די „גאָלדשפּינערס“ ― פֿרעגט זײ עפּעס גרינגערס, װי אַזױ שפּינט מען דאָס גאָלד? דאָס האָט מען זײ נאָר אַזאַ נאָמען געגעבן אין כּתרילעװקע מחמת קינאה; מען אין זײ מקנא, פֿאַרשטײט איר מיך, װאָס זײ זײַנען גרױסע פֿאַרדינער. דאָס הײסט, קבצנים זײַנען זײ, נישט פֿאַר אײַך געדאַכט, גלײַך מיט אַלע כּתרילעװקער אָרעמע־לײַט, נאָר אַז עס קומט פּורים, פֿאַרדינען זײ שטיקער גאָלד. דער אײבערשטער האָט זײ געבענטשט אַלע פֿון זײַן ברײטער האַנט, יעדן מיט אַ באַזונדער טאַלאַנט, און מענטשן מיט טאַלאַנט איז די װעלט מקנא. דאָס איז שױן אַזױ אַלט, װי די װעלט איז אַלט. מיר װילן זיך דעריבער גאָרנישט אָפּשטעלן אַפֿילו אױף אַ מינוט און גײען אַריבער גלײַך צו אונדזערע באַשרײַבונגען.
נפֿתּלי מיט די פֿיס איז אַ ייִד מיט סכּנות־לאַנגע פֿיס, װאָס הײבן זיך אָן בײַ אים כּמעט פֿון דעם האַלדז. קײן מענטש איז נישט אימשטאַנד מיט נפֿתּלין צו גײן און נישט בלײַבן פֿון הינטן; נישט מחמת דער גאַנג איז בײַ אים אַזאַ גיכער, נאָר װײַל דער שפּאַן איז אַ ברײטער. אָט, דאַכט זיך, זעט איר אים אױף דער זײַט גאַס. איר טוט זיך אַ ריר ― אַהאַ, ער איז שױן אױף יענער זײַט. די דאָזיקע פֿיס ― דאָס איז נפֿתּליס קאַפּיטאַל, זײַנע כּלי־זין, זײַנע ברױט־געבער. בקיצור, נפֿתּלי איז אַ ייִד אַ מעקלער.
קומט צו פֿאָרן אַ פּריץ קײן כּתרילעװקע אײן מאָל אין אַ יובֿל, דערשמעקט נפֿתּלי, אַז אַ פּריץ איז געקומען, טוען אים אַ טראָג די פֿיס אױף דער אַכסניא: „אַדוני פּריץ, װאָס איז דײַן באַגער?“ ― און װאָס דער פּריץ זאָל נישט באַגערן, װעט אים נפֿתּלי ברענגען אין אײן מינוט: אַ שנײַדער, אַ שוסטער, אַ שמירער, אַ דינסט, אַ פֿערד, אַ טאַראַנטאַס, אַ צירולניק, אַ פֿעלדשער, אַ מכשף, אַ שװאַרץ־יאָר. קײן „נײן“ איז גאָר נישטאָ בײַ אים. דער גאַנצער חסרון איז, װאָס נפֿתּלי איז נישט אײנער אױפֿן יריד. פֿאַראַן אין כּתרילעװקע, אַחוץ אים, נאָך מעקלערס. װיפֿל ייִדן, כּמעט אַזױ פֿיל מעקלערס, און יעדן פֿאַלס ― מער מעקלערס, װי פּריצים.
פֿון דעם איז גרינג צו פֿאַרשטײן, װאָס פֿאַראַ גאָלדענע געשעפֿטן נפֿתּלי מיט די פֿיס מאַכט און װי שײן ער װאָלט אױסגעזען, װען גאָט־ברוך־הוא זאָל נישט מזכּה זײַן זײַן ליב פֿאָלק ישׂראל מיט דעם ליבן, טײַערן, פֿרײלעכן, לעבעדיקן יום־טובֿ פּורים. אין דעם דאָזיקן ליבן, טײַערן, פֿרײלעכן, לעבעדיקן יום־טובֿ האָט זיך אַרױסבאַװיזן נפֿתּליס טאַלאַנט מיט זײַן גאַנצן פּראַכט און גלאַנץ. נפֿתּלי איז אַ געבאָרענער אַרטיסט, און פּורים־שפּיל איז װי אָנגעמאָסטן פֿאַר זײַנע לאַנגע פֿיס.
אין פֿלוג װעט אײַך אױסקומען אפֿשר קאָמיש, װאָס קער זיך אָן פּורים־שפּיל צו פֿיס? האָט קײן פֿאַראיבל נישט, עס קער זיך אָן זײער שטאַרק! נפֿתּלי איז נישט קײן אַחשורוש, נישט קײן המן, נישט קײן מרדכי און נישט קײן ושתּי. ער איז נישט מער, װי אַ ממוכן, אַ מין הױפּטמײַסטער בײַם קעניג אַחשורוש; און װער עס איז באַקענט מיטן באַרימטן אַחשורוש־שפּיל, דער װעט פֿאַרשטײן, אַז די ראָלע פֿון ממוכן איז זײער אַ װיכטיקע ראָלע. אױף ממוכנען, קאָן מען זאָגן, שטײט דאָס גאַנצע שפּיל. דאַרף מען אַרײַנרופֿן ושתּין, זי זאָל קומען פֿאַרן קעניג אַחשורוש אַ נאַקעטע, װי די מאַמע האָט זי געהאַט, ― איז ממוכן. דאַרף זיך דער קעניג האַלטן אַן עצה, װאָס טוט מען מיט ושתּין, װאָס זי װיל נישט גײן קײן נאַקעטע, ― איז ממוכן. דאַרף זיך מרדכי דורכרײדן דיפּלאָמאַטיש מיט אסתּרן, ― איז ממוכן. הכּלל ― ממוכן דאָ, ממוכן דאָרט, ממוכן און ממוכן! און איר באַדאַרפֿט זען, װי אונדזער ממוכן אַרבעט מיט די פֿיס. אָט האָט איר אײַך אַ בײַשפּיל:
עס עפֿנט זיך אױף די טיר און עס קומען אַרײַן די פּורים־שפּילער מיטן ברײטן „גוט יום־טובֿ“. נאַטירלעך, בלײַבן אַלע אַקטיאָרן שטײן האַרט בײַ די װענט, מיט די הענט אַראָפּ; נאָר אײן ממוכן טרעט אַרױס מיט די לאַנגע פֿיס, מיט אַ שװערד אין דער האַנט און מיט אַ פּאַפּירענעם ספּאָדיק אױפֿן קאָפּ, אַ שפּאַן אַהער, אַ שפּאַן צוריק ― און שיט מיט גראַמען, װי פֿון אַ ראָזשעקрожек: טרומײט(בסוד דאַרף מען אײַך אױסזאָגן, אַז די אַלע גראַמען, װאָס איר באַגעגנט אָט דאָ, געהערן טאַקע צו ממוכנען, דאָס הײסט, נפֿתּלי מיט די פֿיס האָט זײ אַלײן אױסגעטראַכט פֿון זײַן קאָפּ):
רײַסט זיך אָפּ פֿון דער װאַנט די מלכּה ושתּי (בערל פֿאָנפֿאַטש) און ענטפֿערט אים אָפּ אױך מיט גראַמען, און אױך נפֿתּליס אַרבעט, אַ ביסל אונטער דער נאָז און אַ ביסל מיט אַ קװיטש אױף אַ װײנענדיקן ניגון פֿון חתן־תּורה:
דעמאָלט װערט ממוכן אָנגעצונדן, טוט אַ שפּאַן מיט זײַנע לאַנגע פֿיס הין און צוריק און הײבט אָן שיטן מיט גראַמען, זײַן אײגענע אַרבעט:
הײבט אױף קעניג אַחשורוש )משה פּלעצל( אַ לאַנגן שטעקן, אַרומגעװיקלט מיט גאָלדפּאַפּיר:
כאַפּט אונטער די גאַנצע קאָמפּאַניע:
טרעט אַרױס מרדכי )נחמיה דער שוסטער(, אַן אָפּגעריסענער, מיט אַ האָרב און מיט אַ באָרד פֿון פֿלאַקס, פֿאַרנײגט זיך פֿאַרן קעניג און רעדט צו ממוכנען און װינקט עפּעס זײער מאָדנע מיט די אױגן, מאַכט מיט די הענט און זינגט מיט אַ מיתה־משונה־ניגון:
טוט ממוכן װידער אַ שפּאַן מיט די פֿיס הין און צוריק, רעדט מיט פֿײַער:
און ערשט דאָ הײבט זיך אָן דער רעכטער קנאַק: נפֿתּליס פֿיס זײַנען שטאַרקער פֿון אײַזן, אַז זײ טראָגן איבער אַזאַ פּורימדיק שטיקל אַרבעט. דערפֿאַר אָבער לעקט ער אָפּ אַ פֿעט בײנדל, װאָרעם ער איז דאָך, קאָן מען זאָגן, דער רעזשיסאָר פֿון דער טרופּע, דער בעל־הבית, דער מחבר און דער קאַסירער.
― ער שפּינט גאָלד, שטיקער גאָלד, אָט דער ייִד, אַז עס קומט פּורים!
אַזױ זאָגן אױף אים די כּתרילעװקער ייִדן, װאָס זײַנען אים פּשוט מקנא, נישט אַזױ אױף זײַן טאַלאַנט, װי אױף זײַן פּרנסה.
כּתרילעװקע זאָל אַלע טאָג נוצן צוקער־לעקעך, פֿלאָדנס און פֿלעדלעך, אַזױ װי מע נוצט דאָס דאָרטן פּורים צו שלח־מנות, װאָלט נפֿתּלי מיט די פֿיס פֿאַרשפּאָרן זײַן אַ גאַנץ יאָר אַ מעקלער און פּורים אַ קאָמעדיאַנט. זײַן װײַב, ריװעלע די זיסע, װאָלט אים אױפֿהאַלטן מיט זײַן גאַנץ הױזגעזינט מיט כּבֿוד. װאָרעם אױב נפֿתּלי איז באַרימט מיט זײַנע פֿיס, איז זײַן װײַב ריװעלע נישט װינציקער באַרימט מיט אירע הענט.
ריװעלע איז אױף דער פֿיגור אַ װײַבעלע אַ קלײניטשקע, אַ דאַרינקע, אַ טרוקענע, אַ פֿאַרזעעניש, און אַקעגן איר מאַן נפֿתּלי זעט זי אױס, װי אַ פֿערטל עוף. אַ קוק טאָן אױף איר ― װער װעט זאָגן, אַז דאָס װײַבעלע פֿאַרזאָרגט אַ גאַנצע שטאָט מיט צוקער־געבעקס, אַז עס קומט פּורים, װען ייִדן שיקן אײנער דעם אַנדערן שלח־מנות? מאָלט אײַך, ס'איז פֿאַראַן נאָך װײַבער אין כּתרילעװקע, װאָס פֿאַרנעמען זיך מיט דער זעלבער פּרנסה. װער אָבער פֿאַרמאָגט אַזעלכע גאָלדענע הענט, װי ריװעלע די זיסע? אירע טאָרטן מיט אירע לעקעכער, אירע שטרודלען און מלכות־ברײטלעך, אירע מאָנדלעך און אינגבערלעך, מיט אירע געצװיקלטע קישעלעך האָבן זיך קונה־שם געװען אין דער גאַנצער װעלט און דערלאַנגט אַזש קײן יעהופּעץ, דורך אַ מעשׂה, װאָס האָט זיך געטראָפֿן. ומעשׂה שהיה כּך־היה:
אײנער אַ לץ פֿון די כּתרילעװקער לצים, װאָס זײַנען דאָרטן אַזױ פֿיל, װיפֿל שטערן אין הימל, האָט זיך געװאָלט מאַכן אַ שפּאַס איבער דער שטאָט כּתרילעװקע און איבער די פּראָדוקטן, מישטײנס געזאָגט, װאָס די שטאָט גיט אַרױס. װאָס זשע טוט אַזאַ לץ? איז ער זיך מישבֿ אײנמאָל אױף אַ טשיקאַװעס און שיקט אַװעק דורך דער פּאָסט שלח־מנות פֿון די אױבן־דערמאָנטע זאַכן, װאָס ריװעלע די זיסע גרײט אָן לכּבֿוד פּורים, צו זײַנעם אַ רײַכן קרובֿ קײן יעהופּעץ. צום שלח־מנות האָט ער בײַגעלײגט אַ בריװ זײער שײן געשריבן, אין װעלכן ער בעט דעם רײַכן קרובֿ, ער זאָל קײן פֿאַראיבל נישט האָבן פֿאַרן „שיקעכץ, װאָס ער שיקט אים“, װאָרעם אין כּתרילעװקע איז קײן „ערגערע שיקעכצן“ נישט צו געפֿינען. װי איבערראַשט אָבער, שטעלט אײַך פֿאָר, איז אָט דער לץ, אַז ער באַקומט פֿון זײַן רײַכן קרובֿ אַ דאַנק־בריװ מיט אַ בקשה, ער זאָל תּיכּף־ומיד צונױפֿקױפֿן פֿון די דאָזיקע זיסע זאַכן װיפֿל ס'איז נאָר מעגלעך און למען־השם רעכט אײַנפּאַקן און אָפּשיקן דורך פּאָסט אױפֿן נגידס רעכענונג קײן יעהופּעץ (װער װײס נישט, אַז נגידים בכלל, און יעהופּעצער בפֿרט, האַלטן פֿון דער אַכילה, און האָבן ליב אַ זיסן ביסן?). פֿון דעמאָלט אָן װערט פֿון יאָר צו יאָר אַרױסגעשיקט
צום נגיד קײן יעהופּעץ אַ גאַנצער טראַנספּאָרט פֿון ריװעלעס זיסע זאַכן אױף פּורים. און אָט אַזױ איז ריװעלעס נאָמען געװאָרן מפֿורסם אַזש אין יעהופּעץ.
ריװעלע זאָל אָבער דאַרפֿן אַרױסקוקן אױפֿן יעהופּעצער נגיד אַלײן, װאָלט זי בלױ באַשטאַנען. דער עיקר פּדיון איז בײַ איר אױפֿן אָרט. די עטלעכע טעג, װאָס פֿאַר פּורים זעלבסט, האָט ריװעלע די זיסע ממש קײן הענט נישט. באַרעכנט אײַך: אַלײן באַקן, אַלײן פֿאַרקױפֿן, אַלײן פֿאַרפּאַקן און אַלײן רעכענען זיך מיט אַלע באַלעבאָסטעס ― צו די חשבונות אַלײן דאַרף מען האָבן אַ קאָפּ פֿון אַ מיניסטער!
אָט האָט איר אײַך אַ מוסטער. װי אַזױ ריװעלע רעכנט זיך מיט אַ נגידס אַ װײַב, װאָס טראָגט פּערעלעך אין דער װאָכן און הײסט שׂרה־פּערל:
― פֿון אײַך קומט, שׂרה־פּערל, אַזױ גרױס, װי פֿאַר אַ האַלב טוץ לעקעכלעך מיט ראָזשינקעס עובֿר־לסוחר צו זעקס גראָשן, זעקס מאָל זעקס ― װיפֿל איז זעקס מאָל זעקס? דאַכט זיך דרײַ־און־דרײַסיק? און פֿיר קומיסברײטלעך האָט איר גענומען צו אַכט גראָשן, עס קאָסט מיך אַלײן צו זיבן, איך זאָל אַזױ זײַן געזונט, פֿיר מאָל אַכט איז אַכט־און־פֿערציק; הײַנט צװײ פֿלעדלעך גרױסע אָן פֿאַרפֿעלעך און דרײַ פֿלעדלעך קלײנע מיט פֿאַרפֿעלעך, װעל איך אײַך רעכענען פֿאַר די פֿלעדלעך אַרום און אַרום פֿינף שטיק צו פֿיר־און־צװאַנציק גראָשן, עס קאָסט מיך טײַערער, לאָמיר בײדע אַזױ זײַן געזונט! פֿינף מאָל פֿיר־און־צװאַנציק װיפֿל איז? ס'זאָל זײַן זעקס מאָל װאָלט דאָך געװען אַ קערבל מיט זעקס גראָשן, און אַז פֿינף מאָל, איז, אַ פּנים, אַזױ גרױס, װי אַ קערבל אָן זעקס גראָשן. װיפֿל־זשע האָבן מיר אינאײנעם, הײסט עס: דרײַ־און־דרײַסיק און אַכט־און־פֿערציק איז צװײ־און־אַכציק, און אַ קערבל, איז אָנדערהאַלבן קערבלעך מיט צװײ־און־צװאַנציק, גײט אַראָפּ זעקס גראָשן, איז װיפֿל בלײַבט פֿון אָנדערהאַלבן קערבלעך מיט צװײ־און־זעכציק קאָפּיקעס, אַז מע נעמט אַראָפּ זעקס גראָשן? נישט קײן רובל מיט נײַנציק?
― אַ גוט יום־טובֿ! װאָסערע צװײ־און־זעכציק? װוּ האָבן זיך גענומען צו אײַך צװײ־און־זעכציק?
אַזױ צעשרײַט זיך שׂרה־פּערל, און בײדע װײַבער נעמען זיך צום חשבון װידער אַ מאָל פֿונעם אָנהײב.
― זאָלט איר מיר געזונט זײַן, שׂרה־פּערל, דער חשבון איז דאָך, װי אױפֿן טעלער; אַ האַלב טוץ לעקעכלעך מיט ראָזשינקעס עובֿר־לסוחר צו זעקס גראָשן אַ שטיקל, איז זעקס מאָל זעקס ― װיפֿל איז זעקס מאָל זעקס? נישט קײן צװײ־און־פֿערציק?…
― מזל־טובֿ! סע װאַקסט בײַ אײַך! פֿריִער איז בײַ אײַך אױסגעקומען דרײַ־און־דרײַסיק, איצט איז שױן געװאָרן צװײ־און־פֿערציק! קײן עין־הרע נישט!
עס העלפֿט נישט. װיבאַלד עס קומט צו געלט, אַזױ מוז מען אָנקומען צו אונדז, מאַנצבילן, און ריװעלע רופֿט אָפּ נפֿתּלין פֿון די אַקטיאָרן, און נפֿתּלי האָט פֿײַנט, אַז מע רײַסט אים אָפּ פֿון דער אַרבעט, איז ער אין כּעס סכּנות.
― אַן אַקציע מיט די װײַבער! קײן צװײ מיט צװײ קאָנען זײ אײַך נישט צונױפֿרעכענען. נו? אַרױס מיטן חשבון, נאָר גיך געשװינד, דער טאָג שטײט נישט!
אַזױ זאָגט נפֿתּלי מיט גרימצאָרן, און מע רעכנט אים אױס דאָס גאַנצע צעטל, בײדע װײַבער אין אײן אָטעם. נפֿתּלי הערט מיט צוגעמאַכטע אױגן, רעכנט אױף די פֿינגער און װערט גיך פֿאַרפּלאָנטערט און פֿאַרטומלט און נאָך מער אין כּעס, און ער פֿאַלט אָן אױפֿן װײַב:
― איך האָב דיר געזאָגט טױזנט מאָל, אַז װיבאַלד דו האָסט אַזאַ קעצענעם מוח און קאָנסט נישט צונױפֿרעכענען קײן צװײ מיט צװײ, הײַנט װעלכע גוטע יאָר טרײַבט דיך, זאָלסט פֿאַרקױפֿן דײַן סחורה הורט? לאחדים פֿאַרקױפֿט מען, אײנציקװײַז! למשל: װאָס האָט איר גענומען? אַ לעקעכל? גיט אַהער זעקס גראָשן! נאָך אַ לעקעכל? נאָך זעקס גראָשן! אַ פֿלעדל? לײגט־אַנידער פֿיר־און־צװאַנציק גראָשן! נאָך אַ פֿלעדל? נאָך פֿיר־און־צװאַנציק גראָשן!
שׂרה־פּערל דער נגידית שטײט אַפֿילו נישט אָן די מעשׂה, מע זאָל זיך מיט איך רעכענען אָט אַזױ אָ, װי מיט אַ קבצנטע, נאָר זי האָט קײן אַנדער ברירה נישט. װוּ װעט זי נעמען אַזאַ צוקער־געבעקס אױף שלח־מנות, אַז נישט בײַ ריװעלען? קומט פּורים, איז ריװעלע די מיוחסת. איטלעכער האָט זיך זײַן צײַט, און אַז מען דאַרף דעם גנבֿ, נעמט מען אים פֿון דער תּליה… נישט אומזיסט איז איר די גאַנצע שטאָט מקנא:
― גאָלדענע הענט… שיט אָן גאָלד… בײדע שיטן זײ אָן זעק מיט גאָלד, אַז סע קומט פּורים!…
װעמען גאָט גיט אַ זיסע שטימע צום זינגען, װעמען הענט צום שפּילן, װעמען פֿיס צום טאַנצן: ― נחן, נפֿתּליס עלטערן זון, האָט די נאַטור געבענטשט מיט אַ טאַלאַנט צום שניצן.
נאָך אַז נח איז געװען אַ קינד, איז ער אַרומגעגאַנגען אַ צעקײַלטער, אַ צעבײַלטער פֿונעם פֿאָטערס קלעפּ און פֿון דער מוטערס שטשיפּאַלקעס: „אַ ייִנגעלע זאָל דיר האָבן אַ טבֿע טאָג װי נאַכט אַרומגײן און שנײַדן און בראָקן און שניצלען און שניצלען און שניצלען!“…
בכדי אַרױסצושלאָגן פֿונעם קינד דאָס משוגעת פֿון „שניצלען“, האָט מען אים אָפּגעגעבן אין חדר אַרײַן און אָנגעזאָגט דעם רבין הונדערט מאָל, ער זאָל אים איבערברעכן די הענט, טאָמער װעט מען אים זען האַלטן אַ מעסערל! זאָל ער בעסער זען װאָס מער לערנען! דעם רבינס לערנען האָט אָבער נישט געהאָלפֿן גאָרנישט: נח איז אַרױס פֿון חדר מיט זײער װינציק תּורה. דערפֿאַר האָט ער אָבער אַרױסגעװיזן זעלטענע בריהשאַפֿט צום שניצן. און געשניצט האָט ער אַלצדינג, װאָס סע איז אים געקומען פֿאַר די אױגן. עס האָבן זיך געפֿונען מבֿינים אין כּתרילעװקע, װאָס האָבן געזאָגט, אַז בײַ דעם בחורל אין די הענט זיצט אַ רוח, נישט אַנדערש; װען ער זאָל זײַן אין אַ גרױסער שטאָט, װאָלט פֿון אים אַרױס… זײ װײסן אַלײן נישט, װאָס פֿון אים װאָלט אַרױס. דערװײַל מעגן אים אָפּדאַרן די הענטלעך, װאָרעם ער האָט צעשניצט אַלע בענק מיט אַלע שטענדערס, װאָס אין בית־המדרש, אױסגעשניצט אױף זײ מענטשעלעך מיט פֿײגעלעך מיט, להבֿדיל, חזירים… פֿאַר די חזירים האָט נח באַקומען אַ רעכטע פּאָרציע פֿון טאַטן, פֿון דער מאַמען, פֿונעם רבֿ און פֿונעם שמשׂ און פֿונעם בעדער ― װער עס האָט געהאַט גאָט אין האַרצן, דער האָט אים אַרײַנגעלײגט, װיפֿל ס'איז אין אים אַרײַן:
― אַ יונגאַטש קאָן! אין אַ מקום־קדוש חזירים!…
דאָס האָט אָבער נישט אָנגעלערנט אונדזער „שניצלער“. דער פֿונק, װאָס האָט געטליִעט בײַ אים אינעװײניק בירושה פֿונעם גרױסן בצלאל, װאָס אין חומש, האָט אים נישט געלאָזט צו־רו, ביז זײַן טאַלאַנט האָט זיך אַרױסגעװיזן מיט זײַן גאַנצער קראַפֿט דורך אַ צופֿאַל, װי אַלע גרױסע אַנטדעקונגען אין דער װעלט קומען אומגעריכט, דורך אַ זײַטיקער סיבה.
דאָס איז געװען עטלעכע טעג פֿאַר פּורים, האָט מען אים געקױפֿט אַ מתּנה, אַ הילצערנעם גראַגער מיט אַ המן־קלאַפּער, אױף שלאָגן המנען אין בית־המדרש צו דער מגילה. נח האָט דעם גראַגער מיטן המן־קלאַפּער באַטראַכט פֿון אַלע זײַטן, שטילערהײט צענומען אױף שטיקלעך און צונױפֿגעשטעלט צוריק ― און דאָ איז אים אײַנגעפֿאַלן אַ געדאַנק, אַז װען ער זאָל נאָר האָבן מיט װאָס, װאָלט ער געמאַכט אַ גראַגער מיט אַ המן־קלאַפּער, װאָס װאָלטן פֿאַרשטעקן אין גאַרטל אַלע גראַגערס מיט אַלע המן־קלאַפּערס פֿון דער גאַנצער װעלט. נחן האָט געפֿעלט דערצו נאָר צװײ זאַכן: מאַטעריאַל און אינסטרומענטן, דאָס הײסט, האָלץ און אַ מעסערל. װאָס טוט מען? מילא, מיט האָלץ איז קײן דאגה נישט: האָלץ קאָן מען אַװעקלקחענען בײַ דער מאַמען פֿון אונטערן אױװן. װוּ נעמט מען אָבער אַ אינסטרומענט? אַ מעסערל װוּ קריגט מען? און נח איז געפֿאַלן אױף אַן המצאה (אַ ליכטיקער קאָפּ!): ער האָט גענומען דעם גראַגער מיטן המן־קלאַפּער און איז אַרױס מיט זײ אױפֿן מאַרק פֿאַרקױפֿן, און פֿאַרן געלט װעט ער קױפֿן אַ מעסערל. האָט זיך אָבער געטראָפֿן אַן אומגליק (מיט אַלע דערפֿינדערס טרעפֿן זיך אומגליקן!): דער ערשטער קונה, װאָס נח האָט זיך צו אים געװענדט, ער זאָל בײַ אים קױפֿן אַ מציאה, האָט אים אָנגענומען בײַ דער האַנט און צוגעפֿירט גלײַך צום פֿאָטער:
― װאָס איז די מעשׂה, רב נפֿתּלי, אײַער קלײנער האַנדלט שױן מיט גראַגערס?
דאָס פֿאַרשטײט אַ מינדסט קינד, אַז קודם־כּל האָט דער דערפֿינדער באַקומען זײַן פּאָרציע פּעטש, װאָס אים קומט, און ערשט נאָכדעם, אַז נפֿתּלי האָט זיך גענומען צום זון אױספֿאָרשן, אױף װאָס ער דאַרף אַזױ נײטיק דאָס געלט, און אַז נח האָט אים דורך טרערן זיך מודה געװען, דערצײלט דעם אמתן אמת, װאָס אים קװעטשט, האָט אים דעמאָלט דער פֿאָטער ערשט מקײם פּסק געװען, אים אָנגערופֿן מיטן נאָמען „בהמה בצורת פֿערד“ און האָט אים געקױפֿט אַ מעסערל און האָט אים אַלײן אױסגעקליבן האָלץ, און נח האָט זיך אַװעקגעזעצט אַרבעטן אױף אַלע כּלים, עס האָט געברענט בײַ אים אונטער די הענט, אַזױ אַז אין אײן טאָג זײַנען באַשאַפֿן געװאָרן עטלעכע גראַגערס מיט המן־קלאַפּערס, נאָר אַזעלכע, װאָס די שטאָט איז געגאַנגען קוקן אױף חידושים, און אַלע האָבן אָפּגעגעבן נפֿתּלין מזל־טובֿ:
― איר האָט שױן, רב נפֿתּלי, מיט אײַער זון גאָרנישט װאָס צו זאָרגן. ער איז שױן אַ פֿאַרזאָרגטער…
פֿון דעמאָלט אָן װײס שױן די גאַנצע שטאָט פֿון אײן עק ביזן אַנדערן, אַז אַ גראַגער אין גלײַכן געלט, אָדער אַ המן־קלאַפּער, אָדער אַ קאַלאַקאָטקע אױף פּורים ― דאָס קריגט מען בײַ נפֿתּליס זון, נח שניצלער. און װיפֿל נח זאָל נישט אָנגרײטן קײן סחורה, װערט זי אױסגעפֿאַרקױפֿט עד לפּ″ק. אַלע יאָר, אַז דער פּורים גײט אַװעק, קאָנט איר הערן פֿון נחן די אײגענע װערטער:
― הײַנטיקס יאָר איז געװען אַ יאָר פֿון גראַגערס.
נישט אומזיסט איז די שטאָט מקנא נפֿתּלין אױף זײַנע קינדער:
― אַ הצלחה פֿון גאָלדשפּינערס! ― זאָגט כּתרילעװקע מיט אַ זיפֿץ. ― נישט גענוג, ער פֿאַרדינט פֿון אײן זײַט און זי פֿון דער אַנדערער זײַט, שיטן אָן גאָלד, אַז סע קומט פּורים, דאַרפֿן זײ נאָך האָבן אַזעלכע גאָלדענע קינדער!…
אױב איר װילט זען אַ שײנס און ס'זאָל אײַך נישט קאָסטן טײַער, טאָ פֿאָרט זיך דורך, זײַט מוחל, אױף פּורים קײן כּתרילעװקע, שטעלט זיך אָפּ אױף װאָס פֿאַר אַן אַכסניא איר װילט און קוקט דורכן פֿענצטער אין דרױסן אַרױס, װעט איר עפּעס זען. פֿון גאַנץ פֿרי אָן טיאָפּקען איבער דער בלאָטע, לױפֿן װי די פֿאַרסמטע מײַז, פֿון אײן שטוב אין דער אַנדערער, ייִנגלעך מיט מײדלעך, אונטערגעבונדן מיט פֿאַטשײלעס, צום מײנסטן באָרװעסע, כאָטש ס'איז נאָך קאַלט אין דרױסן און סע גײט אַ שנײעלע. אין די הענט האַלטן זײ אָדער גרױסע בעקנס, אָדער טעלער און טעלערלעך, אָדער שאָלן און שעלעכלעך, איבערגעדעקט מיט װײַסע טישטעכלעך. דאָס טראָגן ייִדישע קינדער שלח־מנות, װאָס די כּתרילעװקער װײַבער שיקן אײנע דער אַנדערער, בײטן זיך מיט די פּורימדיקע גוטע זאַכן, װאָס ריװעלע די זיסע האָט אָנגעגרײט.
― איטע־לאה האָט מיר געשיקט צװײ פֿלעדלעך מיט אַ מלכות־ברײטל, מיט אַ צוקער־לעקעכל און מיט צװײ מאַנדל־בײגעלעך ― שיק איך איר אָפּ צוריק אײן פֿלעדל מיט צװײ מלכות־ברײטלעך, מיט צװײ צוקער־לעקעכלעך און מיט אײן מאַנדל־בײגעלע. און יענטע־מירל האָט מיר געשיקט אַ קישעלע מיט צװײ קומיסברײטלעך, מיט צװײ שטרודלען און מיט אַ מאָנדל ― שיק איך איר אָפּ צוריק צװײ קישעלעך מיט אײן קומיסברײטל, מיט אײן שטרודל און מיט צװײ מאָנדלעך.
אַזױ קאָמבינירן די כּתרילעװקער דאַמעס די שלח־מנותן קונציק און מיט אַ רעכענונג, ס'זאָל אױסקומען אי פֿײַן, אי נישט פֿאַרשעמט, אי אײנס אױף אײנס. און מחמת די שטאָט לעבט צװישן זיך פֿרײַנטלעך, איז דאָ זײער אַ סך ערטער אױף צו שיקן די שלח־מנותן. דורך אײגענע דינסטן אָדער קינדער איז אוממעגלעך דאָס אױספֿירן. מע מוז אָנקומען צו פֿרעמדע. דעמאָלט װערט אַ יקרות אױף אָרעמע ייִנגלעך און מײדלעך, װאָס האָבן פֿיס און װילן פֿאַרדינען אױף פּסח.
גליקלעך זײַנען יענע פֿאָטער־און־מוטער, װאָס פֿאַרמאָגן װאָס מער ייִנגלעך און װאָס מער מײדלעך. אין כּתרילעװקע זײַנען פֿאַראַן אַ סך אַזעלכע גליקלעכע; נאָר גליקלעכער פֿון אַלע זײַנען די גאָלדשפּינערס, װײַל אַזױ פֿיל מײדלעך און אַזױ פֿיל ייִנגלעך, װי בײַ נפֿתּלין, איז זעלטן צו געפֿינען אַפֿילו אין כּתרילעװקע. װיפֿל נפֿשות ― קאָן איך אײַך אַקוראַט נישט זאָגן; פֿרעמדע קינדער טאָר מען נישט צײלן, לאָזן זײ װאַקסן געזונטערהײט, װעמען מאַכן זײ קאַליע? װינטער ליגן זײ אונטערן אױװן נאַקעט, אײנס אױף דאָס אַנדערע, אַזױ װי די װערעם, און זומער־לעבן װאַלגערן זײ זיך אין דרױסן אױפֿן מיסט, שפּילן אין „באַבקעלעך“, אָדער אין „קאַמער־קאַמער־הױז“, אָדער אין „װיפֿל מײַל איז צו אײַך צײלט אײַך“, אָדער מע „לאָזט אַ רעגן“, דאָס הײסט, מע הײבט אױף אַזאַ שטױב, אַז עס װערט פֿינצטער אין גאַס, מע קאָן דערשטיקט װערן! דעמאָלט פֿליִען פּעטש מיט קולאַקעס, מיט בוכענצעס, מיט קללות, װאָס געפֿינען זיך נישט אין דער תּוכחה:
― אַ, גײן זאָלט איר אױף קוליעס! שטײן זאָלט איר פּראַװצעםправець: שטײַף מיט טעטאַנוס! זיצן אין געהאַקטע װוּנדן! ליגן אין װערעם!…
דערפֿאַר אָבער, אַז עס קומט פּורים, פֿילט חבֿרה קלײנװאַרג, אַז זײ האָבן אױך עפּעס אַ װערט, און אַ גרױסן װערט. מע צערײַסט זײ דעמאָלט אױף שטיקלעך. אַ כּתרילעװקער מאַדאַם, אַז זי באַשטעלט באַצײַטנס בײַ ריװעלען שלח־מנות, באַשטעלט זי שױן מיט אַ קינד, אַ ייִנגל אָדער אַ מײדל, אױף צו טראָגן דעם שלח־מנות. און ריװעלעס קינדער, די ייִנגלעך מיט די מײדלעך, צעלאָזן זיך איבער אַלע גאַסן פֿון דער שטאָט, מיט איבערגעדעקטע בעקנס, שאָלן און שעלעכלעך; די בעקלעך בײַ זײ פֿלאַמען, די שטערנס שװיצן און די אױגן ברענען. זײ באַגעגענען זיך אָפֿטמאָל אײנס מיטן אַנדערן אין דער בלאָטע, נאָר זײ האָבן קײן צײַט נישט אָפּשטעלן זיך אַפֿילו אױף אַ מינוט, אַ קוק טאָן אײנס דאָס אַנדערע אין שלח־מנות אַרײַן. נאָר לױפֿנדיק פֿאַרבײַ, װאַרפֿט מען זיך דורך מיט האַלבע װערטער, װאָס אַ זײַטיקער מענטש װעט זײ אפֿשר נישט אינגאַנצן פֿאַרשטײן:
― פּעטעלעלע! װוּהין?
― צו לאהצע די גראָבע. און דו, קרומע פֿיסל?
― צו אַלטעריכע מיט די לאָקשן… עפּעס געמאַכט?
― נאָך אַ מין! און דו?
― איך האָב שױן אַ קערבל מיט צװײ פֿערציקער מיט אַ גילדן מיט צװעלף גראָשן, און דו װיפֿל?
― קײן צײַט געהאַט איבערצוצײלן ― נאָר כ'האָב מורא, אַז מער װי דו.
― װיש אָפּ די נאָז!
― ברעך דעם קאָפּ!
און מע צעגײט זיך, דער אַהער, דער אַהין.
די כּתרילעװקער בעלי־בתּים זיצן שױן לאַנג בײַ דער פּורימדיקער סעודה, זינגען „שושנת־יעקבֿ“, קלײַבן פֿאַרגעניגן פֿון נפֿתּלי מיט די פֿיס און פֿון זײַנע פּורים־שפּילער, און נפֿתּליס קינדער לױפֿן נאָך אַלץ אַרום פֿון שטוב צו שטוב מיט די שלח־מנותן און נעמען צונױף בײַ דער שטאָט די גראָשנס. און די שטאָט טרײַבט מיט זײ קאַטאָװעס:
― ייִנגעלע, קום נאָר אַהער. װעמענס ביסטו? נישט נפֿתּליס?
― נפֿתּליס.
― האָסט שױן אָנגעשלאָגן הײַנטיקן טאָג אַ הונדערטער, צי עפּעס װינציקער?
― כי־כי.
― זאָג, שעם זיך נישט.
― כי־כי.
― אָט אַזױ, װי איר קוקט דאָס אָן מיטן געלעכטערל „כי־כי“, װעט דאָס ברענגען אַהײם אַ פֿולע קעשענע מיט גאָלד!… אַ שטוב פֿון גאָלדשפּינערס!
כּתרילעװקע איז שױן לאַנג אױפֿגעשטאַנען פֿון דער פּורימדיקער סעודה. אַ סך טראַכטן מכּוח לײגן זיך שלאָפֿן, און נאָך מער שלאָפֿן שױן און כראָפּען גאַנץ געשמאַק נאָכן ביסל משקה, װאָס מע האָט גענומען צוליב דער שׂמחה, װאָס מע האָט געפּטרט אַ שׂונא ― המנען. נאָר אײן משפּחה האָט זיך ערשט אַװעקגעזעצט צום טיש אָפּריכטן די סעודה, אױפֿגעשניטן דעם גרױסן געפֿלאָכטענעם קױלעטש און זיך גענומען צו דער אַרבעט לעבעדיק און פֿרײלעך.
דאָס זײַנען ― די גאָלדשפּינערס.
אַלע זײַנען זײ אױסגעהונגערט, מיד, פֿילן נישט די פֿיס אונטער זיך, און אַלע האָבן צו דערצײלן פֿונעם טאָג מעשׂיות, גאַנצע פּעק מיט מעשׂיות! נפֿתּלי ― פֿון זײַנע פּורים־שפּילער, װי גוט זײ האָבן הײַנט געשפּילט, אױסגעצײכנט גוט! נאָר אײן ושתּי האָט אַ ביסל אונטערגעהונקען אױף דער עבֿרי.
― ס'זאָל אױף אים קומען אַ כאָלערע ביז חול־המועד פּסח! װיפֿל מע לערנט אים, אָט דעם ושתּין, ער זאָל זאָגן: „װידערשפּעניקט אין דער תּורה“ ― קומט בײַ אים אױס אױף זײַן פֿאָנפֿע: „פֿינף הונדערט אין דער גזירה“. װאָסער גזירה, אַ רוח אין דײַן שװיגערס טאַטן אַרײַן? נאָר גײ רײד מיט אַ פֿאָנפֿעװאַטע נאָניע!
דאָס דערצײלט נפֿתּלי. און ריװעלע האָט צו דערצײלן נאָך שענערע זאַכן, פֿון אירע קונהטעס, װאָס דינגען זיך ביזן בײן. אײנע אַ דאַמע האָט זיך מישבֿ געװען און האָט גאָר געװאָלט אַװעקגנבֿענען אַ פֿלעדל.
― מאָל דיר, נישט בײַ מיר גנבֿעט מען. „װיפֿל פֿלעדלעך, זאָג איך, מאַדאַם, האָט איר אָפּגעלײגט?“ זאָגט זי: „פֿיר“. זאָג איך: „נו, און דאָס פֿינפֿטע װאָס איז?“ װערט זי רױט און מאַכט צו מיר: „ס'איז דען אױך אַ פֿלעדל?“ זאָג איך: „װאָס דען איז דאָס, אַ װאַנטזײגער?“ זאָגט זיך: „איך האָב געמײנט, אַז ס'איז אַ האָניקטײגל“. זאָג איך: „נו, און אַ האָניקטײגל איז אַ הונט?“…
אַזױ דערצײלט ריװעלע, און די מעשׂיות, װאָס נח האָט צו דערצײלן, דרײען זיך, געװײנלעך, אַרום אַ גראַגער.
― הײַנטיקס יאָר איז געװען אַ יאָר פֿון גראַגערס. אַלע האָבן זיך געכאַפּט צו גראַגערס. נאָר גראַגערס, גראַגערס און גראַגערס. איך בין נאָך נעכטן בײַ טאָג געבליבן אָן אײן גראַגער. קומט־צו אַלע מאָל צו מיר אַן אַנדער ייִד. איך זאָל אים געבן אַ גראַגער. זאָג איך: „איך האָב נישט קײן גראַגערס“. זאָגט ער: „ס'איז נישט קײן תּירוץ, דו מוזט מיר געבן צװײ גראַגערס!“ זאָג איך: „װוּ זאָל איך אײַך נעמען גראַגערס?“ זאָגט ער: „װוּ זײַנען דײַנע גראַגערס?“
― װעסט אַמאָל אױפֿהערן צו גראַגערן, צי נײן?
אַזױ זאָגט צו אים דער פֿאָטער, און נח לאָזט אַראָפּ די אױגן, בײגט זיך אָן און שנײַצט אױס די נאָז אונטערן טיש. דאָס געפֿעלט דװקא דער חבֿרה קלײנװאַרג. איצט איז געקומען אױך זײער צײַט צו דערצײלן גליקן פֿון זײער שלח־מנות טראָגן; פֿאַראַן אַזױ פֿיל צו דערצײלן און צו דערצײלן, אַז ס'װעט כאַפּן ביז פּסח. דערװײל איז ערשט פּורים, און מען איז אױסגעמידט פֿונעם טאָג, און מע דאַרף גײן שלאָפֿן.
און יונגװאַרג צעגײען זיך אױף זײערע ערטער הינטערן אױװן, פֿאַלן, װי די סנאָפּעס, און װערן אַנטשלאָפֿן מיטן זיסן שלאָף פֿון גליקלעכע מענטשן, װאָס האָבן געהאַט אַ גוטן, אַ געראָטענעם יריד…
עס איז שױן העט װײַט אין דער נאַכט. כּתרילעװקע האַלט שױן לאַנג אין רעכטן שלאָף נאָך דער גרױסער פּורימדיקער סעודה מיט די שלח־מנותן. נאָר צװײ פּאַרשױנען אין דער גאַנצער שטאָט זײַנען נאָך װאַכעדיק און טראַכטן אַפֿילו נישט װעגן גײן שלאָפֿן. דאָס זײַנען די גאָלדשפּינערס. נפֿתּלי מיט די פֿיס און זײַן װײַב ריװעלע די זיסע. שטיל האָבן זײ צוגעשלאָסן די טיר, פֿאַרהאַנגען די פֿענצטער און האָבן זיך גענומען צו דער קאַסע. זײ װילן צונױפֿרעכענען דאָס ביסל מזומנס, װאָס די גרױסע גאָלדשפּינערס מיט די קלײנע גאָלדשפּינערלעך האָבן אַרײַנגעבראַכט אין דעם דאָזיקע גליקלעכן טאָג, און קאָנען נישט. זײ צײלן און צײלן און קאָנען נישט איבערצײלן; אָדער ער האָט אַ טעות אין חשבון, אָדער זי האָט אַ טעות, זײ ברענען אײנס אױף דאָס אַנדערע.
― קײן צװײ מיט צװײ זאָל אַ ייִדענע נישט קאָנען איבערצײלן!
אַזױ זאָגט דער מאַן, און דאָס װײַב ענטפֿערט אים:
― נו, פֿאַר װאָס זשע צײלסטו נישט, אַז דו קאָנסט, בעל־חשבון מײַנער?
― צײל דו, דו קאָנסט בעסער!
― נײן, צײל דו, דו קאָנסט בעסער!
איר זאָלט גאָר קײן מורא נישט האָבן, טאָמער חלילה צעקריגן זיך מאַן און װײַב. איצט איז נישט קײן צײַט פֿון קריגן זיך. איצט דאַרף מען מאַכן אַ רעכענונג, װאָס מע קאָן און װאָס מע דאַרף און װאָס מע מוז קױפֿן: שוכװאַרג פֿאַר זיך און קאַפּאָטקעלעך מיט קלײדלעך פֿאַר די קינדער ― דאָס איז נומער אײנס. הײַנט מצה אױף פּסח? הײַנט שמאַלץ? אַ דײזשקעלע באָרשט? אַ זעקל קאַרטאָפֿליעס?… און מערקװירדיק! װיפֿל זײ זאָלן נישט רעכענען, װיפֿל זײ זאָלן װעלן זײַן אױסברענגערס, פֿרעסערס, געלט־ברענערס, שאַרלאַטאַנעס פֿון דער װעלט, קומט אױס, אַז ס'װעט נאָך זײַן גענוג, סײַ אױף שוכװאַרג פֿאַר זײ, סײַ אױף קאַפּאָטקעלעך מיט קלײדלעך פֿאַר די קינדער, סײַ אױף מצות מיט שמאַלץ, מיט אַ דײזשקעלע באָרשט, מיט אַ זעקל קאַרטאָפֿליעס אױף פּסח…
און בײַ זײ בײדן צעפֿלאַקערן זיך די פּנימער און צעברענען זיך די אױגן, די בעקלעך װערן רױט און די הערצער װאַקסן, און בײדע פֿילן זײ, אַז די װעלט, װאָס גאָט האָט באַשאַפֿן, איז כ'לעבן, גאָרנישט אַזאַ שלעכטע װעלט, און די מענטשן זײַנען, כ'לעבן, גאָרנישט אַזעלכע שלעכטע מענטשן. נישט מער, װאָס ייִדן זײַנען מקנא אױף פּרנסה, פֿאַרגינען נישט, טאָמער האָט אײנער אַ גוטן טאָג, אײן טאָג אַ גוטן!
― פֿאַרברענט זאָל װערן אָט דאָס כּתרילעװקע! אַ שטאָט פֿון נישט־פֿאַרגינערס!
אַזױ זאָגט נפֿתּלי, און ריװעלע נעמט זיך אָן דער שטאָטס קריװדע:
― אָרעמע־לײַט, מישטײנס געזאָגט…
― אָרעמע־לײַט, זאָגט זי? אַלץ הײסט בײַ איר אָרעמע־לײט, כע־כע! כּתריליקעס! דליתים! שלעפּערס! בעטלערס! קבצנים! דלפֿנים! עניים ואבֿיונים!!
― נישט דאָ געדאַכט! ― זאָגט ריװעלע מיט שרעק. זי האָט פּשוט מורא פֿאַר אַ גוט אױג.
און פֿון דרױסן לאָזט זיך הערן, מע װײס נישט פֿון װאַנען, אַ װײַט קרײען פֿון אַ באַקאַנטן האָן, אַן אַלטער האָן מיט אַן אױסגעזונגענער כּלי. אָנהײבן הײבט ער אָן דװקא נישקשהדיק, מיטן ברען און מיטן קװיטש, און אױסלאָזן לאָזט ער אױס מחילה שװאַכלעך, אױף דער נידעריקסטער אָקטאַװע, און עפּעס װי מיט אַ װידעראַנאַנד:
― קו! ― קע! ― רי! ― קו! ― או?
עם קומט אױס גלײַך, װי ער װאָלט זיך אַלײן פֿרעגן אַ קשיא:
― אַלטער נאַר! װאָס שרײַסטו?
אין דרױסן איז בלױלעך, עס שאַריִעט אױף טאָג.
„אַמעריקע איז אַ לאַנד פֿון בלאָף“… „אַמעריקאַנער בלאָפֿערס“…
אַזױ זאָגן די פֿרעמדע. גרינע חיות ― זײ הײבן נישט אָן צו װיסן װאָס זײ זאָגן. אַמעריקע מעג הײצן די פּעטשערעס אין כּתרילעװקע, און אונדזער בערל־אײַזיק װעט פֿאַרשטעקן אין גאַרטל אַלע אַמעריקאַנער בלאָפֿערס!
איר קאָנט פֿאַרשטײן װער בערל־אײַזיק איז, אַז טאָמער מאַכט זיך בײַ אונדז אין כּתרילעװקע, אײנער האָט זיך אַ ביסל פֿאַררעדט, אױף אײַער אַמעריקאַנער לשון װעט דאָס הײסן: <<ער האַקט אַ טשײַניק, שטעלט מען אים אָפּ מיט די װערטער: „בערל־אײַזיק האָט דיר געלאָזט גריסן“ ― שטױסט ער זיך שױן אָן װאָס מע מײנט און ער װערט אַנטשװיגן.
אַן אַנעקדאָט דערצײלט מען בײַ אונדז אין כּתרילעװקע פֿון אײנעם אַ ייִדן אַ חצוף, װאָס איז זײער כאַראַקטעריסטיש פֿאַר בערל־אײַזיקן. פּסח איז דער מינהג בײַ די גױים, אַז זײ באַגעגענען זיך, זאָגן זײ זיך אָן אײנס דאָס אַנדערע אַ גוטע בשׂורה, אַז קריסטוס איז לעבעדיק געװאָרן ― „קריסטאָס װאָסקרעסкристос вокрес: קריסטוס איז געשטיגן“. דערױף ענטפֿערט אים דער צװײטער: „װאָיִסטינו װאָסקרעסвоистину воскрес: אמת, געשטיגן“ ― ס'איז אמת, הײסט דאָס, ער איז לעבעדיק געװאָרן… טרעפֿט זיך אַ מעשׂה, באַדאַרף אַ קריסט זיך באַגעגענען מיט יענעם ייִדן דעם חצוף און מכבד זײַן אים מיטן פּסוק „קריסטאָס װאָסקרעס“… װערט אים שלעכט, דעם ייִדן: װאָס זאָל ער טאָן? ענטפֿערן דעם גױ „װאָיִסטינו װאָסקרעס“ ― װײס ער, אַז ס'אַ ליגן און ס'איז קעגן אונדזער גלױבן… זאָגן אים: נײן, ער איז נישט לעבעדיק געװאָרן ― קאָן מען דאָך כאַפּן פֿאַר אַזעלכע װערטער אַ מיאוסן פּסק…