מנחס־מענדל פֿון װאַרשע צו זײן װײַב שײנע־שײנדל
אין פֿתרילעװקע
17
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה שײנע־שײנדל שתחי'!
רא שית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ברוךי'השם בקו החײם והשלום,
השם־יתברך זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס
מיט בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן
וה שנית זײַ ױסן, זוגתי היקרה, אַז װי באַלד איך האָב מקבל געװען
דײַן מכתּב מכּוח דער חבֿרה;הכנסת־כּלה", װאָס בײַ אײַך אין כּתרילעװקע,
אַזױ בין איך גלײַך אַװעקגעגאַנגען צו מײַן פֿרײַנד כאַסקל קאָטיק און האָב
אים געטראָפֿן בײַ דער אַרבעט ― ער מאַכט אַ נײַעם אוסטאַו פֿון אַ נײַער
חבֿרה. װאָס פֿאַר אַ חבֿרה דאָס איז ― װיל ער ניט זאָגן. ס'איז נאָך דערװײל,
זאָגט ער, אַ סוד. נאָר אַז מ'װעט געװױר װערן, זאָגט ער, ועט זיך טאָן חושך,
װאָרעם ס'איז לא בא כבושם הזה ― ס'איז נאָך אַזעלכעס ניט געוען, זאָגט ער,
אין ערגעץ ניט. בקיצור, האָב איך אים דערצײלט די מעשׂה װעגן אײַער:;
הכנסתכּלה" און איבערגעלײענט דײַן בריװל, האָט ער זיך צעלאַכט, אָבער װי אַזױ
מײנסטו געלאַכט? זיך געהאַלטן בײַ די זײַטן, ממש געקאַטשעט זיך. איך האָב
געמײנט דער ייִד װעט פּלאַצן פֿאַר געלעכטער! אַז ער האָט זיך גוט
אױסגעלאַכט רוף איך מיך אָן צו אים: אפֿשר קאָנט איר מיר זאָגן, מײַן ליבער רב
כאַסקל, װאָס האָט איר דערזען אין מײן װײַבס בריװל אַזעלכעס אַ לעכעריקס,
װאָס איז אָנגעפֿאַלן אױף אײַך פּלוצעם אַזאַ װילדער געלעכטער? מאַכט ער צו
מיר: ,ניט פֿון אײַער װײַב, זאָגט ער, לאַך איך, און ניט פֿון איר שרײיבן װאָס
זי שרײַבט, נאָר פֿון אײַערע כּתרילעװקער ייִדן, װאָס זענען אַזעלכע בחמות, װײסן
ניט, זאָגט ער, מאַי דקאמרי רבצין און נעמען זיך פֿאַר אַזאַ זאַך, זאָגט ער, װי
מאָכן אַ חבֿרה! אױף מאַכן חבֿרות, זאָגט ער, און אױסאַרבעטן אוסטאַװן פֿרעגט
מיך, װעל איך אײַך, זאָגט ער, געבן מאַטעריאָל!? ― הערסטו, זאָג איך, אָט
צוליב דעם בין איך דאָך טאַקע געקומען. מײַנע כּתרילעװקער מאַכערס, זאָג
איך, זענען אַרײַן אין אַ בלאָטע, װיל איך, זאָג איך, איר זאָלט מיר געבן עפּעס אַ
רעכטע עצה, ױ אַזױ מ'שלעפּט זײ אַרױס.;אָך! ― זאָגט ער ― אַן עצה? פֿאַר
192
|
|
mnHs-mendl fun varshe tsu zayen vayb sheyne-sheyndl
in fTrilevke
17
lzugosi hikrh hkhokhme htsnueh sheyne-sheyndl shTHi'!
r# shiT bin ikh dir moydiye, az ikh bin bruXi'hashem bku hakhayem uhshlum,
hshm-yisborekh zol helfn m'zol tomed horkhn eyns fun dos andere nor guts
mit bsures toyves yeshues unHmuT btokh klaleyshr#l ― omeyn
uh sheynes zay oysn, zugosi hikrh, az vi bald ikh hob mekabl geven
dayn mkhWb mikoyekh der khevre;hakhnosas-Klh", vos bay aykh in KTrilevke,
azoy bin ikh glaykh avekgegangen tsu mayn fraynd khaskl kotik un hob
im getrofn bay der arbet ― er makht a nayem ustau fun a nayer
khevre. vos far a khevre dos iz ― vil er nit zogn. s'iz nokh derveyl,
zogt er, a sod. nor az m'vet gevoyr vern, zogt er, uet zikh ton khoyshekh,
vorem s'iz loy b# khbushm hzh ― s'iz nokh azelkhes nit geuen, zogt er,
in ergets nit. bekitser, hob ikh im dertseylt di mayse vegn ayer:;
hakhnosasKlh" un ibergeleyent dayn brivl, hot er zikh tselakht, ober vi azoy
meynstu gelakht? zikh gehaltn bay di zaytn, mamesh gekatshet zikh. ikh hob
gemeynt der yid vet platsn far gelekhter! az er hot zikh gut
oysgelakht ruf ikh mikh on tsu im: efsher kont ir mir zogn, mayn liber reb
khaskl, vos hot ir derzen in meyn vaybs brivl azelkhes a lekheriks,
vos iz ongefaln oyf aykh plutsem aza vilder gelekhter? makht er tsu
mir: ,nit fun ayer vayb, zogt er, lakh ikh, un nit fun ir shreyibn vos
zi shraybt, nor fun ayere KTrilevker yidn, vos zenen azelkhe bHmuT, veysn
nit, zogt er, may dk#mri rbtsin un nemen zikh far aza zakh, zogt er, vi
mokhn a khevre! oyf makhn khevres, zogt er, un oysarbetn ustavn fregt
mikh, vel ikh aykh, zogt er, gebn materyol!? ― herstu, zog ikh, ot
tsulib dem bin ikh dokh take gekumen. mayne KTrilevker makhers, zog
ikh, zenen arayn in a blote, vil ikh, zog ikh, ir zolt mir gebn epes a
rekhte eytse, oy azoy m'shlept zey aroys.;okh! ― zogt er ― an eytse? far
192
|
מנחס־מענדל פֿון װאַרשע צו זײן װײַב שײנע־שײנדל
אין פֿתרילעװקע
17
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה שײנע־שײנדל שתחי'!
רא שית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ברוךי'השם בקו החײם והשלום,
השם־יתברך זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס
מיט בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן
וה שנית זײַ ױסן, זוגתי היקרה, אַז װי באַלד איך האָב מקבל געװען
דײַן מכתּב מכּוח דער חבֿרה;הכנסת־כּלה", װאָס בײַ אײַך אין כּתרילעװקע,
אַזױ בין איך גלײַך אַװעקגעגאַנגען צו מײַן פֿרײַנד כאַסקל קאָטיק און האָב
אים געטראָפֿן בײַ דער אַרבעט ― ער מאַכט אַ נײַעם אוסטאַו פֿון אַ נײַער
חבֿרה. װאָס פֿאַר אַ חבֿרה דאָס איז ― װיל ער ניט זאָגן. ס'איז נאָך דערװײל,
זאָגט ער, אַ סוד. נאָר אַז מ'װעט געװױר װערן, זאָגט ער, ועט זיך טאָן חושך,
װאָרעם ס'איז לא בא כבושם הזה ― ס'איז נאָך אַזעלכעס ניט געוען, זאָגט ער,
אין ערגעץ ניט. בקיצור, האָב איך אים דערצײלט די מעשׂה װעגן אײַער:;
הכנסתכּלה" און איבערגעלײענט דײַן בריװל, האָט ער זיך צעלאַכט, אָבער װי אַזױ
מײנסטו געלאַכט? זיך געהאַלטן בײַ די זײַטן, ממש געקאַטשעט זיך. איך האָב
געמײנט דער ייִד װעט פּלאַצן פֿאַר געלעכטער! אַז ער האָט זיך גוט
אױסגעלאַכט רוף איך מיך אָן צו אים: אפֿשר קאָנט איר מיר זאָגן, מײַן ליבער רב
כאַסקל, װאָס האָט איר דערזען אין מײן װײַבס בריװל אַזעלכעס אַ לעכעריקס,
װאָס איז אָנגעפֿאַלן אױף אײַך פּלוצעם אַזאַ װילדער געלעכטער? מאַכט ער צו
מיר: ,ניט פֿון אײַער װײַב, זאָגט ער, לאַך איך, און ניט פֿון איר שרײיבן װאָס
זי שרײַבט, נאָר פֿון אײַערע כּתרילעװקער ייִדן, װאָס זענען אַזעלכע בחמות, װײסן
ניט, זאָגט ער, מאַי דקאמרי רבצין און נעמען זיך פֿאַר אַזאַ זאַך, זאָגט ער, װי
מאָכן אַ חבֿרה! אױף מאַכן חבֿרות, זאָגט ער, און אױסאַרבעטן אוסטאַװן פֿרעגט
מיך, װעל איך אײַך, זאָגט ער, געבן מאַטעריאָל!? ― הערסטו, זאָג איך, אָט
צוליב דעם בין איך דאָך טאַקע געקומען. מײַנע כּתרילעװקער מאַכערס, זאָג
איך, זענען אַרײַן אין אַ בלאָטע, װיל איך, זאָג איך, איר זאָלט מיר געבן עפּעס אַ
רעכטע עצה, ױ אַזױ מ'שלעפּט זײ אַרױס.;אָך! ― זאָגט ער ― אַן עצה? פֿאַר
192
|