שׂרה שאַפּיראָ איז טאַקע ניט קײן רביצין און איז ניט גלײַך צו איר שװיגערין טױבע פֿאַמיליאַנט, װאָס אַז עס קומט ערבֿ־פּסח, טוט זי אָן, זאָגט מען, דער קאַץ זעקלעך אױף די לאַפּקעס, זי זאָל ניט פֿאָרטראָגן קײן חמץ אין פּסח אַרײַן. פֿונדעסטװעגן װערט שׂרה אױך אײן אַנדער מענטש, אַז עס קומט דער ערבֿ־פּסח. אַז קײן דינסט, ברוך־השם, האַלט זי ניט, איז זי נעבעך אומעטום אַלײן, פֿון די מצות ביזן פּסחיקן באָרשט, אײן מענטש אַלײן: אַלײן רײניקן, אַלײן כּשרן, שײַערן, װאַשן, שמירן, טרײסלען, קלאַפּן, מיט אײנעם װאָרט ― דעם חמץ אַרױספֿירן, דעם פּסח אַרײַנפֿירן ― נו, איז שױן אַ חידוש, אַן מע װערט אױפֿגערעגט און בײז מיט סכּנות־נפֿשות, נישט צוצוטרעטן, קײן װאָרט ניט זאָגן?
דעם טאָג פֿון ערבֿ־פּסח איז שׂרה געקומען פֿון מאַרק מיט די פֿיש און מיטן פֿלײש, מיטן פּסחיקן געפֿעס און מיט די „שאַר־ירקות“, אַ צעקאָכטע, אַ צעטראָגענע, אַ פֿאַרשװיצטע, אַ פֿאַרברענטע. די אױגן האָבן איר אַזש אַרױסגעזעצט פֿון קאָפּ. אָפּגערוט זיך אַ װײַלע, מער ניט נאָר איבערגעכאַפּט דעם אָטעם, איז זי געבליבן שטײן אין מיטן שטוב, באַטראַכט דאָס נאָך ניט צונױפֿגעלײגטע חמציקע געפֿעס און דאָס נאָך ניט צעפּאַקעװעטע פּסחיקע געפֿעס, מיטן איבערגעדעקטן דײזשקעלע באָרשט, װאָס אין װינקעלע, מיט די קרענצלעך ציבעלעס, װאָס אױף די װענט, מיט די בוריקלעך, מיט די קאַרטאָפֿליעס, מיטן כרײן, מיט דעם נײַעם ריבאײַזן און מיט די „שאַר־ירקות“, און זי פֿאַרברעכט מיט די הענט און זאָגט צו זיך אַלײן:
― װײ איז מיר! װען װעל איך קומען צו גאָט? װען װעל איך פֿאַרטיק װערן מיטן דאָזיקן הקדש, אַז די האָר ברענען אױפֿן קאָפּ?!…
קודם־כּל האָט זי זיך גענומען משלח זײַן איר מאַן, דודן, ער זאָל גײן, מחילה, אױף דער „סלוזשבע“, נישט געלאָזט אים אַפֿילו מבֿער־חמץ זײַן, װי עס קער צו זײַן, אַזױ אַז ער האָט געמוזט אָפּכאַפּן דעם „כּל חמירא וחמיא“ אין אײן אָטעם, אַרײַנװאַרפֿן דעם חמציקן לעפֿל מיטן פֿלעדערװיש אין אױװן אַרײַן און אַנטלױפֿן פֿון דער הײם, װי פֿון אַ גיהנום, אָן אָנבײַסן.
― װוּהין פֿליסט דו, קוריערסקי־פּאָיעזד? ― האָט אים שׂרה נאָכגעשריגן (עס האָט איר װײ געטאָן דאָס האַרץ ― פֿאָרט אַ װײַב!) נעם בײַס עפּעס איבער! טרינק כאָטש אױס אַ גלעזל טײ, צי װאָס?
― מוחל! מוהל! ― זאָגט איר דוד און רוקט אָן דאָס היטל שױן איר אױף להכעיס, לאָז זי װיסן, װי צו זײַן אַ צלמניצע, אַז עס קומט ערבֿ פּסח!…
― װען קומסט דו אָפּעסן דעם חמציקן אָנבײַסן? ― שרײַט זי אים שױן אױף די טרעפּ אַראָפּ.
― אין דער געװײנטלעכער צײַט! ― ענטפֿערט ער איר, װיל אַפֿילו אַרױף צו איר קײן קוק ניט טאָן.
― פֿאַרגעס ניט, אַז דו דאַרפֿסט נאָך זײַן אין באָד, גײן נאָך אַרבע־כּוסות, אָנרײַבן חרוסת…
― מע װײסט, מע װײסט! ― בורקעט ער איר אונטער דער נאָז, טוט אַ קלאַפּ מיט דער טיר און װערט פֿאַרשװוּנדן.
נאָך מיט מער אימפּעט האָט שׂרה אַרױסבאַגלײט דאָס זונדל אין גימנאַזיע אַרײַן. אים האָט זי אױפֿגעכאַפּט נעבעך אין בעסטן שלאָף.
― סיאָמקע! סיאָמעניו! סיאָמעטשקע! שטײ אױף, זיסער! שטײ אױף, טרײסט מײַנער! שטײ אױף, קדיש מײַנער טײַערער! מיר זאָל זײַן פֿאַר רײנע בײנדעלעך! נו, שטײ שױן אױף! אַ שלאָף אױף אים!
נאָר סיאָמקע הערט ניט. ער ליגט זיך טאַנץ גוט אײַנגענורעט אין קישן װי אַ קנױל. דאָס שװאַרצע קעפּל פֿאַרװאָרפֿן אַרױף, אײן בעקל איז פֿאַרצװיקלט, אײן אױערל ברענט. אױפֿן מױל שװעבט אַ שמײכעלע. דער גוטער מלאך שעפּטשעט אים, אַ פּנים, גאָלדענע חלומות ― פֿון װאָס? מסתּמא װעגן זײַנע זאַכן: גימנאַזיע… דער לערער האָט אים אַרױסגערופֿן בײַם פֿולן נאָמען: „ש־אַ־פּ־י־ר־אָ ש־ל־י־אָ־מ־ק־אַ!“ אין קלאַס איז אַ געלעכטער ― אַ קלײניקײט „שליאָמקאַ?“ ער הערט זײ אָבער אַלע מיטן קאָטער. װאָס גײט אים אָן זײער געלעכטער, אַז ער װײס דעם אוראָק װי אַ װאַסער?… און ער שטײט אױף און קנאַקט־קנאַקט װי אַ סאָלאָװײ:
„פּאָסליע סמײטי אַלעקסאַנדכאַ געװסקאַװאָ סנאָװאַ פּאָשלי מעזשדו קניאַזיאַמי סמוטי, ספּאָכי אי כאַספּכי זאַ װעליקאָיע קניאַזשעניע… שלאַ באָכבאַ זאַ פּכעסטאָל…“После смерти Александра Невского снова пошли между князьями смуты, споры и распри за великое княжение. Шла борьба за престол: נאָכן טױט פֿון אַלעקסאַנדער נעװסקי האָבן זיך נאָך אַ מאָל אָנגעהױבן געראַנגל, קאָנפֿליקטן, און שׂינאה צװישן די בני־מלך לכּבֿוד דער גרױסער הערשאַפֿט.
„דאָװאָלנאָдовольно: גענוג!“ ― זאָגט אים דער לערער. ער הערט ניט און קנאַקט װײַטער:
„גאָכאָד מאָסקװאַ ביל אָסנאָװאַן װדװיענאַדצאַטאָם װיקע נאַ אָקכאַיניע סוזדאַלסקאָי זעמלי…“город Москва был основан в двенадцатом веке на окраине суздальской земли: די שטאָט מאָסקװע האָט מען געגרינדעט אינעם צװעלפֿטן יאָרהונדערט אױף דע גרענעצן פֿונעם לאַנד פֿון די סוזדאַלער ………
„סאַדיטיסעсадиться: זעצט זיך אַװעק!“ זאָגט אים דער לערער. ער הערט ניט און קנאַקט װײַטער…
„איװאַן קאַליטאַ ביל קניאַז אָטשען כאַסטשאָטליװי, כיטכי, בעכעזשליװיИван Калито был князь очень хвастливый, хитрый, бережливый: איװאַן איז געװען אַ בן־מלך זײער קלוג, אָנגעבלאָזט, און קאַרג“… ………………
די חבֿרים האָבן שױן לאַנג אױפֿגעהערט צו לאַכן. זײ הײבן זיך אַזש פֿון די ערטער און קוקן זיך איבער אײנס מיט דאָס אַנדערע: „װאָט זשידאָװסקאָיע זוברילאָвот жидовское зубрило: אָט איז אַ ייִד אַ זוברעװער!“… עס פֿאַרדריסט זײ, װאָס סיאָמקע האָט געכאַפּט אַ פֿינף. צװײ פֿינפֿן. דרײ פֿינפֿן. אַ סך פֿינפֿן. אָן אַ שיעור פֿינפֿן! … די מאַמע װיל אָבער דערפֿון ניט װיסן.. ס'איז ערבֿ־פּסח. טאָרעט זי אים און טרײסלט אים:
― נו זשע! װעסט אַמאָל אױפֿשטײן, צי נײן? אַ טױטער שלאָף אױף מײַנע שׂונאים!
סיאָמקע ציט זיך אױס, װי לאַנג ער איז, אונטער דער קאָלדרע, פֿאַרװאַרפֿט די הענטלעך איבערן קאָפּ, עפֿנט פּאַװאָלינקע די אױגלעך, מאַכט אַ לאַנג פּנים, קוקט מיט שרעק אױף דער מוטער. עס האָט זיך אים נאָר־װאָס געפּלאָנטעט אַ נײַער חלום: אַז ער און װאָלאָדקע זענען אין דרױסן.. שפּילן אין מיאַטש… האָט סיאָמקע פֿאַרװאָרפֿן דעם מיאַטש אױפֿן דאַך, אומגערן… האָט װאָלאָדקע אַראָפּגעריסן דערפֿאַר בײַ אים דאָס היטל אױף אַ געלעכטער… בעט זיך בײַ אים סיאָמקע: „װאָלאָדי! דאַי שאַפּקוдай шапку: גיב מיר אַ הוט, װאָלאָדי!“…
― װאָס באַלעבעטשעט ער! ― זאָגט שׂרה און קוקט זיך אַרום. ― װאָסער װאָלאָדי? װאָלאָדקע גײט אים שױן גאָר צו חלום! לאָז ער זײַן װײַט אָפּגעשײדט ― טפֿו! טפֿו! טפֿו!…
סיאָמקע צעלאַכט זיך פֿון זיך אַלײן און פֿרעגט בײַ דער מוטער:
― װאָס איז, מאַמע?…
― װאָס איז ― פֿרעגט ער? האָסט פֿאַרגעסן? הײַנט עסט מען פֿרי דעם חמציקן װאַרעמעס, דאַרפֿסט נאָך גײן מיטן טאַטן אין באָד, אָפּשערן זיך. ערבֿ־פּסח. נו, גיך! גיך!
סיאָמקעס בעקלעך בליִען און זײַנע אױגלעך גלאַנצן.
― אַ? פּסח? מצה? קנײדלעך? יאַ זנאַיוя знаю: איך קען פֿיר קשיות נאַ פּאַט ספּליוסאָםна пять с плюсом: פּלוס פֿינף…
― נו, גוט־גוט. שפּעטער װעסט דו מיר דערצײלן מעשׂיות אױף „רישעות“. אַנדערש קאָן ער מיט מיר ניט רעדן, נאָר אױף „רישעות“. אײַנגעזונקען זאָלן מײַנע שׂונאים װערן! נו, שטײ שױן אױף אַמאָל! טו זיך אָן! װעסט זיך אַמאָל אָנטאָן, צי נײן? צי איך װעל דאָ איבער דיר פּסח האַלטן, צו אַלדי שװאַרצע יאָר?
סיאָמקע, װאָס האָט זיך אױפֿגעכאַפּט אַזױ פֿרײלעך, אַז עס װילט זיך אים אַרומנעמען ניט גאָר די מאַמע זײַנע, די גאַנצע װעלט װאָלט ער איצט אַרומגעכאַפּט קושן, פֿאַרשטײט ניט, װאָס טוט זיך עס אײגנטלעך מיט דער מאַמע? װאָס אין זי אַזױ בײז? װאָס שטופּט זי אים אַזױ אין די הײזלעך אַרײַן? װאָס האָט זי אַזױ קײן צײַט ניט? אָט נאָך אײן מינוט איז ער שױן פֿאַרטיק. נאָר װי אױף צו להכעיס, האָט זיך אײן שטיװעלע אײַנגעשפּאַרט און װיל ניט אַרױף אױפֿן פֿוס, כאָטש גיב זײ אַ קרענק בײדן ― דעם שטיװעלע מיטן פֿוס!
― װאָס איז הײַנט פֿאַר אַן אָנשיקעניש אױף מיר? ― זאָגט שׂרה װײנענדיק און דרײט אים דאָס פֿיסל אױף אַלע זײַטן. ― צי דאָס שטיװעלע איז אײַנגעדאַרט געװאָרן? צי דאָס פֿיסל איז דיר, חלילה, אָנגעשװאָלן? צי װעלכע שװאַרצע יאָר?
אַז ס'איז יאָ אַזױ, טאָ לאָז זי װיסן! ― טראַכט זיך סיאָמקע און בײגט אױס דאָס פֿיסל אַקוראַט אַזױ, אַז דאָס שטיװעלע זאָל אַפֿילו זײַן דרײַ מאָל אַזױ גרױס און די מאַמע זאָל עס שטופּן דרײַ יאָר דורכאַנאַנד, בײַטאָג און בײַנאַכט, װעט דאָס אױך ניט אַרױף אױפֿן פֿוס.
די דאָזיקע אַרבעט געדױערט אָבער נישט לאַנג. װאָרעם די מוטער טוט אַ קוק אױף אים ערנסט, און ער אױף איר אױך גאַנץ ערנסט, און זי לאָזט אים אַראָפּ אַ פֿליאַסק מיט דער רעכטער האַנט אין דער לינקער באַק ― עס טוט אַזש אַ קלונג.
― אָט הײַנט װעסט דו שױן װיסן! ― זאָגט אים שׂרה און איר האַרץ װערט איר באַלד, תּוך כּדי דיבור, שיִער ניט צעגאָסן פֿאַר רחמנות אױפֿן קינד. אײנס פֿון די צװײ: זי װאָלט אָדער זיך צעריסן אױף שטיקלעך, אָדער אַרומגעכאַפּט דאָס קינד קושן… טאָר מען אָבער ניט באַװײַזן קײן װעג. אַ קינד איז אַ חזיר. אַ קינד דאַרף װיסן דרך־ארץ. והראַיה? אָט האָט ער געװאָלט, איז דער שטיװל ― אַרױף װי אױף בױמל. אַי ער װײנט? װעט ער אַזױ לאַנג װײנען, ביז ער װעט אױפֿהערן. ס'איז נאָר אַן עבֿירה ― צו אַ גרױסער פּאַטש. ס'זאָל אים, חלילה, ניט אױפֿלױפֿן דאָס בעקל ― מיר זאָל זײַן פֿאַר זײַן קעפּל!
― נו? װעסט זיך אַמאָל װאַשן? צי נײן? גיב אַהער, װעל איך דיר העלפֿן װאַשן זיך, האַלט די הענט. אָט אַזױ. דאָס פּנים װאַש אַלײן. און גיב אַהער, װעל איך דיך אױסװישן.
און מיט װײכע, צאַרטע, מוטערלעכע הענט װישט אים שׂרה דאָס ליכטיקע פּנים מיט די שײנע אױגלעך, װאָס זענען גיך אױסגעטריקנט געװאָרן פֿון טרערן, און עס גלוסט זיך איר אַ קוש טאָן אים אין בעקל, װוּ עס שטײען נאָך סימנים פֿון אירע פֿינגער, נאָר זי טוט עס ניט: אַ קינד איז אַ חזיר. אַ קינד דאַרף װיסן דרך־ארץ… און זי שטעלט אים אַװעק דאַװנען.
― װעסט נאָך צײַט האָבן ניט דאַװנען… װעסט ניט פֿאַרשפּעטיקן!… נו, דאַװן־דאַװן! נו, גיך־גיך!
גיך דאַרף מען אים ניט בעטן. ער קאָן איר צוליב טאָן און אָפּדאַװנען אַזױ גיך, אַז אײדער זי װעט אים זאָגן דאַװנען, האָט ער שױן אָפּגעדאַװענט. והראַיה? אָט האָט זי זיך אָפּגעקערט אָן אַ זײַט ― אַהאַ! ער איז שױן פֿאַרטיק.
― שױן? אַזױ גיך? נו־נו! אַ דאַװן! נישט מער זאָל דער ייִדישער גלות געדױערן! ― זאָגט שׂרה און האָט גאָר פֿאַרגעסן, אַז זי אַלײן האָט אים נאָר־װאָס געשלאָגן האַלדז און נאַקן: „גיך־גיך“… זי גיט אים דעם אָנבײַסן אין קעשענע אַרײַן ― גײ!
אַרױסגעפּטרט דאָס זונדל, דאַרף מען זיך נעמען צו דער טאָכטער. אַ באַרישניע פֿון זיבעטן קלאַס… אין גיכן, אם־ירצה שם, אַ כּלה ― װי אַזױ װעקט מען זי?… װאָלט זי כאָטש ניט זײַן אַזאַ עזות־פּנים!… אָ! זי שטײט שױן אױף אַלײן…
― בעטי! בעטי?…
― װאָס איז שױן דאָרטן? ―― דערהערט זיך אַ זילבערן קולכל פֿון צװײטן חדרל.
― װאָס פֿאַר אַ לשון? װאָס פֿאַר אַ שפּראַך? אָט אַזױ רעדט מען מיט אַ מאַמע?
― װי אַזױ דען רעדט מען מיט אַ מאַמע?
― בעטי! איך האָב קײן צײַט ניט מיט דיר לאַנג צו שמועסן. דער טאָג שטײט ניט. ס'איז ערבֿ־פּסח!
― איז װאָס־זשע װילסט דו?
― װאָס־זשע װילסט דו? ― עפּעס רעדסט דו מיט מיר װי מיט װײס איך װעמען!…
― װי אַזױ דען האָסט דו געװאָלט, זאָל איך מיט דיר רעדן?
ביז אַהער איז געגאַנגען דער געשפּרעך צװישן דער מוטער מיט דער טאָכטער פֿאַרשטעלט, הינטער די אױגן. נאָר אָט באַװײַזט זיך די דאָזיקע בעטי אױף דער טיר פֿון איר צימערל, אַ ליכטיקע, אָ שײַנענדיקע, אַ האַלב־נאַקעטע, די האָר צעװאָרפֿן, אױף די װײס־מאַרמאָרענע פּראַכטפֿולע פּלײצעס אַ רײן האַנטיכל איבערגעװאָרפֿן, די ברוסט שעמעװדיק פֿאַרשטעלט מיט בײדע הענט… און װי נאָר דאָס מײדל האָט זיך באַװיזן, אַזױ איז ליכטיק געװאָרן דאָס גאַנצע שטיבל, מיטן גאַנצן הקדש. ליכטיק און װאַרעם אין אַלע װינקעלעך. עס האָט זיך אױסגעװיזן, אַז אינאײנעם מיט איר האָבן פֿון ערגעץ אַראָפּגענידערט און אַרײַנגעטראָטן אַהערצו מלאָכים אַ גאַנצע כּיתּה, און זײ זינגען שירה צו דער דאָזיקער געטין פֿון שײנהײט אױף דער ייִדישער גאַס. און פֿונעם קלײנעם שטיבל מיטן גרױסן הקדש איז געװאָרן אַ גן־עדן־װינקל… אַזױ װײַט, אַז אַפֿילו איר אײגענע מוטער האָט זיך פֿאַרקוקט אױף איר. „אַזאַ יאָר אױף מיר! אַזאַ שטיק גאָלד!…“ טראַכט זיך שׂרה, קוקנדיק אױף דער טאָכטער, װאָס פֿאַרשײַנט איר שטוב. נאָר װײַל ס'איז דאָך ערבֿ־פּסח און עס שטײט פֿאָר, קײן עין־הרע, אַזױ פֿיל אַרבעט, קאָן זי שױן ניט זען, װי די טאָכטער שטײט אַ נאַקעטע און ניט קײן פֿאַרקעמטע און דערצו נאָך קוקט זי אױף איר גלײַך און שמײכלט, װי אַ גוטער עזות־פּנים.
― איך װאָלט װעלן װיסן, בעטי, דאָס שמײכלען, װאָס דו שמײכלסט?
― כאַ־כאַ! װאָס־זשע האָסט דו געװאָלט? איך זאָל װײנען?
― חלילה! װער זאָגט דען? אַדרבה, לאַכן דאַרף מען, אַז די מאַמע שלאָגט זיך קאָפּ אָן װאַנט, אײן מענטש אַלײן אױף, קײן עין־הרע, אַזאַ שטוב!
― װער הײסט דיר? אָט טו איך מיך אָן, װעל איך דיר העלפֿן.
― מע בעט דיך ניט! איך דאַרף ניט, זאָלסט מיר העלפֿן! דו טו זיך בעסער אָן, בעטי, און מאַך מיר פֿרײַ דאָס צימער, ס'איז נאָך דאָ גענוג אַרבעט אָן דיר!
― טרײַבסט דו מיך, הײסט עס, מאַמע, צוליב ערבֿ־פּסח אַרױס פֿון דער הײם? װילסט פֿון מיר פּטור װערן?
― פֿאַרשטײט זיך. איך האָב דאָך אַ סך טעכטער!
― אײן טאָכטער פֿאַרמאָגסט די, איז זי דיר אױך איבעריק!…
― אײן טאָכטער… אײנע נאָר אַ גוטע.
― נײן, אַ שלעכטע?
― װער זאָגט דען אַ שלעכטע? אַ גוטע.
בעטי לאַשטשעט זיך צו דער מוטער װי אַ קעצעלע:
― נײן, מאַמע, איך װיל טאַקע װיסן ― אַקוראַט: אַ גוטע, צי אַ שלעכטע?
― דו װעסט אַמאָל אױפֿהערן, צי נײן? איך האָב קײן צײַט ניט מיט דיר טרײַבן קאַטאָװעס! טו זיך אָן און גײ געזונט!
― װוּהין, אַ שטײגער, זאָל איך גײן? אױף אַלע פֿיר זײַטן?
שׂרה קאָן שױן מער ניט אַריבערטראָגן. אױף איר ברענען די האָר. קױם װאָס זי האַלט זיך. יעדע מינוט איז אַ שעה. יעדע שעה איז אַ טאָג. און זי שטײט זיך אָט אָ דאָ און טרײַבט קאַטאָװעס! און די מוטער הײבט אױף אַ קול אױף דער גאַנץ הױכער אָקטאַװע:
― בעטי! בע־טי!! ברענג מיך ניט אַרױס פֿון די כּלים! ברענג מיך ניט אַרײַן אין כּעס!!
עהע! בעטי זעט, אַז די מאַמע אין טאַקע רעכט אין כּעס, שטײט זי אַ װײַלע אױף דער טיר, זינגט זיך שטילערהײט און װערט פֿאַרשװוּנדן צוריק צו זיך אין איר חדרל. און אינאײנעם מיט איר װערט פֿאַרשװוּנדן אױך אַ שטיק ליכטיקײט און אַ שטיק װאַרעמקײט, און פֿונעם גן־עדן־װינקל, װוּ מלאָכים האָבן נאָר־װאָס געשװעבט און געזונגען שירה צו דער געטין פֿון שײנהײט אױף דער ייִדישער גאַס, װערט פֿאַרװאַנדלט צוריק אין אַ הקדש… און עס טוט איר װײ דאָס האַרץ, דער אָרעמער מוטער: װאָס האָט זי, אײגנטלעך, צו דער טאָכטער? אַזאַ יאָר אױף איר! אַזאַ שטיק גאָלד!… און עס גלוסט זיך איר אַ שפּײַ טאָן אױף אַלע אַרבעט און אַרײַנקומען צו איר ליבער טאָכטער און זאָגן איר: „קינד, װאָס דו ביסט! דאַרפֿסט ניט זײַן ברוגז אױף דער מאַמע. מאַכט זיך אַמאָל אַ מאַמע װערט משוגע“… דערמאַנט זי זיך אָבער, אַז ס'איז ערבֿ־פּסח, אַזױ פֿיל אַרבעט, אײן מענטש אַלײן אױף, קײן עין־הרע, אַזאַ שטוב, װערט איר צוריק פֿאַרשטײנערט דאָס האַרץ און זי װיל אַפֿילו ניט װיסן, צי די טאָכטער װעט הײַנט טרינקען טײ, צי נײן, און זי װיל אַפֿילו ניט זען, װי זי האָט זיך אָנגעטאָן, גענומען אױף זיך דאָס היטעלע מיטן זאָנטיקל און געבליבן שטײן אַ װײַלע בײַ דער טיר, געװאַרט, טאָמער װעט איר די מאַמע עפּעס זאָגן. אַזאַס! ניט דערהערן װעלן דאָס אירע שׂונאים, אַז זי, שׂרה שאַפּיראָ, זאָל פֿריִער זיך װענדן צו דער טאָכטער, נאָכדעם װי זי האָט איר אָפּגעענטפֿערט, װי אַן עזות־פּנים, מיט אַ געזאַנג!…
שױן אַז בעטי איז געװען אױף יענער זײַט טיר, האָט זיך שׂרה אַ װײַלע אָפּגעשטעלט, צוגעהערט צו אירע טריט, אַ פּנים געװאָלט איר עפּעס זאָגן, האָט זיך דערהערט אַ הוסט פֿונעם זײַטיקן צימער.
― אַהאַ! שױן ער אױך אױפֿגעשטאַנען?… אַ רעשטל צו די צרות, טאָמער איז קאַרג… עס זאָל כאָטש װעלן אים אַװעקטראָגן צו אַלדי גוטע יאָר!…
יענעם, װעמען שׂרה שאַפּיראָ האָט אָנגערופֿן מיטן נאָמען „אַ רעשטל צו די צרות“, האָט זיך ניט געלאָזט לאַנג װאַרטן אױף זיך, און איז גיך אַרױסגעקומען פֿון זײַן רו, אַ פֿרישער, אַ געזונטער, אַן אױסגעשלאָפֿענער, מיט אַ געדיכטע שװאַרצע פּאַטלע האָר, און אױף אַ געדיכטער באַריטאָן־שטימע האָט ער אָפּגעגעבן דער בעל־הביתטע דעם גוט־מאָרגן און אַ פֿרעג געגעבן בײַ איר, כּלומרשט גאַנץ קאַלטבלוטיק, פֿאַרבײַגײענדיק: „װוּ איז בערטאַ דאַװידאָװנאַ?“
― גײט זוכט זי! ― האָט אים שׂרה עפּעס גאָר ניט פֿרײַנדלעך אָפּגעענטפֿערט און אַ פֿרעג געגעבן בײַ אים:
― איר גײט באַלד? אָדער עס דאַרף נאָך נעמען עטלעכע מינוט ביז…
דער קװאַרטיראַנט, אָדער ער האָט ניט געהערט, אָדער ער האָט זיך געמאַכט, אַז ער הערט ניט, האָט איר דערױף גאָרניט געענטפֿערט. ער האָט נאָר באַטראַכט דעם הקדש, װאָס אין שטוב, און כאַפּנדיק אין אײנװעגס אַ קוק אַהין, אין יענער טיר, פֿון װאַנען עס איז ניט לאַנג אַרױס די שײנע בעטי, האָט ער נאָך אַ מאָל אַ פֿרעג געגעבן בײַ זײַן בעל־הביתטע:
― שױן אױפֿגעשטאַנען בערטאַ דאַװידאָװנאַ?
― אױפֿגעשטאַנען. שױן לאַנג אױפֿגעשטאַנען און שױן לאַנג אַװעקגעגאַנגען.
― אַװעקגעגאַנגען? װוּהין האָט אַזױ פֿרי געקאָנט גײן בערטאַ דאַװידאָװנאַ?
― װאָס האָט איר זיך צוגעטשעפּעט צו מיר? ― האָט זיך שׂרה צעשריגן אױפֿן קװאַרטיראַנט. ― איר זעט, אַז איך האָב קײן צײַט גיט, די האָר פֿון קאָפּ ברענען אױף מיר, ס'איז ערבֿ־יום־טובֿ. אײן מענטש אַלײן אױף, קײן עין־הרע, אַזאַ שטוב, און ער.. בערטאַ דאַװידאָװנאַ! און בערטאַ דאַװידאָװנאַ!
מיט גוטע שמײכלענדיקע אױגן האָט דער קװאַרטיראַנט אַ קוק געגעבן זײַן בעל־הביתטע אין פּנים אַרײַן, האָט זיך אױסגעדרײט, אַװעק צו זיך אין צימער, געכאַפּט אױף זיך דעם פּאַלטאָ, מיטן היטל, מיטן שטעקן און, אױספֿײַפֿנדיק אַ רוסיש לידל: ,װדאָל פּאָ אוליציע שיראָקאָיвдоль по улице широкой: אױף דער ברײטער גאַס“, האָט ער זיך אַראָפּגעלאָזט פֿון אַלע טרעפּ און פּאַשאָל!
„ער זאָל זיך כאָטש ניט געפֿינען באַלײדיקט, ― האָט זיך שׂרה אַ טראַכט געגעבן ― װײ איז מיר! ער איז דאָך עפּעס ניט קײן ייִנגעלע… אַ סטודענט און אָ מעדאַליסט און אַ מיליאָנער דערצו… און מיט גאָטס הילף נאָך אַ חתן אױך… און אפֿשר נאָך אין גיכן?… אױ, הלװאַי, רבונו־של־עולם, װי דערלעבט מען דאָס שױן! װי דערלעבט מען דאָס שױן!…“
און פֿון אַלע אַרבעט, צעטריבן די גאַנצע שטוב, זעצט זיך שׂרה אַװעק אין אַ װינקעלע, אײן מענטש אַלײן, שפּאַרט צו דעם קאָפּ אױף דער האַנט, און זיפֿצנדיק און שאָקלענדיק זיך, װי בײַם דאַװנען, פֿאַרטיפֿט זי זיך אין אירע מחשבֿות, געדאַנקען, זאָרגן, דאגות, ערגערנישן, מיט צרות, מיט צרות, מיט צרות!…
אַרױסגעכאַפּט זיך פֿון דער הײם, אָדער פֿונעם „הקדש“, װי שׂרה שאַפּיראָ האָט דאָס אָנגערופֿן, האָט ראַבינאָװיטש גענומען אַ איזװאָזטשיק און געהײסן זיך פֿירן אַרױף, אָנגערופֿן די גאַס און נומער פֿונעם הױז און, פֿאָרנדיק, האָט ער נישט אױפֿגעהערט צו פֿײַפֿן אַלץ דאָס אײגענעם ניגון:
קענטיק, אַז ער איז געװען גאַנץ אױפֿגעלײגט און צופֿרידן מיט זיך, מיט דעם שײנעם װאַרעמען ערבֿ־פּסחדיקן פֿרימאָרגן און מיט דער גאַנצער װעלט אַרום און אַרום.
און ער האָט געהאַט מיט װאָס צו זײַן צופֿרידן. און ניט נאָר צופֿרידן, נאָר טאַקע גליקלעך, װאָס גליקלעך הײסט: אַ קלײניקײט, בעטי, די שײנע, די רײצנדע בעטי, איז זײַנע ― ער װײס עס פֿאַר געװיס, אַזױ װי צװײ מאָל צװײ איז פֿיר!
די שװאַרצע קאַץ, װאָס איז געהאַט דורכגעלאָפֿן צװישן זײ נאָך זײער באַגעגעניש אין טעאַטער, איז שױן לאַנג פֿאַרבײַ. די װאָלקנס, װאָס האָבן געהאַט זיך אָנגערוקט נאָכדעם אױף זײער הימל, זענען שױן לאַנג צעזײט געװאָרן, און צו די יונגע־לײַט האָט װידער אַראָפּגעקוקט און געשמײכלט די זון, יענע ליכטיקע גאָלדענע זון, װאָס באַלײַכט, װאָס דערװאַרעמט און דערפֿרישט נישט נאָר דעם גוף,