מנחם־מענדל פֿון װין צו זײן װיַב שײנע"שײנדל
אין פֿתרילעװקע
26
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי'!
ראשית בין איך איר מודיע, אַז איך בין ב"ה בקוֹ החײם והשלום. השם"
יתברך זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות ― אָמן
וה שנית זײַ ױסן זוגתי חיקרה, אַז איך בין נאָך אַ היגער, אַ ױנער
הײסט עס, אַלע דעלעגאַטן מיט אַלע געסט זענען זיך צעפֿאָרן באַלד נאָך נעילה,
נאָר אַ סך קאָרעספּאָנדענטן מיט שרײיבערס ― און אױך איך בתוכם ― זענען
פֿאַרבליבן דאָ נאָך אױף אַ פּאָר טעג, ניט צוליב גלאָט אַזױ מען זאָל אַ הוליע
טאָן, מעגסט שױן זיכער זײַן, נאָר צוליב זײער אַ נײטיקער זאַך, צוליב אַ
תּכליתזאַך. דהײַנו, מיר האָבן זיך באַטראַכט אַזױ: אַלצדינג האָט מען אױפֿן קאָנגרעס
ברוך'השם מתּקן געװען ― אַ קאָמיטעט האָבן מיר אױסגעקליבן דאַנקען גאָט
זײער אַ פֿײַנעם, פּרעזידענטן האָבן מיר צװײ ― פּראָפֿעסאָר װאַרבורג און דאָקטאָר
טשלענאָװ ― אַ באַנק האָבן מיר אַן אײגענע, אַן אוניװערסיטעט האָבן מיר אױך, /
און לשון־קודש רעדן מיר, ― אַלעמען הײסט עס באַװאָרנט, פֿאַר װאָס זאָלן מיר
ניט זען אונדזער אײגענעם תּכלית אױך? דאָס הײסט פֿאַר װאָס זאָלן מיר,
שרײַבערס הײסט עס, ניט אַ טראַכט טאָן מכּוח זיך אַלײן טאַקע? פֿאַר װאָס זאָלן
מיר ניט האָבן אַ פֿאָנד, אונדזער אײגענעם פֿאָנד? אַלע שרײַבערס אױף דער
גאַנצער װעלט זענען זיך נוהג זײ האָבן אַ פֿאָנד, און נאָר מיר, ייִדישע שרײַבערס,
האָבן ניט זאָלסט זאָגן אַ סימן פֿון אַ פֿאָנד! מיט װאָס זענען מיר ערגער פֿון
בעל־מלאָכות? בעל־מלאָכות אַפֿילן, שנײַדערס, שוסטערס, קירזשנערס מעגן האָבן
אַ פֿאָנד און מיר ניט? װעסטו דאָך פֿרעגן מן־הסתּם, װאָס איז דאָס אַזעלכעס
;אַ פֿאָנד*" און אױף װאָס באַדאַרף מען דאָס? מוז מען דיר קלאָר מאַכן, זאָלסט
װיסן מיט װאָס מען עסט עס, און אַגבֿ דאַרף מען דיר דערצײלן אַ מעָשֵׂה, ױ
קומט צו אונדז, מיר זאָלן גאָר אָנהױבן טראַכטן מכּוח פֿאָנד! ומעשׂה־שהיה
כּך־הי.
203
|
|
mnHm-mendl fun vin tsu zayen vi�b sheyne"sheyndl
in fTrilevke
26
lzugosi hikrh hkhokhme htsnueh mores sheyne-sheyndl shTHi'!
reyshes bin ikh ir moydiye, az ikh bin b"h bku^oy hakhayem uhshlum. hashem"
yisborekh zol helfn m'zol tomed horkhn eyns fun dos andere nor guts mit
bsures toyves yeshues unHmuT ― omeyn
uh sheynes zay oysn zugosi Hikrh, az ikh bin nokh a higer, a oyner
heyst es, ale delegatn mit ale gest zenen zikh tseforn bald nokh nile,
nor a sakh korespondentn mit shreyibers ― un oykh ikh besoykhem ― zenen
farblibn do nokh oyf a por teg, nit tsulib glot azoy men zol a hulye
ton, megst shoyn zikher zayn, nor tsulib zeyer a neytiker zakh, tsulib a
takhleszakh. dehayne, mir hobn zikh batrakht azoy: altsding hot men oyfn kongres
borekh'hashem mWkn geven ― a komitet hobn mir oysgeklibn danken got
zeyer a faynem, prezidentn hobn mir tsvey ― profesor varburg un doktor
tshlenov ― a bank hobn mir an eygene, an universitet hobn mir oykh, /
un lshun-kudsh redn mir, ― alemen heyst es bavornt, far vos zoln mir
nit zen undzer eygenem takhles oykh? dos heyst far vos zoln mir,
shraybers heyst es, nit a trakht ton mikoyekh zikh aleyn take? far vos zoln
mir nit hobn a fond, undzer eygenem fond? ale shraybers oyf der
gantser velt zenen zikh noyeg zey hobn a fond, un nor mir, yidishe shraybers,
hobn nit zolst zogn a simen fun a fond! mit vos zenen mir erger fun
bel-melokhes? bel-melokhes afiln, shnayders, shusters, kirzhners megn hobn
a fond un mir nit? vestu dokh fregn mn-hstam, vos iz dos azelkhes
;a fond*" un oyf vos badarf men dos? muz men dir klor makhn, zolst
visn mit vos men est es, un agev darf men dir dertseyln a me�sh�h, oy
kumt tsu undz, mir zoln gor onhoybn trakhtn mikoyekh fond! umeQh-shehoye
Kkh-hi.
203
|
מנחם־מענדל פֿון װין צו זײן װיַב שײנע"שײנדל
אין פֿתרילעװקע
26
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי'!
ראשית בין איך איר מודיע, אַז איך בין ב"ה בקוֹ החײם והשלום. השם"
יתברך זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות ― אָמן
וה שנית זײַ ױסן זוגתי חיקרה, אַז איך בין נאָך אַ היגער, אַ ױנער
הײסט עס, אַלע דעלעגאַטן מיט אַלע געסט זענען זיך צעפֿאָרן באַלד נאָך נעילה,
נאָר אַ סך קאָרעספּאָנדענטן מיט שרײיבערס ― און אױך איך בתוכם ― זענען
פֿאַרבליבן דאָ נאָך אױף אַ פּאָר טעג, ניט צוליב גלאָט אַזױ מען זאָל אַ הוליע
טאָן, מעגסט שױן זיכער זײַן, נאָר צוליב זײער אַ נײטיקער זאַך, צוליב אַ
תּכליתזאַך. דהײַנו, מיר האָבן זיך באַטראַכט אַזױ: אַלצדינג האָט מען אױפֿן קאָנגרעס
ברוך'השם מתּקן געװען ― אַ קאָמיטעט האָבן מיר אױסגעקליבן דאַנקען גאָט
זײער אַ פֿײַנעם, פּרעזידענטן האָבן מיר צװײ ― פּראָפֿעסאָר װאַרבורג און דאָקטאָר
טשלענאָװ ― אַ באַנק האָבן מיר אַן אײגענע, אַן אוניװערסיטעט האָבן מיר אױך, /
און לשון־קודש רעדן מיר, ― אַלעמען הײסט עס באַװאָרנט, פֿאַר װאָס זאָלן מיר
ניט זען אונדזער אײגענעם תּכלית אױך? דאָס הײסט פֿאַר װאָס זאָלן מיר,
שרײַבערס הײסט עס, ניט אַ טראַכט טאָן מכּוח זיך אַלײן טאַקע? פֿאַר װאָס זאָלן
מיר ניט האָבן אַ פֿאָנד, אונדזער אײגענעם פֿאָנד? אַלע שרײַבערס אױף דער
גאַנצער װעלט זענען זיך נוהג זײ האָבן אַ פֿאָנד, און נאָר מיר, ייִדישע שרײַבערס,
האָבן ניט זאָלסט זאָגן אַ סימן פֿון אַ פֿאָנד! מיט װאָס זענען מיר ערגער פֿון
בעל־מלאָכות? בעל־מלאָכות אַפֿילן, שנײַדערס, שוסטערס, קירזשנערס מעגן האָבן
אַ פֿאָנד און מיר ניט? װעסטו דאָך פֿרעגן מן־הסתּם, װאָס איז דאָס אַזעלכעס
;אַ פֿאָנד*" און אױף װאָס באַדאַרף מען דאָס? מוז מען דיר קלאָר מאַכן, זאָלסט
װיסן מיט װאָס מען עסט עס, און אַגבֿ דאַרף מען דיר דערצײלן אַ מעָשֵׂה, ױ
קומט צו אונדז, מיר זאָלן גאָר אָנהױבן טראַכטן מכּוח פֿאָנד! ומעשׂה־שהיה
כּך־הי.
203
|