דער בלוטיקער שפּאַס: 40: סיאָמקע: אַ כּפּרה־הינדל

שלום עליכם (אַלע װערק)

דאָס פֿערציקסטע קאַפּיטל: סיאָמקע ― אַ כּפּרה־הינדל

אין דער צײַט, װען שׂרה האָט זיך געשלאָגן מיט דער דעה, צי זאָל זי אַרױסנעמען צוריק דאָס בריװעלע, װאָס זי האָט געפֿונען בײַם קװאַרטיראַנט אין טישקעסטל, צי נײן, האָט זיך געלאָזט הערן פֿון דרױסן אַ קלונג.

― אָט דאָס דאַרף זײַן אָדער דער קװאַרטיראַנט, אָדער בעטי, ― זאָגט שׂרה צו זיך אַלײן און לױפֿט אַראָפּ עפֿענען די טיר.

געקלונגען האָט דאָס אָבער ניט דער קװאַרטיראַנט און ניט בעטי, נאָר דװקא דער קלײנער סיאָמקע. ער איז הײַנט צוריקגעקומען פֿון גימנאַזיע פֿריִער װי אַלע מאָל.

― װאָס איז די מעשׂה?

מע האָט זײ נאָר־װאָס צעלאָזט אױף פּסח אַלעמען, די ייִדישע װי די קריסטלעכע קינדער, און סיאָמקע װאָלט באַדאַרפֿט, אײגנטלעך, קומען אַהײם מיט אַ גדולה, מיט אַ פֿרײד, װי געװײנלעך. צום סוף איז ער אַרײַנגעקומען אַ פֿאַרװײנטער, אַ צעקנײטשטער, אַ צעבײַלטער. און ער האָט אױסגעבראָכן אין אַ געװײן, אַ יאָמער, אַ קלאָג.

― גאָט איז מיט דיר! סיאָמקעניו, טײַערער מײַנער, װאָס װײנסט דו? אַ שלעכטע אַטעסטאַציע? ― פֿרעגט אים די מוטער און איז שױן גרײט ברעכן די הענט.

נײן. דװקא אַ גוטע אַטעסטאַציע. דװקא סאַמע פֿינפֿן.

― װאָס־זשע װײנסט דו?

מע האָט אים געשלאָגן.

― װער?

די חבֿרים, די גימנאַזיסטן די קריסטלעכע פֿון די עלטערע קלאַסן. שױן אַרױסגײענדיק פֿון גימנאַזיע, נאָכדעם װי מע האָט זײ צעלאָזט, האָט מען אים אַװעקגעלײגט און מע האָט אים געהרגעט, געשלאָגן, אָט דאָ, און אָט דאָ, און אָט אָ דאָ…

― װײ איז דער מאַמע דײַנער! פֿאַרװאָס? פֿאַרװאָס האָט מען דיך געשלאָגן?

ער זאָל װיסן פֿאַרװאָס! פֿאַר טשיגירינסקין, האָבן זײ געזאָגט, שלאָגן זײ אים.

― פֿאַר װאָסער טשיגירינסקין?

― פֿאַר װאָלאָדקען, װאָס מיר האָבן אים געהרגעט, זאָגן זײ, אױף פּסח און אױסגעצאַפּט זײַן בלוט, זאָגן זײ, צוליב אונדזער מצה…

און סיאָמקע װײנט און כליפּעט און װישט זיך די אױגלעך מיט בײדע הענט, און די מוטער קנאַקט אױס אַלע פֿינגער און בטלט אױס אַלע בײזע, װיסטע, פֿינצטערע חלומות אױף אירע שׂונאימס קעפּ און אױף זײערע הענט און פֿיס, ― ביז עס קומט זיך צונױף די גאַנצע שטוב, פֿריִער דוד, דערנאָך בעטי (דער קװאַרטיראַנט איז געקומען שפּעטער פֿון אַלעמען), צום לעצטן חמצדיקן װאַרעמעס, װאָס װערט אָפּגעכאַפּט אױף גיך, בחיפּזונדיק, װי עס פּאַסט פֿאַר ערבֿ־פּסח, װען מע האָט קײן צײַט ניט און װען מע איז דערצו נאָך אױפֿגערעגט און מיט סכּנות בײז פֿאַרן קינד, װאָס איז אַזױ צעהרגעט און צעבײַלט געװאָרן, נעבעך גאָט די נשמה שולדיק. אַלע האָבן געפֿילט, אַז עס האָט זיך גענומען אױף זײ עפּעס אַן אומגליק, אַז אָט דער װאָלאָדקע מיט זײַן אומגעלומפּערט־שרעקלעכן טױט איז אַ שטראָף פֿון גאָט אױף אַ גאַנצע שטאָט מיט ייִדן, און מער פֿון אַלעמען האָט זיך עס אױסגעגאָסן אױף זײ, אױף די שאַפּיראָס, װאָס גראָד זײ באַדאַרפֿן זיצן אין שכנות מיט אָט דער קירילעכען!… און אײנער אױפֿן אַנדערן האָבן זײ אַרױפֿגעלײגט, אָדער געװאָלט אַרױפֿלײגן, די גאָנצע שולד פֿון זײער באַקאַנטשאַפֿט מיט קירילעכען און מיט איר „משפּחטערע“.

דער ערשטער איז אַרױסגעטראָטן דוד שאַפּיראָ און איז אָנגעפֿאַלן אױף זײַן װײַב, למאַי זי פֿירט באַקאַנטשאַפֿטן מיט גױיִשע שכנים און שכנהטעס. ער װאָלט, זאָגט ער, אָפּגעזעסן דאָ נאָך צען יאָר, נאָך צװאַנציק יאָר, נאָך הונדערט יאָר ― און װאָלט זיך נישט געיאָגט שליסן קענטשאַפֿט מיט אַ שיכּור קירילע און מיט אַ שיכּורטע קירילעכע, און װאָלט ניט געװאָלט, זאָגט ער, אַז זײַן קװאַרטיראַנט זאָל לערנען מיט איר קדיש. װאָס פֿאַר מחותּנים, זאָגט ער, זענען זײ מיט אַ גױ קירילע? און צו װאָס דאַרף ער, אַז זײַן סיאָמקע זאָל שפּילן אין פֿערדלעך ניט מיט זײַן גלײַכן? ― און נאָך אַ סך טענות און פּרעטענזיעס האָט דוד צו זײַן װײַב און צו זײ אַלעמען.

― שױן? האָסט שױן געקאָנטשעט, צי נאָך ניט? ― מאַכט צו אים שׂרה. ― דו װעסט מיך אַמאָל אױך לאָזן אױסרעדן אַ װאָרט, צי נײן?

― פֿאַרװאָס ניט? פֿון מײַנעט װעגן ― אַפֿילו צען טױזנט װערטער.

― אױב אַזױ ― מאַכט צו אים שׂרה ― דאַרף איך דיר דערצײלן אַ נײַעס, אַז דו ביסט אַ שאַפּיראָ, אַ שאַלאָװילע, אַ קוריערסקי פּאָיעזד!

― מזל־טובֿ! ― זאָגט איר דוד און פֿאַרבײגט זיך.

― מיט מזל זאָלסט דו לעבן! ― ענטפֿערט אים שׂרה און ענדיקט איר געדאַנק: ― װען דו זאָלסט ניט זײַן קײן שאַפּיראָ און קײן שאַלאָװילע און קײן קוריערסקי־פּאָיעזד, װאָלסט דו געװוּסט, אַז די גאַנצע קענטשאַפֿט מיט קירילעכען װאַקסט פֿון דײַן טאָכטער, און דעם פּלאַן, אָן דער קװאַרטיראַנט זאָל לערנען מיט קירילעכעס זונדל, װײס איך ניט, װער ס'האָט אױפֿגעגעבן. מיר דאַכט, אַז דאָס שטאַמט טאַקע פֿון ראַבינאָװיטשן אַלײן…

אױף די רײד קומט אָן דער קװאַרטיראַנט און, דערהערט, אַז מע דערמאַנט דעם נאָמען ראַבינאָװיטש, קוקט ער אױף בעטין און פֿרעגט מיט די אױגן: „װעגן װאָס, אײגנטלעך?“…

― האָסט אַ טעות, מאַמע, ― שטעלט זיך אַרױס בעטי און רעדט אױף רוסיש, בכדי דער קװאַרטיראַנט זאָל אױך פֿאַרשטײן: ― דעם פּלאַן, אַז ראַבינאָװיטש זאָל מאַכן די אוראָקן מיט װאָלאָדקען, האָט אױפֿגעגעבן דװקא סיאָמקע. סיאָמקע האָט זיך באַרימט פֿאַר װאָלאָדקען מיט די פֿינפֿן, װאָס ער ברענגט פֿון גימנאַזיע, האָט אים װאָלאָדקע געזאָגט, אַז װען ער װאָלט האָבן אַ רעפּעטיטאָר, אַזױ װי סיאָמקע, װאָלט ער אױך געבראַכט פֿינפֿן אַהײם פֿון זײַן אוטשילישטשעучилище: שול װאָלט אים אפֿשר דער שטיפֿטאַטע אַזױ ניט געשלאָגן. האָט זיך סיאָמקע אױף אים דערבאַרעמט און צוגעשטאַנען צו ראַבינאָװיטשן, אַז ראַבינאָװיטש זאָל זיך נעמען לערנען מיט זײַן חבֿר װאָלאָדקע כאָטש אַ האַלבע שעה אין טאָג. װאָס? אפֿשר ניט אַזױ, סיאָמקע?

― צו װאָס באַדאַרפֿסט דו עדות? מע גלױבט דיר אַזױ אױך, אָן אַ גבֿית־עדות, ― זאָגט איר די מוטער, װאָס איז דעם פֿרימאָרגן אָנגעשטאָלן אױפֿן קװאַרטיראַנט מיט סכּנות פֿאַרן שײנעם בריװעלע, װאָס זי האָט אױסגעטרײסלט בײַ אים הײַנט אין טישקעסטל, ― זי האָט שױן גאָר פֿאַרגעסן אַפֿילו די מומע די מיליאָנערשע… און אױף דער טאָכטער איז זי געװען בײז, למאַי זי נעמט זיך אָן דעם קװאַרטיראַנטס קריװדע און לײגט אַרױף די גאַנצע באָד אױפֿן אומגליקלעכן סיאָמקע. טאָמער איז קאַרג, הײסט עס, די קלעפּ, װאָס דאָס קינד האָט נעבעך הײַנט געכאַפּט, באַדאַרף מען נאָך צושטעלן אים אַ בענקעלע פֿאַרן משוגענעם טאַטן…

און כּך הוה. אַזױ װי זי האָט געטראָפֿן. דוד האָט מער ניט באַדאַרפֿט נאָר האָבן אױף װעמען אױסצולאָזן דעם כּעס, האָט ער גענומען עסן און טאָטשען דעם „קלײנעם װעװריק“, אים דערגײן די יאָרן מיט װערטער און מיט מוסר: „אַ מיצװה! לאָז אַ ייִנגעלע װיסן, מיט װעמען צו פֿירן חבֿרשאַפֿט און אױף װעמען צו האָבן רחמנות… געבענטשט זאָלן זײַן די הענט, װאָס האָבן אים געשלאָגן“… און נאָך אַזעלכע װערטער האָט דער פֿאָטער אַרײַנגעזעצט אינעם אומשולדיקן סיאָמקען, װאָס האָט איבער אַ נײַעס אָנגעהױבן װײנען און כליפּען.

סיאָמקען איז, אַ פּנים, באַשערט געװען, אַז הײַנטיקן טאָג זאָל ער זײַן דאָס כּפּרה־הינדל בײַ די שאַפּיראָס אין שטוב, װוּ די אַטמאָספֿערע איז געװאָרן אַלע מאָל געדיכטער, גלײַך װי שװאַרצע װאָלקנס האָבן זיך פֿון ערגעץ אָנגערוקט אױף איר, אַזעלכע װאָלקנס, װאָס מוזן זיך ענדיקן מיט אַ שטורעם, מיט אַן אױסגאָס… אַלע האָבן עס אין דער דאָזיקער שטוב כּמו װי געפֿילט און אַלע זענען געװען צעקאָכט אין דער דאָזיקער שטוב, און מער פֿון אַלעמען ― דער קװאַרטיראַנט. אים אַז מע האָט בײַם חמצדיקן װאַרעמעס דערצײלט אַקוראַט די מעשׂה, װי אַזױ מע האָט הײַנט געשלאָגן סיאָמקען, ― האָט ער אַװעקגעװאָרפֿן דאָס עסן. עס האָט אים אױפֿגעטראָגן! זינט ער איז בײַ די שאַפּיראָס אױף דער קװאַרטיר, געדענקען זײ ניט, ער זאָל זײַן װען אין כּעס. תּמיד אַזאַ װײכער און אַזאַ ליבער, איז ער מיט אַמאָל געװאָרן מלא־רציחה. די אױגן האָבן זיך אים עפּעס װי איבערגעקערט. דאָס פּנים איז געװאָרן רױט. די געדיכטע שװאַרצע האָר פֿון קאָפּ האָבן זיך אים אױפֿגעשטעלט, אױסגעזען װי אַ גריװע, און ער אינגאַנצן האָט אױסגעזען עפּעס מאָדנע, טאַקע נאָר װי אַ צערײצטע חיה.

― איך װעל עס ניט פֿאַרשװײַגן! ― האָט ער געדונערט און געבליצט. ― אָט לױף איך אַװעק גלײַך צום אינספּעקטאָר, צום דירעקטאָר, און מאַך זײ אַ װיסטן סוף! איך װעל זײ איבערקערן די גימנאַזיע מיטן קאָפּ אַראָפּ!

― ששש… ניט געכאַפּט און ניט געלאָפֿן און ניט איבערגעקערט קײן גימנאַזיעס! ― רופֿט זיך אָן דוד שאַפּיראָ און רירט אָן דעם קװאַרטיראַנט דעם עלנבױגן. ― מיט אײַער לױפֿן און מיט אײַער פּילדערן װעט איר גאָרנישט מאַכן. מיר זענען ייִדן, זײ זענען גױים, פֿאַרפֿאַלן!

דער קװאַרטיראַנט װיל זיך אָבער ניט באַרויִקן.

― װאָס הײסט, ס'איז פֿאַרפֿאַלן? ס'איז ניט פֿאַרפֿאַלן! אַזאַ זאַך קאָן מען ניט פֿאַרשװײַגן!

― כאַ־כאַ, ניט פֿאַרשװײַגן! און אַז איר װעט שרײַען, װאָס װעט איר פּועלן? ― פֿרעגט אים איבער דוד מיט אַ געלעכטער, מיט אַ געלעכטער פֿון יאַשטשערקעס. ― איר װעט נאָר פּועלן אײן זאַך: אַז דעם „קלײנעם װעװריק“ װעט מען בעטן מחילה פֿון גימנאַזיע אַרױס ― און מיר װעלן בלײַבן אָן אַ פּראַװאָזשיטעלסטװע… אָט צו װאָס איר קאָנט זיך דערשפּילן!

דער קװאַרטיראַנט קוקט אױפֿן בעל־הבית מיט פֿאַרחידושטע אױגן, און דער בעל־הבית שטעלט זיך אָפּ און רעדט װײַטער:

― איר קוקט מיך אָן? ― איך װײס, װאָס איך רעד! גלױבט מיר, אַז איך װײס. בײַ אײַך איז דאָס אַ שפּילעכל: יאָ פּראַװאָזשיטעלסטװע, ניט פּראַװאָזשיטעלסטװע. פֿאַר נױט הײבט איר אײַך אױף ― און זײַט מיר געזונט. װעמען האָרכט איר? און איך האָב עס פֿײַנט: איך װיל ניט, פֿאַרשטײט איר מיך, אַז פּאָליציע זאָל זיך מיט מיר ניאַנטשען. גענוג. ס'איז מיר שױן נימאס געװאָרן. די פּראַװאָזשיטעלסטװע ליגט מיר שױן אָט אָ דאָ!…

דוד שאַפּיראָ באַװײַזט מיט דער האַנט אױפֿן האַלדז און נאַקן, פֿון הינטן. פֿאַרװאָס איז בײַ אים אױסגעקומען, אַז די „ פּראַװאָזשיטעלסטװע“ דאַרף ליגן בײַ אים אױפֿן האַלדז און נאַקן, פֿון הינטן ― איז שװער צו פֿאַרשטײן. נאָר נאָך די דאָזיקע רײד בלײַבט דער קװאַרטיראַנט אָן װערטער.

„אַז מענטשן האָבן נאָר אײן זאַך אױפֿן קאָפּ ― „פּראַװאָזשיטעלסטװע“― קאָן עפּעס זײַן גוט?“ ― טראַכט ער זיך, זעצט זיך אַװעק צוריק, און דוד שאַפּיראָ הערט ניט אױף צו דרשען:

― מיר זאָלן װעלן, הערט איר, קוקן אױף די זאַכן און זיך נעמען צום האַרצן איטלעכס מאָל, װאָס מע שלאָגט אונדז און מע באַרעדט אונדז און מע מאַכט אונדז מיט דער בלאָטע גלײַך, װאָלטן מיר, נו־נו, באַדאַרפֿט אָדער ליגן אױפֿן פּנים כּסדר און װײנען, אָדער האַלטן אין אײן שרײַען „שמע־ישׂראל“ און אין אײן גװאַלדעװען, אַז מע באַלײדיקט אונדז. מיר דאַכט, אַן מע באַדאַרף שױן קײן גרעסערע באַלײדיקונג פֿון דעם, װאָס עס װערט אױף אונדז אױסגעהאַװקעט אין דער דומע אין אײן טאָג… אָדער צי דאַרף מען נאָך אַ בעסערע באַלײדיקונג פֿון דעם, װאָס מע שרײַבט די לעצטע טעג אױף די בלעטער אַזױ פֿיל פּאַסקודסטװע אױף אונדז װעגן בלוט, אַז עס שלאָגט שױן צו דער גאַל ― טפֿו!

ראַבינאָװיטש װיל אױך אַרײַנשטעלן אַ װאָרט, לאָזט ער זיך ניט. דוד שאַפּיראָ, אַז ער צערעדט זיך, איז געפֿערלעך.

― װאָס װעט איר מיר זאָגן? װאָס װעט איר מיר דערצײלן מעשׂיות? איך װײס פֿריִער, װאָס איר װעט מיר זאָגן. איר װעט זאָגן דאָס, װאָס אַלע מאָל: „מענטשלעכקײט“, „מענטשן־ערע“… איך װײס עס, גלױבט מיר, גלײַך מיט אײַך. איר זענט אַװדאי זײער גערעכט און ס'איז אַװדאי אַ פֿאַרדראָסיקע זאַך. ובפֿרט נאָך, אַז מע פֿאַלט אָן אױף אַ קינד, װאָס איז גאָט די נשמה שולדיק. אַלצדינג גוט און שײן און פֿײַן. מיר טאָרן אָבער ניט פֿאַרגעסן, אַז מיר זענען ייִדן און אַז מיר לעבן אין אַ ביטערער צײַט… עס װעט איבערגײן, גלױבט מיר, עס װעט איבערגײן. עס װעט נאָך קומען אַ צײַט, װאָס זײ װעלן חרטה האָבן. אָט װעט איר זען!… און ער? סיאָמקע? מילא! ער װעט, אם ירצה שם, אױסװאַקסן, װעט ער פֿאַרגעסן… װי איר זעט מיך אַ ייִדן, אַז ער װעט עס פֿאַרגעסן. װי זאָגט מען עס בײַ אונדז: „ביז דער חתונה װעט זיך עס פֿאַרהײלן“…

ראַבינאָװיטש זעט, אַז ס'איז אַרױסגעװאָרפֿן.. ער װעט דעם דאָזיקן מענטשן ניט איבעררעדן. „אַ מאָדנע מענטש! אַ מאָדנע פֿאָלק אָט דאָס ייִדישע פֿאָלק מיט אַ מאָדנער פּסיכאָלאָגיע!“…

― נו, גענוג דיר שױן צו װײנען און צו קלאָנען, מײַן טײַערער מעדאַליסט. ביז װאַנען איז דער שיעור? ― זאָגט שאַפּיראָ צו סיאָמקען, װאָס װױנט זיך איבער―אַ־נײַעס, װערט שיִער ניט צעגאָסן פֿאַר געװײן. ― נאַרעלע! גאָט װעט זיך מיט זײ אָפּרעכענען פֿאַר דיר און פֿאַר מיר און פֿאַר אונדז אַלעמען. ער איז אַ בטוח, באַרעלע. ער, אַז ער װיל, קאָן ער. דו טו דיך אָן, נאַרעלע, און קום בעסער מיט מיר אַרױף אױף דער „אַלעקסאַנדראָװסקע“, נאַרעלע, װעל איך דיר קױפֿן נײַע שטיװעלעך אַ פּאָר אױף יום־טובֿ, און פֿון דאָרטן װעלן מיר זיך אַראָפּכאַפּן אין קעלער אַרײַן נאָך װײַן אױף אַרבע־כּוסות…

דערהערט „נײַע שטיװעלעך אױף יום־טובֿ“ און „װײַן אױף אַרבע־כּוסות“, װערט סיאָמקע אַן אַנדער קינד. דעם געשמאַק פֿון נײַע שטיװעלעך אױף יום־טובֿ און דעם טעם פֿון גײן מיטן טאַטן אין קעלער אַרײַן נאָך װײַן אױף אַרבע־כּוסות געדענקט ער נאָך פֿון פֿאַראַיאָרן און פֿון פֿאַר צװײ יאָרן און פֿון פֿאַר דרײַ יאָרן. און ער הײבט זיך אױף פּאַװאָלינקע פֿונעם אָרט און, כליפּענדיק, װישט ער מיט אַלע פֿינגער די אונטערגעשװאָלענע אױגלעך מיטן רױטן נעזל, און איז שױן גרײט צו פֿאַרגעסן די טרערן, מיט די קלעפּ, מיטן בזיון, מיט אַלע מיט אַנאַנדער. „אַ קינד בלײַבט אַ קינד, מיר פֿאַר זײַנע בײנער!“ ― טראַכט זיך די מוטער, װאָס קושט אים און העלפֿט אים מיט איר פֿאַרטעך אױסװישן זיך דאָס ליכטיקע פּנים מיט די לעצטע טרערן, װאָס הענגען אים נאָך אױף די לאַנגע ברעמען, װי קלײנע טראָפּנס טױ אין אַ זומערדיקן פֿרימאָרגן, בעת די זון גײט אױף… און דער פֿאָטער הערט נאָך אַלץ ניט אױף צו רעדן. ער האָט אױך רחמנות אױף זײַן קינד, אפֿשר ניט װינציקער װי די מוטער. ער װיל עס אָבער ניט אַרױסבאַװײַזן און נעמט זיך דאָס דאָזיקע געפֿיל פֿאַרטרינקען אין װערטער:

― נו? געגאַנגען זאָל װערן! ― זאָגט ער צו סיאָמקען און טרײַבט מיט אים קאַטאָװעס. ― גיך און געשװינד, װאָרעם ס'איז ערבֿ יום־טובֿ. נאַרעלע, מע קאָן נאָך דאָרטן אױסקױפֿן אַלע שטיװעלעך און חלילה גיט איבערלאָזן פֿאַר אונדז קײן טראָפּן װײַן אױף אַרבע־כּוסות.

דאָס אײן און פֿערציקסטע קאַפּיטל: װער איז גערעכט?

אַרײַנשלעפּן דעם פּסח אין שטוב אַרײַן ― איז ניט אַזאַ גרינגע זאַך, װי עס װײַזט זיך אױס אױפֿן ערשטן קוק. און װער שמועסט, אין געמײנעם גראַד, װוּ ס'איז ניטאָ קײן איבעריקע הענט ― קומט עס אָן זײער שװער, טאַקע ממש כּקריעת־ים־סוף. און דאָך קאָן זיך שׂרה שאַפּיראָ באַרימען, אַז זי איז מיטן פּסח פֿאַרטיק געװאָרן באַצײַטנס, מע קאָן זאָגן, נאָך גאָר פֿאַר פֿרי. די זון האָט נאָך אַפֿילו ניט געקליבן זיך אונטערגײן. אַ סך בעל־הביתטעס אין איר גראַד, װאָס אַרבעטן, אַזױ װי זי, אַלײן, אָן דינסטן, האָבן נאָך געהאַלטן גאָר פֿון פֿאָרנט, און בײַ איר איז שױן געװען כּמעט אינגאַנצן פּסחיק, כאָטש נעם און זעץ זיך אַװעק צום סדר. אַלצדינג איז דאָ געװען רײן אַזױ װי גאָלד. אַלעס האָט שעמערירט און געפֿינקלט און אַרױסגעזונגען פֿון אַלע װינקעלעך. דער טיש איז שױן געװען איבערגעצױגן מיט אַ שנײ־װײסן טישטעך. די לײַכטער מיט די בענטשליכט זײַנען שױן געװען גרײט. אױך די קערה מיט די מצות און דער װײַן, װאָס דוד שאַפּיראָ מיטן זון האָבן געבראַכט צו טראָנען פֿון קעלער, אָנגעטאָן אין די גרינע און רױטע קאַפּסולן, זענען שױן געשטאַנען אױפֿן טיש. אַפֿילו דער מרור מיטן חרוסת האָבן זיך שױן געלאָזט הערן אין נאָן אַרײַן מיט זײער שאַרפֿן ריח פֿון פֿרישן נאָר־װאָס אָנגעריבענעם כרײן.

שׂרה אַלײן איז געװען נאָך האַלב יום־טובֿדיק אָנגעטאָן, געשטאַנען מיט פֿאַרקאַטשעטע אַרבל אין קיך, פֿאַרקלאַפּט מיט אײער די צוגעפֿירטע מצה־מײַל, װאָס זי האָט נאָר־װאָס געקליבן זיך אױסגיסן אױף אַ הײסער מיט שמאַלץ אָנגעשמירטער סקאָװערדע ―