שײנע־שײנדל פֿון כּתרילעװקע צו איר מאַן מנחם־מענדל
אין װאַרשע:
15
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר″ר מנחם־מענדל נ″י!
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט. גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער.
צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי־היקר, אַז איך האָב דורך דיר
חרפּות־בושה, איך קען די גאַס ניט דורכגײן. חכמים יונגעלײַט שטעלן מיך אָפּ: „װאָס
איז די מעשׂה, פֿרעגן זײ מיך, מיט אײַער מאַן, װאָס ער האָט זיך איבערגעקערט,
פּלוצעם געװאָרן אַ מאַנגאָלעניק?“... דאָס מײנען זײ דאָס לאַנד, װאָס דו האָסט
אױסגעשקראָבעט פֿון זײערט װעגן ערגעץ אין אַל די שװאַרצע יאָר אין מאַנגאָלע
און מאַכסט אױף דעם פּראָיעקטן. זײ זענען צעניסטן, פֿאַרדריסט זײ, פֿאַר װאָס
דו האַלטסט ניט פֿון ארץ־ישׂראל, ארץ־ישׂראל איז בעסער. ארץ־ישׂראל, זאָגן זײ,
איז אונדזערס, און מאַנגאָלע ליגט ערגעץ װײסט עס דער רוח! זײ האָבן, זאָגן
זײ, דורך דיר אַ שאָדן. זײ האָבן גערעכנט דיר מיטגעבן אַ בריװ קײן װין, אַזױ
װי אין װין איז אַ גאָנגרעס פֿון צעניסטן און אַזױ װי דו פֿאָרסט במילא קײן װין
אױפֿן גאָנגרעס, דאַרפֿן זײ שיקן אַ מענטשן ס'זאָל זײ קאָסטן געלט און קײן געלט
האָבן זײ ניט, אַמער װעלן זײ שיקן דיך, װעלן זײ יוצא זײַן און פֿאַרשפּאָרן
הוצאָות, װי זאָגט די מאַמע, אַ כּשרער טאָפּ מיט אַ כּשרן לעפֿל... נאָר אַז דו האָסט
זיך אָפּגעשמדט זאָגן זײ, אָפּשמדן זאָלן זײ זיך דיר אַלע ביז אײנעם, און דו
ביסט גאָר געװאָרן אַ מאַנגאָלעניק, זענען זײ געבליבן אָן אַ חזן. און באמת, צו
װאָס האָט דאָס דיר געטױגט, מענדל? איך בין טאַקע אַ ייִדענע און בין אין די
זאַכן ניט אַזױ געניט װי דו. נאָר מיר דאַכט, און די מאַמע זאָגט אױך דאָס װאָס
איך זאָג, אַז אַן אײגנס איז ניט פֿרעמדס און פֿרעמדס איז ניט קײן אײגנס..
נאָר װאָס װעט מיר העלפֿן מײַן שרײַבן, מישטײנס געזאָגט? דיר אַז ס'קומט
אַרײַן אין קאָפּ אַרײַן אַ משוגעת! װאָס מען זאָל דיר ניט זאָגן, איז באָם! מען
פּועלט בײַ דיר גיך! ביסט געװען אין מאַנגאָלע? האָסט דאָס אָנגעקוקט? װאָס
לױבסטו דאָס אין טאָג אַרײַן? דו הערסט װאָס מעקלערס װעלן דיר דערצײלן?
|
|
sheyne-sheyndl fun KTrilevke tsu ir man mnHm-mendl
in varshe:
15
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid hmfursm muhr″r mnHm-mendl n″i!
ershtns kum ikh dir tsu meldn, az mir zenen do ale got tsu danken
in bestn gezunt. gib got dos nemlekhe fun dir tsu hern oyf vayter nit
erger.
tsveytns shrayb ikh dir, beli-hikr, az ikh hob durkh dir
kharpes-bushh, ikh ken di gas nit durkhgeyn. khakhomem yungelayt shteln mikh op: "vos
iz di mayse, fregn zey mikh, mit ayer man, vos er hot zikh ibergekert,
plutsem gevorn a mangolenik?''... dos meynen zey dos land, vos du host
oysgeshkrobet fun zeyert vegn ergets in al di shvartse yor in mangole
un makhst oyf dem proyektn. zey zenen tsenistn, fardrist zey, far vos
du haltst nit fun #rts-yisroel, #rts-yisroel iz beser. #rts-yisroel, zogn zey,
iz undzers, un mangole ligt ergets veyst es der ruekh! zey hobn, zogn
zey, durkh dir a shodn. zey hobn gerekhnt dir mitgebn a briv keyn vin, azoy
vi in vin iz a gongres fun tsenistn un azoy vi du forst bemeyle keyn vin
oyfn gongres, darfn zey shikn a mentshn s'zol zey kostn gelt un keyn gelt
hobn zey nit, amer veln zey shikn dikh, veln zey yoytsi zayn un farshporn
hoytsoes, vi zogt di mame, a kosherer top mit a koshern lefl... nor az du host
zikh opgeshmdt zogn zey, opshmdn zoln zey zikh dir ale biz eynem, un du
bist gor gevorn a mangolenik, zenen zey geblibn on a khazn. un beemes, tsu
vos hot dos dir getoygt, mendl? ikh bin take a yidene un bin in di
zakhn nit azoy genit vi du. nor mir dakht, un di mame zogt oykh dos vos
ikh zog, az an eygns iz nit fremds un fremds iz nit keyn eygns..
nor vos vet mir helfn mayn shraybn, mishteyns gezogt? dir az s'kumt
arayn in kop arayn a meshegas! vos men zol dir nit zogn, iz bom! men
puelt bay dir gikh! bist geven in mangole? host dos ongekukt? vos
loybstu dos in tog arayn? du herst vos meklers veln dir dertseyln?
|
שײנע־שײנדל פֿון כּתרילעװקע צו איר מאַן מנחם־מענדל
אין װאַרשע:
15
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר″ר מנחם־מענדל נ″י!
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט. גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער.
צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי־היקר, אַז איך האָב דורך דיר
חרפּות־בושה, איך קען די גאַס ניט דורכגײן. חכמים יונגעלײַט שטעלן מיך אָפּ: „װאָס
איז די מעשׂה, פֿרעגן זײ מיך, מיט אײַער מאַן, װאָס ער האָט זיך איבערגעקערט,
פּלוצעם געװאָרן אַ מאַנגאָלעניק?“... דאָס מײנען זײ דאָס לאַנד, װאָס דו האָסט
אױסגעשקראָבעט פֿון זײערט װעגן ערגעץ אין אַל די שװאַרצע יאָר אין מאַנגאָלע
און מאַכסט אױף דעם פּראָיעקטן. זײ זענען צעניסטן, פֿאַרדריסט זײ, פֿאַר װאָס
דו האַלטסט ניט פֿון ארץ־ישׂראל, ארץ־ישׂראל איז בעסער. ארץ־ישׂראל, זאָגן זײ,
איז אונדזערס, און מאַנגאָלע ליגט ערגעץ װײסט עס דער רוח! זײ האָבן, זאָגן
זײ, דורך דיר אַ שאָדן. זײ האָבן גערעכנט דיר מיטגעבן אַ בריװ קײן װין, אַזױ
װי אין װין איז אַ גאָנגרעס פֿון צעניסטן און אַזױ װי דו פֿאָרסט במילא קײן װין
אױפֿן גאָנגרעס, דאַרפֿן זײ שיקן אַ מענטשן ס'זאָל זײ קאָסטן געלט און קײן געלט
האָבן זײ ניט, אַמער װעלן זײ שיקן דיך, װעלן זײ יוצא זײַן און פֿאַרשפּאָרן
הוצאָות, װי זאָגט די מאַמע, אַ כּשרער טאָפּ מיט אַ כּשרן לעפֿל... נאָר אַז דו האָסט
זיך אָפּגעשמדט זאָגן זײ, אָפּשמדן זאָלן זײ זיך דיר אַלע ביז אײנעם, און דו
ביסט גאָר געװאָרן אַ מאַנגאָלעניק, זענען זײ געבליבן אָן אַ חזן. און באמת, צו
װאָס האָט דאָס דיר געטױגט, מענדל? איך בין טאַקע אַ ייִדענע און בין אין די
זאַכן ניט אַזױ געניט װי דו. נאָר מיר דאַכט, און די מאַמע זאָגט אױך דאָס װאָס
איך זאָג, אַז אַן אײגנס איז ניט פֿרעמדס און פֿרעמדס איז ניט קײן אײגנס..
נאָר װאָס װעט מיר העלפֿן מײַן שרײַבן, מישטײנס געזאָגט? דיר אַז ס'קומט
אַרײַן אין קאָפּ אַרײַן אַ משוגעת! װאָס מען זאָל דיר ניט זאָגן, איז באָם! מען
פּועלט בײַ דיר גיך! ביסט געװען אין מאַנגאָלע? האָסט דאָס אָנגעקוקט? װאָס
לױבסטו דאָס אין טאָג אַרײַן? דו הערסט װאָס מעקלערס װעלן דיר דערצײלן?
|