שײנע־שײנדל פֿון פֿתרילעװקע צו איר מאַן מנחט־מענדל
אין װאַרשע:
10
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל נ"י!
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער. צװײט נס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, ס"אָל זיך זײ אַזױ גלוסטן
צו לעבן אױף דער וװעלט, איך מײן טאַקע דײַנע שײנע לײַט, די דײַטשן ױ
מיר גלוסט זיך דיר שרײַבן נאָך אַ מאָל פֿון דעם, ױ אַזױ זײ באַגײען זיך מיט
אונדזערע מיגראַנטן, ערגער װי מיט סקאָט. ניט נאָר שרײַבן אָפּשרײַבן זאָל
מען זי פֿון קדחת, נאָר עס ױלט זיך אַפֿילו ניט רעדן פֿון זײ, רעדן זאָלן זײ דיר
פֿון היץ, און שעלטן זײ ױלט זיך אַװדאי ניט. פֿאַרשאָלטן זאָלן זײ װערן פֿון
גאָט, די גאַנצע תּוכחה זאָל אױף זײ אױיסגעגאָסן װערן פֿאַר אונדזער בלוט, װאָס
גיסט זיך אומברחמנותדיק אין אַלע גאַסן פֿון אַלע שטעט אױף דער גאַנצער װעלט,
אָמן רבונױשל־עולם! נאָר אַזױ ױ איך האָב דיר צוגעזאָגט אַז איך װעל דיר
שרײַבן אַלצדינג, איז פֿאַרפֿאַלן, װי זאָגט די מאַמע זאָל לעבן: עס שטײט גע"
שריבן, אַז אַ ױיב גיט דעם מאַן אַ װאָרט, באַדאַרף זי האַלטן, װאָרעם אַ מױיל איז
ניט קײן כאֲליװע... און אַגבֿ ביסטו דאָך עפּעס איצטער מיט גאָטס הילף אַ שרײי
בער פֿון די שרײַבערס, װאָס שרײיבן אױף די געזעטן, באַדאַרפֿסטו דאָך האָבן פֿון
װאָס צו שרײַבן, און אײדער שרײַבן דער רוח ױיסט װאָס, מלחמות מיט פּלאַי
נעס מיט נעכטיקע טעג, איז שױן גלײַכער זאָלסט בעסער אַרײַנשרײַבן אין דײַן
געזעט אָט דאָס װאָס נח שרײַבט צו זײַן ברודער פֿײַטלימשה באָס און דאָס
בריװל, װאָס ברוך־לײב שרײַבט צו זײַן מאַמע פּערקעלע די אַלמנה. דאָס איז
נײטיקער פֿון אַלע דײַנע שרײַבעכצן. איך גיב דיר זײ איבער אין קורצן, װאָרעם
אַרױסשרײַבן דיר אַלצדינג װאָס זײ שרײיבן האָב איך קײן צײַט ניט, די קינדער
װעלן באַלד אױפֿשטײן, באַדאַרף מען זי אָפּגעבן זײער אָנבײַסן און אָפְשִׁיקְן זי
אין חדר אַרײַן,
מילא די צרות װאָס די בײדע, איך מײן טאַקע נח און ברוך:לײב, זענען
אױסגעשטאַנען ביז דער גרענעץ, בין איך דיר מוחל. פֿײַטל־משה באָס איז ניט
158
|
|
sheyne-sheyndl fun fTrilevke tsu ir man mnHt-mendl
in varshe:
10
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid hmfursm muhr"r Menakhem mendl n"i!
ershtns kum ikh dir tsu meldn, az mir zenen do ale got tsu danken
in bestn gezunt, gib got dos nemlekhe fun dir tsu hern oyf vayter nit
erger. tsveyt nes shrayb ikh dir, baley hikr, s"ol zikh zey azoy glustn
tsu lebn oyf der uvelt, ikh meyn take dayne sheyne layt, di daytshn oy
mir glust zikh dir shraybn nokh a mol fun dem, oy azoy zey bageyen zikh mit
undzere migrantn, erger vi mit skot. nit nor shraybn opshraybn zol
men zi fun kedakhes, nor es oylt zikh afile nit redn fun zey, redn zoln zey dir
fun hits, un sheltn zey oylt zikh avade nit. farsholtn zoln zey vern fun
got, di gantse tokhHh zol oyf zey oyisgegosn vern far undzer blut, vos
gist zikh umbrakhmonesdik in ale gasn fun ale shtet oyf der gantser velt,
omeyn rbunoyshl-eulm! nor azoy oy ikh hob dir tsugezogt az ikh vel dir
shraybn altsding, iz farfaln, vi zogt di mame zol lebn: es shteyt ge"
shribn, az a oyib git dem man a vort, badarf zi haltn, vorem a moyil iz
nit keyn kh#�live... un agev bistu dokh epes itster mit gots hilf a shreyi
ber fun di shraybers, vos shreyibn oyf di gezetn, badarfstu dokh hobn fun
vos tsu shraybn, un eyder shraybn der ruekh oyist vos, milkhomes mit play
nes mit nekhtike teg, iz shoyn glaykher zolst beser araynshraybn in dayn
gezet ot dos vos Noyekh shraybt tsu zayn bruder faytlimshh bos un dos
brivl, vos brukh-leyb shraybt tsu zayn mame perkele di almone. dos iz
neytiker fun ale dayne shraybekhtsn. ikh gib dir zey iber in kurtsn, vorem
aroysshraybn dir altsding vos zey shreyibn hob ikh keyn tsayt nit, di kinder
veln bald oyfshteyn, badarf men zi opgebn zeyer onbaysn un op�sh�ׁik�n zi
in kheyder arayn,
meyle di tsores vos di beyde, ikh meyn take Noyekh un borekh:leyb, zenen
oysgeshtanen biz der grenets, bin ikh dir moykhl. faytl-mshh bos iz nit
158
|
שײנע־שײנדל פֿון פֿתרילעװקע צו איר מאַן מנחט־מענדל
אין װאַרשע:
10
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל נ"י!
ערשטנס קום איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער. צװײט נס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, ס"אָל זיך זײ אַזױ גלוסטן
צו לעבן אױף דער וװעלט, איך מײן טאַקע דײַנע שײנע לײַט, די דײַטשן ױ
מיר גלוסט זיך דיר שרײַבן נאָך אַ מאָל פֿון דעם, ױ אַזױ זײ באַגײען זיך מיט
אונדזערע מיגראַנטן, ערגער װי מיט סקאָט. ניט נאָר שרײַבן אָפּשרײַבן זאָל
מען זי פֿון קדחת, נאָר עס ױלט זיך אַפֿילו ניט רעדן פֿון זײ, רעדן זאָלן זײ דיר
פֿון היץ, און שעלטן זײ ױלט זיך אַװדאי ניט. פֿאַרשאָלטן זאָלן זײ װערן פֿון
גאָט, די גאַנצע תּוכחה זאָל אױף זײ אױיסגעגאָסן װערן פֿאַר אונדזער בלוט, װאָס
גיסט זיך אומברחמנותדיק אין אַלע גאַסן פֿון אַלע שטעט אױף דער גאַנצער װעלט,
אָמן רבונױשל־עולם! נאָר אַזױ ױ איך האָב דיר צוגעזאָגט אַז איך װעל דיר
שרײַבן אַלצדינג, איז פֿאַרפֿאַלן, װי זאָגט די מאַמע זאָל לעבן: עס שטײט גע"
שריבן, אַז אַ ױיב גיט דעם מאַן אַ װאָרט, באַדאַרף זי האַלטן, װאָרעם אַ מױיל איז
ניט קײן כאֲליװע... און אַגבֿ ביסטו דאָך עפּעס איצטער מיט גאָטס הילף אַ שרײי
בער פֿון די שרײַבערס, װאָס שרײיבן אױף די געזעטן, באַדאַרפֿסטו דאָך האָבן פֿון
װאָס צו שרײַבן, און אײדער שרײַבן דער רוח ױיסט װאָס, מלחמות מיט פּלאַי
נעס מיט נעכטיקע טעג, איז שױן גלײַכער זאָלסט בעסער אַרײַנשרײַבן אין דײַן
געזעט אָט דאָס װאָס נח שרײַבט צו זײַן ברודער פֿײַטלימשה באָס און דאָס
בריװל, װאָס ברוך־לײב שרײַבט צו זײַן מאַמע פּערקעלע די אַלמנה. דאָס איז
נײטיקער פֿון אַלע דײַנע שרײַבעכצן. איך גיב דיר זײ איבער אין קורצן, װאָרעם
אַרױסשרײַבן דיר אַלצדינג װאָס זײ שרײיבן האָב איך קײן צײַט ניט, די קינדער
װעלן באַלד אױפֿשטײן, באַדאַרף מען זי אָפּגעבן זײער אָנבײַסן און אָפְשִׁיקְן זי
אין חדר אַרײַן,
מילא די צרות װאָס די בײדע, איך מײן טאַקע נח און ברוך:לײב, זענען
אױסגעשטאַנען ביז דער גרענעץ, בין איך דיר מוחל. פֿײַטל־משה באָס איז ניט
158
|