איך בין אַ רײַזנדער. כּמעט עלף חדשים אין יאָר בין איך אין װעג. צום מײנסטן ― אין באַן, און מערסטנטײלס ― דריטע קלאַס, און, װי געװײנלעך, ― איבער ייִדישע שטעט און שטעטלעך; װאָרעם דאָרט, װוּ ייִדן טאָרן ניט װױנען, האָב איך נישט װאָס צו טאָן.
װײ־װײ, װאָס מען זעט זיך אָן אונטערװעגנס! אַ שאָד, װאָס איך בין ניט קײן שרײַבער. דאָס הײסט, אַז מען װיל צוריק, מיט װאָס בין איך ניט קײן שרײַבער? װאָס איז אַזעלכעס, אײגנטלעך, אַ שרײַבער? יעדער מענטש קאָן זײַן אַ שרײַבער. ובפֿרט נאָך ― אױף ייִדיש. „זשאַרגאָן“ ― אױך מיר אַן עסק! מע נעמט אַ פּען און מע שרײַבט.
נאָר אַז מע װיל דאָס אײגענע טאַקע װידער צוריק, טאָר נישט אַיעדער זיך כאַפּן צו שרײַבערײַ. איטלעכער באַדאַרף זיך האַלטן בײַ זײַנעם. פּרנסה איז פּרנסה. אָט אַזױ איז מײַן מײנונג. ס'איז נישטאָ װאָס צו טאָן, איז דאָס אױך אַן אַרבעט.
מיר, אַלס רײַזנדער, קומט־אױס אונטערװעגנס אָפֿטמאָל אױסזיצן גאַנצע טעג, נישט צו טאָן קײן האַנט אין קאַלט װאַסער, כאָטש נעם שלאָג זיך קאָפּ אָן װאַנט. בין איך געפֿאַלן אױף אַ גלײַכע זאַך. איך האָב מיר אומיסטנע געקױפֿט אַ רײנעם בוך מיט אַ בלײַשטיפֿט, און אַלצדינג, װאָס איך זע זיך אָן, און אַלצדינג, װאָס איך הער זיך אָן אין װעג, נעם איך און טראָג דאָס אַרײַן צו מיר אין בוך אַרײַן. און אָט אַזױ, װי איר זעט, האָט זיך צונױפֿגעקליבן בײַ מיר, קײן עין־הרע, אַ היפּש ביסל מאַטעריאַל. עס װעט זײַן גענוג אפֿשר אױף אַ יאָר צו לײענען. האָב איך מיך מישבֿ געװען: װאָס טוט מען דערמיט? אַרױסװאַרפֿן? ― אַן עבֿירה פֿאַר גאָט. פֿאַרװאָס זאָל איך עס ניט אַרױסגעבן אין אַ בוך, אָדער אָפּדרוקן אין אַ בלאַט? איך זאָל האָבן די ברכות, װאָס מע דרוקט אַ סך ערגערע זאַכן.
און איך האָב מיך אַװעקגעזעצט און האָב צעלײגט די סחורה אױף מוסטערן, דעם „בראַק“ אַרױסגעשמיסן, איבערגעלאָזט נאָר דאָס בעסטע, פּרימאַ־שבפּרימאַ, אײַנגעטײלט אױף באַזונדערע געשיכטעס, געשיכטע נומער אײנס, געשיכטע נומער צװײ, און אַזױ װײַטער. יעדער געשיכטע האָב איך געגעבן אַן אַנדערן נאָמען, פֿײַנטשיק, װי עס געהער צו זײַן, — מעשׂה סוחר. איך װײס ניט, צי װעל איך אינעם געשעפֿט פֿאַרדינען, צי איך װעל ברעכן רוק און לענד. הלװאַי איך זאָל כאָטש אַרױס מיט מײַן קרן…
די קשיא: צוליב װאָס האָב איך באַדאַרפֿט דעם גאַנצן מיסחר? ― פֿרעגט מיך בחרם, איך װײס אַלײן ניט. עס קאָן זײַן, ס'איז פֿון מיר אַ נאַרישקײט, נאָר אָפּגעטאָן ― איז פֿאַרפֿאַלן. מיט אײן זאַך האָב איך מיך באַװאָרנט: מיט די קריטיקער. איך האָב מײַן געשעפֿטס־נאָמען באַהאַלטן. אַ מכּה װעלן זײ טרעפֿן, װי אַזױ איך הײס. לאָזן זײ קריטיקירן, לאָזן זײ לאַכן, לאָזן זײ זיך דראַפּען אױף די גלײַכע װענט ― איך הער זײ, װי המן דעם גראַגער. איך בין ניט קײן מחבר, קײן מלמד, קײן בטלן, ― איך בין אַ ייִד אַ סוחר!
תּמיד, סאַמע אין דער רעכטער בהלה, װען ייִדן שטופּן זיך, דער אַרײַן, דער אַרױס, און מע שלאָגט זיך אין װאַגאָן פֿאַר די ערטער, װי, להבֿדיל, אין שול פֿאַר הקפֿות ― פּונקט דעמאָלט זײַנען זײ דאָ. זײ בײדע: ער און זי.
ער ― אַ שװאַרצער, אַ גראָבער, אַ צעבורשעטער, מיט אַ בעלמע אױף אײן אױג. זי ― אַ רױטע, אַ דאַרע און אַ געשטופּלטע. בײדע אָפּגעריסן, אָפּגעשליסן, בײדע מיט געלאַטעטע שיך און בײדע מיט אײנע און די זעלבע סחורה: ער אַ קױש, זי אַ קױש; ער מיט געפֿלאָכטענע קױלעטשלעך, האַרטע אײער, פֿלעשלעך מיט זעלצער־װאַסער און מאַראַנצן, זי אױך מיט די זעלבע געפֿלאָכטענע קױלעטשלעך, האַרטע אײער, פֿלעשלעך זעלצער־װאַסער און מאַראַנצן.
אַמאָל מאַכט זיך, אַז ער האָט אין קױש סקאָרמוטשן מיט רױטע װײַנשל, שװאַרצע קאַרשן אָדער גרינע עסיקזױערע װײַנטרױבן. דעמאָלט קומט זי אױך מיט די זעלבע רױטע װײַנשל, שװאַרצע קאַרשן אָדער גרינע עסיקזױערע װײַנטרױבן.
און בײדע קומען זײ תּמיד אין אײן צײַט, שטופּן זיך דורך אין אײן טיר פֿון װאַגאָן און רײדן בײדע אױף אײן לשון, נאָר מיט אַ באַזונדערער אױסשפּראַך. ער ― אַביסל יאַדישלעװע, אָן אַ רי″ש, װײך, צעגאַנגען, װי אָן אַ צונג. און זי ― שעפּעליאַװע, דװקא אַ פֿול מױל מיט צונג.