אַ מאָנאָלאָג פֿון אַ "מאַדאַם“
― איך װײס נישט, װי אַזױ איר; באַ מיר, עס מעגן פֿאַלן שטײנער פֿונעם הימל, אַ װײַסע כּפּרה אַף ערבֿ יום־כּפּור ― דאָס מ ו ז ז ײַ ן ! איך װעל אײַך זאָגן דעם רײנעם אמת: איך פֿאַרשטײ גאָרניט, װי אַזױ װאָלט איך געקאָנט שלאָגן כּפּרות ניט מיט קײן װײַסער כּפּרה? עס מאָלט זיך מיר אױס, איך װאָלט אַ גאַנץ יאָר מורא געהאַט פֿאַר שטאַרבן. איך בין שױן אַזױ געװױנט געװאָרן פֿון קינדװײַז אָן. ס'איז אַלצדינג אַ געװױנהײט. מײַן מאַמע, מוזט איר װיסן, איז אױך נישט קײן גרױסע צדיקת, נאָר פֿון די דאָזיקע זאַכן האַלט זי גראָד. צום בײַשפּיל: אַף פּסח ― פּסחדיקן באָרשט, אַף שבֿועות ― ליוביסטיק, אַ כּפּרה ― אַ װײַסע, חנוכּה ― לאַטקעס, פּורים ― שלח־מנות, וכּדומה אַזעלכע מצװת היט זי אָפּ, װי אַן אמתע רביצן. „הזכּרת־נשמות“ איז באַ איר דאָס שװאַרצאַפּל פֿונעם אױג, און חלילה ניט הערן שופֿר בלאָזן איז פֿאַר איר אַ סך אַ גרעסערער אומגליק, װי באַ מיר, למשל, נישט הערן, להבֿדיל, שאַליאַפּינען… פֿונדעסטװעגן, איר זאָלט זי קענען, װאָלט איר זיכער מײנען, אַז דאָס איז אַ גרױסאַרטיקע געבילדעטע דאַמע. געטע און שילער לאָזט זי עד־היום נישט אַרױס פֿון מױל, און מיט טשאָקען שלאָפֿט זי נאָך ביז הײַנטיקן טאָג. און קומט ראָש־חודש אלול, זאָלט איר זען, דעקט זי זיך איבער דעם קאָפּ מיט אַ װײַס טיכל און האָט צו טאָן מיט די „יענטעס“; איך האָב מורא, אױב זי שמועסט ניט מיט זײ מכּח קנײטלעך לײגן… און נאָכדעם, אַװעק די װײנענדיקע טעג.― אַראָפּגעװאָרפֿן דאָס טיכל פֿונעם קאָפּ, און װידער געטע, װידער שילער, װידער טשאָקע. אָט אַזאַ מין ייִדענע איז די מאַמע מײַנע, און אָט אַף דעם אײגענעם ייִדישן שניט האָט זי געפֿירט אונדז אױך, די טעכטער אירע. פֿינף זײַנען מיר געװעזן, און אַלע האָבן מיר חתונה געהאַט „פּאָ־ליובװי“, דאָס הײסט: שײנע מײדלעך זײַנען מיר געװען, און געבילדעט אַװדאי, און נדן האָבן מיר געהאַט אַף זיך צו פֿופֿצן טױזנט אין באַנק אַף אַ טאָכטער, ― הײַנט פֿאַר־װאָס־זשע זאָל מען אונדז פֿײַנט האָבן? מיר האָבן געשמט, דאַרפֿט איר װיסן, אַף דער װעלט ניט אַזױ מיט אונדזער שײנקײט און מיט אונדזער בילדונג, װי מיט אונדזער גוט־אױפֿגעצױגן־װערן. דערציִונג, הערט איר, איז אַ גרױסע, אַ גרױסע זאַך! למשל, אַזױ, אין אַנדערע זאַכן, זײַנען מיר דערצױגן געװאָרן באַ אונדזער מוטער דװקא פֿראַנק און פֿרײַ: געקאָנט רײדן מ י ט װ ע מ ע ן מיר האָבן געװאָלט, געקאָנט גײן װ וּ ה י ן מיר האָבן געװאָלט, און געקאָנט טאָן װ אָ ס מיר האָבן געװאָלט; נאָר דאָרט, װוּ עס האָט זיך אָנגעקערט מיט לשון ייִדישקײט, איז געװען חיות ניט זיכער! צום בײַשפּיל, נעמט מיר אַראָפּ דעם קאָפּ, איך זאָל אײַך אױסטאָן דעם לינקן שוך פֿריִער פֿאַרן רעכטן. װאַלאָדיע לאַכט פֿון מיר און מאַכט חוזק; נאָר איך זאָל װעלן קוקן אַף װאַלאָדיען, װאָס װאַלאָדיע לאַכט, װאָלט באַ מיר פּסח געװען גאָלע פּאַסקע מיט געפֿאַרבטע אײער, אָן אַ ברעקל מצה. מײַן װאַלאָדיע איז אין ייִדישקײט אַ ביסל… נו־נו… דאָס הײסט: אַזױ, פֿאַרקערט; אַ ייִדן האָט ער, אַדרבה, מיטן גרעסטן כּבֿוד. דערהערט ער ערגעץ אַף ייִדן אַ צרה, אַ פּאָגראָם, גײט ער אַרום אָן אַ קאָפּ: סטײַטש אַ ייִד, ייִדיש בלוט!… פֿײַנט האָט ער נאָר די ייִדישע תּנועות מיט די ייִדישע גענג. אַ ייִד, זאָגט ער, איז אַן עזות־פּנים, אַ ייִד איז אַ „נאַכאַל“… לאָז אָבער אַ פֿרעמדער פּרוּװן זאָגן אַף ייִדן אַ שלעכט װאָרט, װעט ער אים די אױגן אַרױסרײַסן. אַ מאָדנע בריאה אָט דער װאַלאָדיע! איך האָב װיפֿל מאָל אים געהערט באַרימען זיך פֿאַר די פּריצים, װאָס קומען זיך אַמאָל צונױף באַ אונדז שפּילן אין פּרעפֿעראַנס, אַז מיר האָבן אונדזער אײגענעם ייִדישן דיפּלאָמאַט הערצל, װאָס איז אַ גאַנצער בן־בית באַם טערקישן סולטאַן; און אַז די ציוניסטן זײַנען געקומען אַנומלטן צו אים נאָך געלט, האָט ער מיט זײ געהאַט אַ לאַנגן װיכּוח, זײ באַװיזן, אַז זײ טראָגן זיך אַרום מיט חלומות, זיך אײַנגערעדט אַ לונג־און־לעבער אַף דער נאָז… נו, און געלט? איר מײנט, ער האָט זײ נישט געגעבן? געגעבן! אָט אַזאַ מין נפֿש איז מײַן װאַלאָדיע. װיפֿל האָב איך צו טאָן מיט אים פֿאַר די קינדער! מײַנע קינדער זײַנען, קײן עין־הרע, געראָטענע קינדער, שײנע, געזונטע, פֿרישע, לױטערע. װאָס נאָך דאַרף מען? װיל ער, װאַלאָדיע הײסט דאָס, זײ זאָלן אַלצדינג קענען. קענען? מהיכא-תּיתי, איך װיל אױך, זײ זאָלן אַלצדינג קענען. װער װיל דאָס ניט, אַז קינדער זאָלן קענען? דאָס געזונט זײערס איז אָבער באַ מיר טײַערער. איך בין אַ מוטער ניט אַזאַ הײסע, נאָר דאָך אַ מוטער, װײס איך, װאָס הײסט געזונט. מײַן סאַשקע מיט מײַן סאָנקע, אײדער זײ זײַנען אױסגעװאַקסן ― ע־הע־הע! קומט ער צו גײן און מוטשעט זײ ― ער װיל, זײ זאָלן אַלצדינג קענען, אַלצדינג װיסן, אַפֿילו ייִדיש, זאָגט ער, דאַרפֿן זײ אױך קענען. קאַרג, װאָס זײ האָבן אַף זיך די גימנאַזיע, מיט מוזיקע, מיט טאַנצן, מיט שלעק, באַדאַרפֿן זײ נאָך האָבן אַף זיך נאָך אַן אומגליק: ייִדיש לערנען! מע זאָל כאָטש לערנען ייִדיש, װי מע לערנט, למשל, דײַטש, אָדער פֿראַנצױז, אָדער ענגליש. צי דער ייִדישער לערער זאָל כאָטש זײַן אַ לערער, װי אַלע לערערס. איז ער אָבער, גאָט זאָל מיך ניט שטראָפֿן פֿאַר די רײד, איך װײס אַלײן ניט װאָס. װאַלאָדיע אַלײן קאָן ניט לײַדן דעם ריח פֿונעם ייִדישן לערער. אַלע מאָל נאָך זײַן אַװעקגײן עפֿנט ער אױף דאָס פֿענצטער. „צו װאָס טױג ער דיר?“ ― טענה איך מיט אים. "ס'איז הײַנט, זאָגט ער, אַ מאָדע ייִדיש, דאַרפֿן זײ לערנען ייִדיש“. איר פֿאַרשטײט? ס'איז אַ מאָדע! אַלצדינג איז אַ מאָדע. קאָרטן איז אױך אַ מאָדע. מײַן װאַלאָדיע האָט אַמאָל געװוּסט אַ פּרעפֿעראַנס, אַ דערדע, אַ זעקס־און־זעכציק; הײַנט קאָן ער זיך שױן אַװעקזעצן אַף אַ גאַנצע נאַכט און שפּילן ביז דעם אַנדערן אַפֿדערנאַכט. ער קאָן זיך שױן כּמעט אָן קײן קאָרטן נישט באַגײן. נאָר כּל־זמן ער האָט געשפּילט אין דער הײם ― האָט מיך ניט געאַרט. איך אַלײן האַלט אױך פֿון אַ פּרעפֿעראַנס, און אַן אָקעלע האָב איך אַלײן אױך ניט פֿײַנט. באַ מײַן מאַמען פֿלעגן מיר אַלע שפּילן גאַנץ אָפֿט אין אָקע. אַרן אַרט מיך נאָר, למאַי ער שפּילט אין קלוב. אױ, דער קלוב! דער קלוב! פֿאַרברענט זאָלן װערן אַלע קלובן אַף דער װעלט! ערשטנס, אַן עבֿירה טאַקע דאָס געלט. שפּילן שפּילט ער אַף צו געװינען, נאָר ער פֿאַרשפּילט, ער פֿאַרשפּילט אַ סך געלט! איך װײס, װען ער פֿאַרשפּילט און װען ער געװינט. קומט ער נערװעז, דאָס הײסט, רײן משוגע, לאָזט־אױס צו מיר זײַן ביטער האַרץ, זוכט חסרונות אַף יעדן טריט ־ איז אַ סימן, אַז ער האָט פֿאַרשפּילט. הײַנט די צײַט, װאָס גײט אַװעק! די נעכט! די נעכט! די ערשטע צײַט, אײדער איך בין געװאָר געװאָרן, װוּ ער װערט פֿאַרשװוּנדן אַלע נאַכט, בין איך געװען אױס מענטש, שיִער נישט משוגע געװאָרן. אַלע מאָל האָט ער מיר צוגעטראַכט אַ נײַעם תּירוץ. דאָס ־ אַ בוררות דרײַ נעכט כּסדר, אַ זאַסעדאַניע אָדער גלאַט אַ גוטער ברודער האָט אים פֿאַרשלעפּט צו זיך אַף אַ פּרעפֿעראַנס. נאָר װאָס דען? איך קען װאַלאָדיען. איך װײס, װען ער לײַגט און װען ער זאָגט אַן אמת. שװערט ער זיך און איז בשעת מעשׂה רעכט אין כּעס, איז אַ סימן, אַז ער זאָגט אַ ליגן. האָב איך אָנגעהױבן מסתּמא נאָכצושמעקן און אױסצוטאַפּן, און בין געװאָר געװאָרן, אַז ער גײט אין קלוב. אַ שטײן פֿונעם האַרצן! דאַנקען גאָט, װאָס כאָטש נישט ערגעץ אַנדערש… „װאַלאָדיע, טענה איך מיט אים, קאָרטן קאָנסטו דען ניט אױספֿירן אין דער הײם?“ ענטפֿערט ער מיר: „אין קלוב זעט מען זיך מיט דעם, מיט יענעם. מע הערט װאָס אַף דער װעלט טוט זיך“… בלאָטע! דאָס איז, װי זאָגט מען, אַ תּירוץ פֿאַר די בענטשליכט. „װאַלאָדיע, טענה איך מיט אים װײַטער, באַרעכן דיך, דו לאָזט מיך זיצן אײנע אַלײן גאַנצע נעכט, קוקסט ניט אָן, זאָג איך, קײן קינד אין די אױגן, גזלן, האָסט קײן מורא ניט פֿאַר גאָט, װאַלאָדיע?“ זאָגט ער, אַז ער האָט פֿײַנט סצענעס, קאָן ניט הערן, אַז איך רײד מיט גאָט. הײב איך אָן װײנען. טוט ער אַ זעץ מיט דער טיר, גײט אַװעק און קומט אַף מאָרגן אין דער פֿרי רעכט ברוגז. איר פֿאַרשטײט? א י ם קומט נאָך אַרױס! איך באַטראַכט אים דעמאָלט, מײַן װאַלאָדיען הײסט דאָס, און דערמאַן מיך אין אַ מאָל, אױ, בשעת ער האָט זיך אַרומגעדרײט אַרום מיר, זיך געשדכנט, געפּאַדקעװעט, גע־ צײלט די טריט, געהיט דעם שאָטן. ס'איז אים נישט אָנגעקומען גרינג. קודם כּל, האָט עך געזען, ער זאָל געפֿעלן װערן דער מאַמע מײַנער, אױסהערן פֿון איר אַף אױסנװײניק גאַנצע שטיקער פֿון געטע מיט שילער מיט טשאָקע. נאָכדעם האָט ער איר געלײענט ביכער, און דװקא ראָ־
מאַנען, און דװקא אַזעלכע, װאָס אַ שטײן קאָן צעגאָסן װערן, געהאַלטן
איר בשעת מעשׂה די באַװעלעך, זומער איר געהאָלפֿן פּרעגלען אײַנגע־
מאַכטס, װינטער געשפּילט מיט איר אין „קאָנטשעניע“. גוט פֿאַר־
שװאַרצט געװאָרן, און אַלץ צוליב מיר. נאָך מיר איז ער געשטאָרבן,
אױסגעגאַנגען נאָך מײַנע טריט! אַ קני ערד האָט ער אױסגעשלאָגן, ביז
ער האָט דערלעבט צו הערן פֿון מיר דאָס גוטע װאָרט, װאָרעם איך האָב
געהאַט דעמאָלט דרײַ אַזעלכע חתנים פֿײַנע בריהס, װי ער. אײנער פֿון
זײ, ער איז הײַנט דאָקטער, איז אין מיר געװען פֿאַרליבט טאַקע צום
שטאַרבן. דאָס הײסט, זײ זײַנען אַלע געװען נאָך מיר די כּפּרה. און
הײַנט? לאָם איך װעלן הײַנט עמעצן פֿאַרדרײען דעם קאָפּ, איז באַ מיר אַ מלאָכה? אָט, אַשטײגער, ברענהאָלץ דער אַפּטײקער, װאָס טאַנצט אַזױ אַרום מיר, ― דערצײלט ער מיר מעשׂיות, װיל מיך אײַנרײדן, אַז איך בין ייִנגער מיט צען יאָר, װי איך בין. און װאָס קומט ער אַקוראַט דעמאָלט, װען װאַלאָדיע איז ניטאָ?… אמת, איך אַלײן װײַז אים אַ דרך: איך װיל, אַז װאַלאָדיע זאָל דאָס טאַקע װיסן, און לאָז דאָס אים פֿאַרדריסן… איך אַלײן דערצײל נאָכדעם װאַלאָדיען: „דו װײסט, זאָג איך, װער ס'איז דאָ געװען?“ „ברענהאָלץ?“ ― זאָגט ער, און ער זאָל זיך דאָס אַפֿילו פֿאַרקרימען! „מאָרגן, זאָג איך, גײען מיר מיט אים אַף שאַליאַפּינען אינצװײען“… „מיט װעמען, מאַכט ער, מיט ברענהאָלצן?“ איך קוק אַף אים בשעת מעשׂה און טראַכט מיר: „װאַרט־אױס, איך װעל דיר דערגײן די יאָר!“ און רוף מיך אָן צו אים: „װי מײנסטו, װאַלאָדיע, נישקשה מיר זאָלן דינגען מיט ברענהאָלץ דעם אַפּטײקער אײן דאַטשע?“ „װאָס זאָל דאָ זײַן, זאָגט ער, קשה?“ „ברענהאָלץ, זאָג איך, װיל מיט מיר פֿאָרן הײַנטיקס יאָר קײן מאַריענבאַד אינאײנעם“. „געזונטערהײט“, זאָגט ער. געזונטערהײט? אָבער גאָר לא! דװקא װײַל דו װילסט, װיל איך ניט… איך בעט אײַך, װאָס איז דאָס געװאָרן מיט מײַן װאַלאָדיען? חבֿרה האָבן אים גוט אַרײַנגענומען אין קאָן אַרײַן… אָ, חבֿרה קאָן! פֿון קלוב קאָן קײן גוטס נישט אַרױס. פֿון קלוב גײט מען אַלע נאַכט… איך װײס װוּהין מע גײט. איך האָב מיך שױן צעפֿרעגט. פֿון קלוב גײט מען אַלע נאַכט אין „פּאַרנאַס“, אין „אָלימפּ'', אין „אַרקאַדי“, וכּדומה אַזעלכע פֿרײלעכע ערטלעך, און מע פֿאַרברענגט די צײַט גאַנץ פֿרײלעך… ברענען זאָל דער קלוב! ברענען זאָלן די קאָרטן! ברענען זאָל די קאָמפּאַניע! אַמאָל פֿלעגן מיר מיט װאַלאָדיען אױסזיצן גאַנצע נעכט און רײדן און רײדן, קײנמאָל ניט אױסגעלאָזט זיך קײן שטאָף; און הײַנט קאָנען מיר קײן האַלבע שעה ניט זיצן אינאײנעם. אױסגעגאַנגען באַ אונדז מאַטעריאַל. דערפֿאַר געפֿינט זיך באַ אונדז רײד מיט דעם דאָזיקן אַפּטײקער, מיט ברענהאָלצן ― פֿון דער װעלט רײד. פּוסטע דבורים, חכמות, לידלעך, אַנעקדאָטן. אױ, האָט ער אַנעקדאָטן, ברענהאָלץ, ברענען זאָל ער אַפֿן פֿײַער! און דװקא ייִדישע אַנעקדאָטן, כי־כי, פֿון דער װעלט אַנעקדאָטן! איך האָב ליב אַ שײנעם אַנעקדאָט; הערן אַנעקדאָטן װערט מיר קײנמאָל נישט נמאס. זיצט ער, ברענהאָלץ הײסט דאָס, גאַנצע נעכט און דערצײלט מיר אַנעקדאָטן… איך װײס, אַז די גאַנצע שטאָט האַלט מיך אין די מײַלער. איך װײס גאַנץ גוט, װאָס מע זאָגט אַף מיר, נאָר עס זאָל מיך אָנהײבן צו אַרן! מיך אַרט נאָר, למאַי עס אַרט ניט װאַלאָדיען אַרט דאָס ניט!… װײ־װײ! אַמאָליקע יאָרן, למשל, װען מע קומט און מע דערצײלט װאַלאָדיען, אַז סע זיצט באַ מיר גאַנצע נעכט אַן אַפּטײקער און דערצײלט מיר אַנעקדאָטן ― האַ־האַ־האַ! און הײַנט? גאָרניט. ער קומט אַמאָל צוגײן שפּעט באַנאַכט, טרעפֿט ער אים באַ מיר זיצן אַפֿן באַלקאָן ― און גאָרניט. „װאָס הערט זיך עפּעס נײַס, פּאַניע ברענהאָלץ?“, און פּאַניע ברענהאָלץ דערצײלט אים נײַס. װאַלאָדיע רײכערט, מאַכט זיך, װי ער הערט מיט קאָפּ, און האָט אין זינען בשעת מעשׂה ― װײס איך װאָס, װאָרעם דער קאָפּ איז אים גאָר דאָרטן. איר װילט װיסן, װוּ דאָרטן? ע! איך װיל װיסן, װוּ איז דער „דאָרטן“, װאָלט דאָך גוט געװען! איך װיל שױן לאַנג װיסן. איך האָב שױן אַפֿילו אָנגעשמעקט אַ שטיקל „סליד“ אױך. דאָ ניט לאַנג האָב איך אױסגעטרײסלט אַ בריװעלע באַ אים, ניט אױסגערעדט זאָל זײַן, פֿון די הױזן־קעשענעס, זײער אַ שײן בריװעלע, אַף רױזנפּאַפּיר, דורכגעשפּיקעװעט מיט פּאַרפֿומען און געחתמעט „מאַשאַ“… מאַשאַ? מאַשאַ? װער קאָן זײַן די דאָזיקע מאַשאַ?… שױן צװײ װאָכן, אַז איך ברעך מיר דעם קאָפּ, איך קאָן גאָר אַזױ קלוג ניט זײַן… אָ! לאָם איך נאָר געװאָר װערן אַקוראַט, װעט ער זיך באַ מיר נישט נאַרן! ער װעט באַ מיר האָבן אַ מאַשע! סע װעט אים שױן זײַן מאַשעדיק אין די אױגן!… שאַ, װוּהין בין איך דאָס פֿאַרפֿאָרן? פֿון װאָס האָב איך אײַך אָנגעהױבן? יאָ, כּפּרות. איך װײס ניט, װי אַזױ איר; באַ מיר, עס מעגן פֿאַלן שטײנער פֿונעם הימל, אַ װײַסע כּפּרה אַף ערבֿ יום־כּפּור ― דאָס מ ו ז זײַן! „װי די כּפּרה איז װײַס, בין איך װײַס פֿון זינד“. אַזױ האָט מיך די מאַמע געלערנט. איך גײ נאָך דער מאַמעס שניט. דערפֿאַר מוז איך האָבן אַ כּפּרה אַ װײַסע. און נישט נאָר פֿאַר מיר ― פֿאַר װאַלאָדיען, פֿאַר די קינדער, און אַפֿילו פֿאַר מײַן קלײן ליאָלעטשקע קױף איך אַ קלײן װײַס הינדעלע, אַ קלײן װײַס כּפּרהלע, מיר פֿאַר אירע שײנע אײגעלעך, און שלאָג מיט איר כּפּרות. איך שלאָג פֿאַר זײ אַלעמען כּפּרות. אָך און װײ, אַז איך בין די אײנציקע ייִדישקע אין שטוב, װאָס פֿאַרשטײט אַ ייִדישן דין און װאָס האַלט פֿון ייִדישקײט… נעם איך דעם סידור, זאָג איך דעם „בני־אָדם“, און דרײ, און דרײ די כפּרה: "זאת חליפֿתי, זאת תּמורתי, זאת כּפּרתי“, און איך פֿיל, אַז עס קומט מיר צו אַ שטיק געזונט, װאָרעם ס'איז אַ װײַסע, אַ װײַסע כּפּרה, אַ ז ױ װ י ג אָ ט ה אָ ט ג ע ב אָ ט ן !…
געשריבן אין יאָר 1904 אַ מאָנאָלאָג פֿון אַ װילנער ייִדענע
― זײ זאָגן, די הײַנטיקע הײסט דאָס, די עזות־פּנימער, אַ קלאָג צו זײ, אַז דעמאָלט װעלן מענטשן זײַן גליקלעך, װען מע װעט מאַכן אַ מישמאַש, שלי שלך, שלך שלי… און איך זאָג אײַך, אַז אױב עס װעט אַמאָל זײַן אַזױ, װעט דאָס הײסן תּוהו־ובֿוהו ― הימל און ערד און סטרוטשע־באָב. הערט אַ מעשׂה, װאָס מיט מיר האָט געטראָפֿן פֿאַראַיאָרן אין דער צײַט, דעם ערשטן טאָג סוכּות. איך זיץ, װײסט איר דאָך מן־הסתּם, אַף „גיטקע טױבעס זאַװוּלעק“, באַ גוטקע נעכעס אין הױף. דאָס הײסט, ס'איז אַזױ גוטקע נעכעס הױף, װי איר זײַט מיר אַ פֿעטער. דער הױף איז אַן „עקסװידאָרסקע הױף“; עס האָבן אין דעם אַ חלק, מיט גאָטס הילף, פֿינף ברידער מיט צװײ שװעסטער. זײַנען די ברידער געשטאָרבן, און די שװעסטער זײַנען אױך געשטאָרבן, און אַלע האָבן געלאָזן קינדער, און דװקא היפּשלעך, קאָן מען זיך ניט אײַנטײלן; ניט פֿאַרקױפֿן, ניט צעװאַרפֿן, סײַדן חלילה אונטערצינדן, איז אַן עבֿירה די גאַס, עס קאָן אַװעקגײן אַ האַלבע שטאָט. האַלט מען זיך מיט דער דירה, װי מיט מײַנע צרות: ניט קײן דאַך, ניט קײן טרעפּ, ניט קײן אױװן ― אַ קאַטוך, צו אַלדי שװאַרצע יאָר, און גײ האַלט דאָרט אַ „הימל־בעט“ און צאָל אַזאַ ראַטע, דריטהאַלבן רובל אַ חודש נאָך מיט קאָפּיקעס. בײַסער װאָס? ס'איז שױן מיט הײצונג. ניט מער זאָלן אײַערע שׂונאים זשיפּען, װי מע הײבט זיך אָן, אַחוץ שבת און יום־טובֿ; ס'איז פֿון די מענטשן אַלײן, זאָגן זײ, גענוג װאַרעם… טאַקע װאַרעם! שױן צופֿיל װאַרעם! באַרעכנט, קײן עין־הרע, װיפֿל שכנים אַף אײן דירה: שמערל דער גלעזער ― האָט איר ניט אײנס; פּיני־מאיר דער קצבֿ איז ניט צװײ; נפֿתּלי־בער דער שמאַרגאָנער מלמד איז ניט דרײַ; משהלע דער אַלמן איז ניט פֿיר. װאָלט ער זײַן אַן אַלמן, װאָלט זײַן נישקשה; איז ער אָבער