fishl liberman

kaldunek vaser-treger

kaldunek, oder kurts "kalbn" --- mit di nemen iz er geven bakant in yidishn tkhum. vi er hot emes|dik geheysn hot keyner nisht gevust. ven m'hot im in simkhs-toyre oyfgerufn tsum seyfer hot er zikh gemuzt lang moyekh|n vi der heyst, un s'|rohv mol hot er fartoysht zayn nomen mitn foters nomen. er hot nor gevust, az di gantse kehile ruft im "kaludnek", "kalbn".

er iz geven a hoykher yid mit a por breyte pleytses. di koltenevate bord iz bay im geven farvaksn biz in di oygn arayn. zayn noz iz gelegn a bisl farkrimt, tsu der linker bak tsu. zayne akslen zaynen geven hoykerdik, genoy tsugepast tsu der noshele, vos iz af zayne akslen geven zayt kame v|kame yorn.

a sakh negid|ishe hayzer hot er tog far tog farzorgt mit frish vaser funem ayzernem plumpl. dos vaser funem ayzernem plumpl hot gehat a sheym-dover tsvishn di balebos|tes far dos gezinste vaser fun der gantser gegnt. vintertsayt, ven der frost iz gevaksn, hot kaldunek farpakt di plump mit shtroy un farbundn mit a shtrik, kedey tsu bashiremen s'zol khas u|sholem nisht farfroyrn vern.

yedn frimorgns azoy vi s'hot nor getogt hot er in der gikh arayngekhapt a davenen un zeyer aylik farleygt di nashele un ahingeloyfn tsu der plump, kayendik a shtik broyt. vi an avtomat iz er gegangen a gantsn tog on opruen zikh --- fun der plump biz tsu di vaserfeser in di shtubn, un vider tsurik tsum plumpl. di hiltserne vaserkanen hobn zikh shver gevorfn af di ayzerne keytn, tsunoyfshtoysndik zikh mit zayne oysgeribene, nase hoyzn. say zumer say vinter hot er getrogn a khalat tsugedrotevet mit a por lates, un farbundn mit a grobn shtrik arum di lendn. gegesn hot er fun dem vos s'iz iberik geblibn fun di moltsaytn in di negid|ishe hayzer.

zeltn ven hot er tsu emetsn a vort geredt. r'hot di vaserkanen shtil arayngetrogn in der kikh, oyfgeklapt s'dekl fun vaserfas, oysgeleydikt di kanen, un mitn finger-negl hot er gemakht a shtrikhl af der vant ibern fas. sof vokh hot di balebos|te a kuk geton, vifl shtrikhlekh s'zaynen, un tsuzamenge|kheshbn|t, vifl gelt kaldunek hot tsu krign. dernokh hot zi mitn shertsl di shtrikhn opgevisht. zayn eyntsikn khaver mit vemen er hot nokh a mol a por verter geredt iz geven dos plumpl:

"geflinker gis, dos fas bay der madam margulyes iz leydik. ... nu-nu, gis a bisl shneler, s'iz shoyn bald shabes."

r'hot geplumpt zeyer aylik, un geshvind gelofn mit di kanen.

in shpete ovnt-sho|en iz er ergets vu ayngeshlofn in a kikh, oder lign geblibn lebn di kanen af di trep, in a vinkl bay a tir.

er hot zikh keynmol nisht baklogt, mit zayn goyrl iz er geven tsufridn.

yedn erev-shabes hot er dem groysn vaserfas in besmedresh ongegosn mit vaser biz tsum zoym, un ven yidn hobn di hent zikh gevashn tsum davenen, hot er a breytn shmeykhl geton: "mayn vaser! a loyb dem eybershtn."

in di heyse, tamez|dike teg, tsu mitogtsayt, iz kaldunek arayn inem besmedresh mit di kanen, un tseteylt a kaltn trunk vaser tsvishn di bokhrem-lerner; er hot es gehaltn far a groyser mitsve. ven r'hot gezen vi di bokhrem makhn a brokhe un trinken mit tayneg a shep kaltn vaser hot zayn harts ongekvoln fun nakhes un er hot geshoklt mitn kop:

"vel ikh khotshbe hobn a shitkl zkhus oybn in himl?"

bay di gemore-lerner, un in dem vaserfas inem besmedresh, hot er ongezamlt zayn kheylek oylem-habe. nisht eynmol azoy shteyn geblibn fargaft kukndik af di lange tishn mit di gemore-bokhrem --- hot er shtark geziftst: "un ikh ken afile nisht rikhtik davenen!" un r'iz shnel aroysgelofn, oysvishndik zikh di trern fun di oygn, un avek tsum ayzernem plumpl.

shabes, ven r'hot keyn vaser geshlept, iz far kalbn geven a shlekhter tog. r'hot nisht gevust vos er zol makhn in dem shabes|dikn tog. r'hot getsoygn mit di leydike akslen aroyf un arunter, vi er volt poter vern fun a shverer mase; oykh di tsvey hent zaynen bay im aruntergehangen iberik. un ven r'hot derhert dos klapern funem ayzernem plumperl hot er instinktiv a tsiter geton.

in a zumer-shabes --- nokhn tsholnt esn --- hot er zikh ahingeleygt inem groz afn altn beys-hakvores untern besmedresh. in a vinterdikn shabes hot er zikh gevaremt baym oyvn in besmedresh. ven Yitskhok maged hot nokhn shabes|dikn nokhmitog-shlof ge|droshe|nt mit zayn troyerik kohl un oyfgeefnt farn oylem dos groyse gehenem, hot kaldunek derzen vi der zindiker vaser-treger vert af yener velt dertrunken inem groysn smole-kesl. er hot oyfgeshprungen mit pakhed un gekhapt a tilem|l. khlipendik hot er aroysgeshtamlt tsebrokhene psukem.

azoy elnt tsore|dik vi r'hot gelebt, azoy iz er oykh in eynzamkayt farshtorbn. keyn mentsh iz geven bay im ven er hot zayn neshome oysgehoykht. in a frimorgns hot men im gefunen lign toyt in a vinkl bay a hoyz, lebn di vaserkanen mit der noshele.