שײנע־שײנדל פֿון פֿתרילעװקע צו איר מאַן מנחט"מענדל
אין ואַרשע
7
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל נײ!
ערשטנס קם איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער. צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז מען שלאָגט אונדז
אָפּ די טירן, מיר און דער מאַמע זאָל לעבן, ניט נאָר אײגענע פֿון דער משפּחה,
ניט נאָר שכנים, פֿרײַנד און גוטע פֿרײַנד, װילד פֿרעמדע, גאָר אַזעלכע, װאָס
איך האָב זײ קײן מאָל אין מײַנע אױגן ניט געזען און אַזעלכע, װאָס איך קען
אַפֿילו ניט זײער באָבעס באָבע, צום מײנסטן די צונױפֿגעלאָפֿענע פֿון די דער"
פֿער, װאָס מען האָט זײ אַרױסגעטריבן. זײ לאָזן ניט לעבן, האָבן קײן צײַט ניט,
מ'זאָל זײ טאַקע שױן און טאַקע באַלד אָנרופֿן דאָס נײַע לאַנד, װאָס דו שרײַבסט,
אַז מען האָט דאָס געפֿונען פֿאַר ייִדנס װעגן, און װוּ ליגט עס װילן זײ װיסן ―
װײַטער אָדער נענטער װױ קײן אַמעריקע? װיפֿל טעג, למשל, דאַרף מען פֿאָרן
ביז מען קומט אױפֿן אָרט 1 און ױ אַזױ פֿאָרט מען אַהין, ― צי איבער אַ ים
צִי אָן אַ ים? און װעמען נעמט מען אַהין, ― נאָר באַװײַבטע, צי ניט קײן
באַװײַנטע אױך? און מיטן פּריזיװ װױ אַזױ װועט זײַן? צי װעט זיך עס שענקען,
אָדער מ'װעט טאַקע אַלץ דאַרפֿן צאָלן די 200 רובל שטראָף? װאָרעם דאָס װאָס
דײַן געזעט שרײַבט, אַז מ'האָט דעם שטראָף אַראָפּגענומען, װײסט ער ניט ער
עס האָט אים געשערן אָט האָט מען ערשט יענע װאָך בײַ אונדזער
שעיהדודס שװעסטערס מאַן, דאָדיע לעמעשקע, איבערגעשריבן די בענקלעך מיט
די קישעלעך מיטן סאַמאָװאַר און אַפֿילו מיט די אַלטע סידורים, פֿאַר זײַנעם
אַ שטיפֿברודער, װאָס זײַן טאַטע האָט זיך מישבֿ געװען אױף דער עלטער און
האָט חתונה געהאַט דאָס אַנדערע מאָל און איז אַריבערגעפֿאָרן צום װײַב קײן
ראַכמעסטריװקע און האָט דאָרטן געהאַט דײַן טאַטנס פּסק. בײַ דײַן טאַטן
איז פֿון אַ סאָסי געװאָרן אַ יאָסי, און בײַ אים איז פֿון בתּי אױסגעװאַקסן אַ
משה. ױ אַזױ איז דאָס מעגלעך, װועסטו הערן.
געקומען קײן ראַכמעסטריוקע, איז למזל בײַ אים געבױרן געװאָרן אַ מײדל
129
|
|
sheyne-sheyndl fun fTrilevke tsu ir man mnHt"mendl
in uarshe
7
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid hmfursm muhr"r Menakhem mendl ney!
ershtns km ikh dir tsu meldn, az mir zenen ale got tsu danken
in bestn gezunt, gib got dos nemlekhe fun dir tsu hern oyf vayter nit
erger. tsveytns shrayb ikh dir, baley hikr, az men shlogt undz
op di tirn, mir un der mame zol lebn, nit nor eygene fun der mishpokhe,
nit nor shkheynem, fraynd un gute fraynd, vild fremde, gor azelkhe, vos
ikh hob zey keyn mol in mayne oygn nit gezen un azelkhe, vos ikh ken
afile nit zeyer bobes bobe, tsum meynstn di tsunoyfgelofene fun di der"
fer, vos men hot zey aroysgetribn. zey lozn nit lebn, hobn keyn tsayt nit,
m'zol zey take shoyn un take bald onrufn dos naye land, vos du shraybst,
az men hot dos gefunen far yidns vegn, un vu ligt es viln zey visn ―
vayter oder nenter voy keyn amerike? vifl teg, lemoshl, darf men forn
biz men kumt oyfn ort 1 un oy azoy fort men ahin, ― tsi iber a yam
ts�i on a yam? un vemen nemt men ahin, ― nor bavaybte, tsi nit keyn
bavaynte oykh? un mitn priziv voy azoy vuet zayn? tsi vet zikh es shenken,
oder m'vet take alts darfn tsoln di 200 rubl shtrof? vorem dos vos
dayn gezet shraybt, az m'hot dem shtrof aropgenumen, veyst er nit er
es hot im geshern ot hot men ersht yene vokh bay undzer
sheyhduds shvesters man, dodye lemeshke, ibergeshribn di benklekh mit
di kishelekh mitn samovar un afile mit di alte sidurem, far zaynem
a shtifbruder, vos zayn tate hot zikh meyashev geven oyf der elter un
hot khasene gehat dos andere mol un iz aribergeforn tsum vayb keyn
rakhmestrivke un hot dortn gehat dayn tatns psak. bay dayn tatn
iz fun a sosi gevorn a yosi, un bay im iz fun batey oysgevaksn a
Moyshe. oy azoy iz dos meglekh, vuestu hern.
gekumen keyn rakhmestryuke, iz lemazl bay im geboyrn gevorn a meydl
129
|
שײנע־שײנדל פֿון פֿתרילעװקע צו איר מאַן מנחט"מענדל
אין ואַרשע
7
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל נײ!
ערשטנס קם איך דיר צו מעלדן, אַז מיר זענען אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער. צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז מען שלאָגט אונדז
אָפּ די טירן, מיר און דער מאַמע זאָל לעבן, ניט נאָר אײגענע פֿון דער משפּחה,
ניט נאָר שכנים, פֿרײַנד און גוטע פֿרײַנד, װילד פֿרעמדע, גאָר אַזעלכע, װאָס
איך האָב זײ קײן מאָל אין מײַנע אױגן ניט געזען און אַזעלכע, װאָס איך קען
אַפֿילו ניט זײער באָבעס באָבע, צום מײנסטן די צונױפֿגעלאָפֿענע פֿון די דער"
פֿער, װאָס מען האָט זײ אַרױסגעטריבן. זײ לאָזן ניט לעבן, האָבן קײן צײַט ניט,
מ'זאָל זײ טאַקע שױן און טאַקע באַלד אָנרופֿן דאָס נײַע לאַנד, װאָס דו שרײַבסט,
אַז מען האָט דאָס געפֿונען פֿאַר ייִדנס װעגן, און װוּ ליגט עס װילן זײ װיסן ―
װײַטער אָדער נענטער װױ קײן אַמעריקע? װיפֿל טעג, למשל, דאַרף מען פֿאָרן
ביז מען קומט אױפֿן אָרט 1 און ױ אַזױ פֿאָרט מען אַהין, ― צי איבער אַ ים
צִי אָן אַ ים? און װעמען נעמט מען אַהין, ― נאָר באַװײַבטע, צי ניט קײן
באַװײַנטע אױך? און מיטן פּריזיװ װױ אַזױ װועט זײַן? צי װעט זיך עס שענקען,
אָדער מ'װעט טאַקע אַלץ דאַרפֿן צאָלן די 200 רובל שטראָף? װאָרעם דאָס װאָס
דײַן געזעט שרײַבט, אַז מ'האָט דעם שטראָף אַראָפּגענומען, װײסט ער ניט ער
עס האָט אים געשערן אָט האָט מען ערשט יענע װאָך בײַ אונדזער
שעיהדודס שװעסטערס מאַן, דאָדיע לעמעשקע, איבערגעשריבן די בענקלעך מיט
די קישעלעך מיטן סאַמאָװאַר און אַפֿילו מיט די אַלטע סידורים, פֿאַר זײַנעם
אַ שטיפֿברודער, װאָס זײַן טאַטע האָט זיך מישבֿ געװען אױף דער עלטער און
האָט חתונה געהאַט דאָס אַנדערע מאָל און איז אַריבערגעפֿאָרן צום װײַב קײן
ראַכמעסטריװקע און האָט דאָרטן געהאַט דײַן טאַטנס פּסק. בײַ דײַן טאַטן
איז פֿון אַ סאָסי געװאָרן אַ יאָסי, און בײַ אים איז פֿון בתּי אױסגעװאַקסן אַ
משה. ױ אַזױ איז דאָס מעגלעך, װועסטו הערן.
געקומען קײן ראַכמעסטריוקע, איז למזל בײַ אים געבױרן געװאָרן אַ מײדל
129
|