שײנע־שײנדל פֿון פֿכתרילעװקע צו איר מאַן מנחם"מענדל
אין װין
17
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד מפֿורסט מוהר"ר מנחם־מענדל נײ}
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט. גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער.
צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי חיקר, אַז איך שרײַב דיר שױן דעם
צװײטן בריװ אין דער װעלט אַרײַן און הײב ניט אָן צו װיסן, װוּ דו ביסט און
װאָס דו טוסט און פֿון װאַנען דו פֿאָרסט און װוּהין דו פֿאָרסט און װאָס װעט זײַן
פֿון די פֿאַרעכצן װאָס דו פֿאָרסט? װי זאָגט די מאַמע: דער װאָלקן װײסט ניט
װוּהין דער װינט טראָגט אים.. איך בין אַ בעלנטע געװען אױף אַ טשיקאַװעס
זיך נאָכפֿרעגן בײַ די רידאַקציע, זי זאָל מיר שרײַבן װוּ דו ביסט. האָט זי
אײַנגענומען אַ שטומעניש אַ פֿולע לעפֿל און שאַ! ס'שטײט ניט אָן אַ פּנים דעם
טאַטן אירן, אַ מכּה איר, ניט אום עשׂרת ימי תּשובֿה דערמאָנענדיק, זיך
איבערשרײַבן מיט זײער מנחם־מענדלס װײַב! שרײיבן צו איר אַ דריטן מאָל האָב איך
ניט געװאָלט. צו פֿיל כּבֿוד. װי זאָגט די מאַמע: ער עס קומט ניט צו מיר, דער
קומט ניט צו מיר... די מאַמע מײַנע אַז זי זאָגט אַ װאָרט, באַדאַרף מען עס
פֿאַרשטײן. זי איז נעבעך איצט, איבער ימים־נוראים, אַזױ דערשלאָגן, אַז ס'איז אַ
רחמנות צו קוקן. אַ װערטעלע אױיסצורעדן ― אַ ייִדענע הערט ניט אױיף צו
װײנען זינט דער ראָש־:חודש אלול איז אַרײַנגעטראָטן. שױן העכער אַ חודש אַז
עס טריקנט זיך איר ניט אױס די אױגן. טאָמער איז געװען קאַרג דאָס װײנען
װאָס מיר האָבן זיך אָנגעװײינט אױפֿן הײליקן אָרט צו קבֿר'אָבֿות, האָט אונדז
יואליק דער חזן פֿאַרבעסערט מיט זײַנע סליחות זאָגן, װאָס האָט געקאָנט נעמען
אַ טױטן, און איצט מיט זײַנע שחריתים און מוספֿים בײדע טעג ראָש־השׂגה.
ער האָט אַלײַן גענוג זיך אָנגעװײנט און געמאַכט די גאַנצע שול װײנענדיק.
אונדזער יואליק האָט פֿון תּמיד אָן אַ שם פֿאַר אַ גרױסן בעל־בכי. ער אַז ער
צעװײנט זיך, איז אים ניט אײַנצושטילן. ױ זאָגט די מאַמע: דער דאָזיקער ייִך
איז געבױרן געװאָרן אין אַ רעגנדיקן טאָג.. און אפֿשר איז גאָר יואליק ניט
23
|
|
sheyne-sheyndl fun fkhTrilevke tsu ir man Menakhem"mendl
in vin
17
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid mfurst muhr"r mnHm-mendl ney}
ershtns kum ikh dir tsu meldn az mir zenen do ale got tsu danken
in bestn gezunt. gib got dos nemlekhe fun dir tsu hern oyf vayter nit
erger.
tsveytns shrayb ikh dir, baley Hikr, az ikh shrayb dir shoyn dem
tsveytn briv in der velt arayn un heyb nit on tsu visn, vu du bist un
vos du tust un fun vanen du forst un vuhin du forst un vos vet zayn
fun di farekhtsn vos du forst? vi zogt di mame: der volkn veyst nit
vuhin der vint trogt im.. ikh bin a balnte geven oyf a tshikaves
zikh nokhfregn bay di ridaktsye, zi zol mir shraybn vu du bist. hot zi
ayngenumen a shtumenish a fule lefl un sha! s'shteyt nit on a ponem dem
tatn irn, a make ir, nit um aseres yemey tshuve dermonendik, zikh
ibershraybn mit zeyer mnHm-mendls vayb! shreyibn tsu ir a dritn mol hob ikh
nit gevolt. tsu fil koved. vi zogt di mame: er es kumt nit tsu mir, der
kumt nit tsu mir... di mame mayne az zi zogt a vort, badarf men es
farshteyn. zi iz nebekh itst, iber imim-nur#im, azoy dershlogn, az s'iz a
rakhmones tsu kukn. a vertele oyistsuredn ― a yidene hert nit oyif tsu
veynen zint der rosh-:khoydesh elel iz arayngetrotn. shoyn hekher a khoydesh az
es triknt zikh ir nit oys di oygn. tomer iz geven karg dos veynen
vos mir hobn zikh ongeveyint oyfn heylikn ort tsu keyver'oves, hot undz
yu#lik der khazn farbesert mit zayne slikhes zogn, vos hot gekont nemen
a toytn, un itst mit zayne shakhresim un musfim beyde teg rosh-hasoge.
er hot alayn genug zikh ongeveynt un gemakht di gantse shul veynendik.
undzer yu#lik hot fun tomed on a shem far a groysn bel-bkhi. er az er
tseveynt zikh, iz im nit ayntsushtiln. oy zogt di mame: der doziker yikh
iz geboyrn gevorn in a regndikn tog.. un efsher iz gor yu#lik nit
23
|
שײנע־שײנדל פֿון פֿכתרילעװקע צו איר מאַן מנחם"מענדל
אין װין
17
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד מפֿורסט מוהר"ר מנחם־מענדל נײ}
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט. גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער.
צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי חיקר, אַז איך שרײַב דיר שױן דעם
צװײטן בריװ אין דער װעלט אַרײַן און הײב ניט אָן צו װיסן, װוּ דו ביסט און
װאָס דו טוסט און פֿון װאַנען דו פֿאָרסט און װוּהין דו פֿאָרסט און װאָס װעט זײַן
פֿון די פֿאַרעכצן װאָס דו פֿאָרסט? װי זאָגט די מאַמע: דער װאָלקן װײסט ניט
װוּהין דער װינט טראָגט אים.. איך בין אַ בעלנטע געװען אױף אַ טשיקאַװעס
זיך נאָכפֿרעגן בײַ די רידאַקציע, זי זאָל מיר שרײַבן װוּ דו ביסט. האָט זי
אײַנגענומען אַ שטומעניש אַ פֿולע לעפֿל און שאַ! ס'שטײט ניט אָן אַ פּנים דעם
טאַטן אירן, אַ מכּה איר, ניט אום עשׂרת ימי תּשובֿה דערמאָנענדיק, זיך
איבערשרײַבן מיט זײער מנחם־מענדלס װײַב! שרײיבן צו איר אַ דריטן מאָל האָב איך
ניט געװאָלט. צו פֿיל כּבֿוד. װי זאָגט די מאַמע: ער עס קומט ניט צו מיר, דער
קומט ניט צו מיר... די מאַמע מײַנע אַז זי זאָגט אַ װאָרט, באַדאַרף מען עס
פֿאַרשטײן. זי איז נעבעך איצט, איבער ימים־נוראים, אַזױ דערשלאָגן, אַז ס'איז אַ
רחמנות צו קוקן. אַ װערטעלע אױיסצורעדן ― אַ ייִדענע הערט ניט אױיף צו
װײנען זינט דער ראָש־:חודש אלול איז אַרײַנגעטראָטן. שױן העכער אַ חודש אַז
עס טריקנט זיך איר ניט אױס די אױגן. טאָמער איז געװען קאַרג דאָס װײנען
װאָס מיר האָבן זיך אָנגעװײינט אױפֿן הײליקן אָרט צו קבֿר'אָבֿות, האָט אונדז
יואליק דער חזן פֿאַרבעסערט מיט זײַנע סליחות זאָגן, װאָס האָט געקאָנט נעמען
אַ טױטן, און איצט מיט זײַנע שחריתים און מוספֿים בײדע טעג ראָש־השׂגה.
ער האָט אַלײַן גענוג זיך אָנגעװײנט און געמאַכט די גאַנצע שול װײנענדיק.
אונדזער יואליק האָט פֿון תּמיד אָן אַ שם פֿאַר אַ גרױסן בעל־בכי. ער אַז ער
צעװײנט זיך, איז אים ניט אײַנצושטילן. ױ זאָגט די מאַמע: דער דאָזיקער ייִך
איז געבױרן געװאָרן אין אַ רעגנדיקן טאָג.. און אפֿשר איז גאָר יואליק ניט
23
|