָרן
שװער אַרבעטן און נאָך אַ סך יאָרן זיך אַרומרײַסן אײנער מיטן אַנדערן,
מיטאַמאָל אים, דעם יום־טובֿ, אַרױסגערופֿן אין לעבן, האָבן זיך
פֿאַראײניקט אונטער אײן אידעע און זיך צונױפֿגעקליבן אַלע אין אײן אָרט
|