מנחסימענדל פֿון יעהופֿעץצ צו זײַן װײַב שײנעישײנדל
אין כפֿתרילעװקע
29
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי!
ראשית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ב"ה בקו החײם והשלום. השם"
יתברך זאָל העלפֿן, מען זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן
והשנית זײַ ױסן, זוגתי היקרה, אַז איך בין שױן אַ װאַסילקאָװער. װעסטו
דאָך פֿרעגן, װאָס איז מיר געפֿעלן װאַסילקאָו? דאַרף איך דיר זאָגן, אַז שטאַרק
בענקען האָב איך נאָך דעם ניט געבענקט, נאָר אַז מען האָט קײן אַנדער ברירה
ניט, איז װי דײַן מאַמע זאָגט: אַז מען קען ניט אַריבער מח מען אַרונטער.. הער
אַן אַנטיק, װאָס מיט אַ מענטשן קאָן זיך טרעפֿן! דאַכט זיך גאַנץ גענוג געװען
די פּחדים, װאָס איך בין אױיסגעשטאַנען אין יעהופּעץ די ערשטע נאַכט בי מײַן
גוטן פֿרײַנד דעם בעל־לשון־קודש נאָך דער אָבלאַװע, װאָס איז געװען אױף
פּאַראָל, האָב איך געמײנט, אַז װי באַלד איך בין שױן אױף דער סלאָבאָדקע, און
סלאָבאָדקע איז דאָך טשערניגאָװער גובערניע, איז אַן עק, בין איך פּטור פֿון
פּראַװאָזשיטעלסטװע און פֿון אָבלאַװעס און פֿון שלעק און פֿון צרות און װעל מיר
קאָנען אַרומדרײען זיך אַ גאַנצן טאָג אין יעהופֿעץ און בײי נאַכט בין איך מיר
אַ סלאָבאָדקער ― און רופֿט מיך קנאַקניסל. װאָס טוט גאָט? זאָגט ער נײן! מען
טאָר ניט זײַן קײן חכם! אַז ס'איז באַשערט געװען דעם נבֿיא יונהן צרות, האָט
עס אים געטראָפֿן אין מיטן ים אױפֿן שיף. אַזױ איז געװען מיט מיר אױך. שטעל
דיר פֿאָר, אַז איך האָב אַפֿילו קײן אײן נאַכט ניט איבערגענעכטיקט אױף דער
סלאָבאָדקע, ניט קײן צײַט געהאַט אַפֿילן אַרומקוקן זיך װװּ איך בין אין דער װעלט
― אַהאַ, ס'איז שױן אַ פּאָגראָם! דאָס הײסט ניט קײן פּאָגראָם, צו אַ פּאָגראָם
האָט מען ניט דערלאָזט, נאָר ס'איז געװען כּמו װי אַ פּאָגראָם. דהײַנו, עס האָבן
זיך אָנגעשיכּורט עטלעכע חבֿרה־לײַט, און דװקא סטודענטלעך, זאָגט מען און
דװקא אין יעהופּעץ, און מען איז געקומען צו אונדז אױף דער סלאָבאָדקע און
מען האָט גענומען סטראַשן די סלאָבאָדקער ייִדן ― אַזױ און אַזױ! איער
בײליס! מיר װעלן אײַך באַװײַז! און מען האָט זיך שױן געגעבן אַ לאָז צו די
283
|
|
mnHsimendl fun yehufeCts tsu zayn vayb sheyneysheyndl
in khfTrilevke
29
lzugosi hikrh hkhokhme htsnueh mores sheyne-sheyndl shTHi!
reyshes bin ikh dir moydiye, az ikh bin b"h bku hakhayem uhshlum. hashem"
yisborekh zol helfn, men zol tomed horkhn eyns fun dos andere nor guts mit
bsures toyves yeshues unHmuT btokh klaleyshr#l ― omeyn
vehasheynes zay oysn, zugosi hikrh, az ikh bin shoyn a vasilkover. vestu
dokh fregn, vos iz mir gefeln vasilkou? darf ikh dir zogn, az shtark
benken hob ikh nokh dem nit gebenkt, nor az men hot keyn ander breyre
nit, iz vi dayn mame zogt: az men ken nit ariber mH men arunter.. her
an antik, vos mit a mentshn kon zikh trefn! dakht zikh gants genug geven
di pekhodem, vos ikh bin oyisgeshtanen in yehupets di ershte nakht bi mayn
gutn fraynd dem bel-lshun-kudsh nokh der oblave, vos iz geven oyf
parol, hob ikh gemeynt, az vi bald ikh bin shoyn oyf der slobodke, un
slobodke iz dokh tshernigover gubernye, iz an ek, bin ikh poter fun
pravozhitelstve un fun oblaves un fun shlek un fun tsores un vel mir
konen arumdreyen zikh a gantsn tog in yehufets un beyi nakht bin ikh mir
a slobodker ― un ruft mikh knaknisl. vos tut got? zogt er neyn! men
tor nit zayn keyn khokhem! az s'iz bashert geven dem novi yunhn tsores, hot
es im getrofn in mitn yam oyfn shif. azoy iz geven mit mir oykh. shtel
dir for, az ikh hob afile keyn eyn nakht nit ibergenekhtikt oyf der
slobodke, nit keyn tsayt gehat afiln arumkukn zikh vv� ikh bin in der velt
― aha, s'iz shoyn a pogrom! dos heyst nit keyn pogrom, tsu a pogrom
hot men nit derlozt, nor s'iz geven kmoy vi a pogrom. dehayne, es hobn
zikh ongeshikert etlekhe khevre-layt, un davke studentlekh, zogt men un
davke in yehupets, un men iz gekumen tsu undz oyf der slobodke un
men hot genumen strashn di slobodker yidn ― azoy un azoy! yer
beylis! mir veln aykh bavayz! un men hot zikh shoyn gegebn a loz tsu di
283
|
מנחסימענדל פֿון יעהופֿעץצ צו זײַן װײַב שײנעישײנדל
אין כפֿתרילעװקע
29
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי!
ראשית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ב"ה בקו החײם והשלום. השם"
יתברך זאָל העלפֿן, מען זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן
והשנית זײַ ױסן, זוגתי היקרה, אַז איך בין שױן אַ װאַסילקאָװער. װעסטו
דאָך פֿרעגן, װאָס איז מיר געפֿעלן װאַסילקאָו? דאַרף איך דיר זאָגן, אַז שטאַרק
בענקען האָב איך נאָך דעם ניט געבענקט, נאָר אַז מען האָט קײן אַנדער ברירה
ניט, איז װי דײַן מאַמע זאָגט: אַז מען קען ניט אַריבער מח מען אַרונטער.. הער
אַן אַנטיק, װאָס מיט אַ מענטשן קאָן זיך טרעפֿן! דאַכט זיך גאַנץ גענוג געװען
די פּחדים, װאָס איך בין אױיסגעשטאַנען אין יעהופּעץ די ערשטע נאַכט בי מײַן
גוטן פֿרײַנד דעם בעל־לשון־קודש נאָך דער אָבלאַװע, װאָס איז געװען אױף
פּאַראָל, האָב איך געמײנט, אַז װי באַלד איך בין שױן אױף דער סלאָבאָדקע, און
סלאָבאָדקע איז דאָך טשערניגאָװער גובערניע, איז אַן עק, בין איך פּטור פֿון
פּראַװאָזשיטעלסטװע און פֿון אָבלאַװעס און פֿון שלעק און פֿון צרות און װעל מיר
קאָנען אַרומדרײען זיך אַ גאַנצן טאָג אין יעהופֿעץ און בײי נאַכט בין איך מיר
אַ סלאָבאָדקער ― און רופֿט מיך קנאַקניסל. װאָס טוט גאָט? זאָגט ער נײן! מען
טאָר ניט זײַן קײן חכם! אַז ס'איז באַשערט געװען דעם נבֿיא יונהן צרות, האָט
עס אים געטראָפֿן אין מיטן ים אױפֿן שיף. אַזױ איז געװען מיט מיר אױך. שטעל
דיר פֿאָר, אַז איך האָב אַפֿילו קײן אײן נאַכט ניט איבערגענעכטיקט אױף דער
סלאָבאָדקע, ניט קײן צײַט געהאַט אַפֿילן אַרומקוקן זיך װװּ איך בין אין דער װעלט
― אַהאַ, ס'איז שױן אַ פּאָגראָם! דאָס הײסט ניט קײן פּאָגראָם, צו אַ פּאָגראָם
האָט מען ניט דערלאָזט, נאָר ס'איז געװען כּמו װי אַ פּאָגראָם. דהײַנו, עס האָבן
זיך אָנגעשיכּורט עטלעכע חבֿרה־לײַט, און דװקא סטודענטלעך, זאָגט מען און
דװקא אין יעהופּעץ, און מען איז געקומען צו אונדז אױף דער סלאָבאָדקע און
מען האָט גענומען סטראַשן די סלאָבאָדקער ייִדן ― אַזױ און אַזױ! איער
בײליס! מיר װעלן אײַך באַװײַז! און מען האָט זיך שױן געגעבן אַ לאָז צו די
283
|