שײנע־שײנדל פֿון כּתרילעװקע צו איר מאַן מנחם־מענדל
אין װואַרשע
:)
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל ב"י!
ערשטנס קם איך דיר צו מעלדן אַז מיר זענען אַלע גאָט צו דאַנקען אין
בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צוֹ הערן אױף װײַטער ניט
ערגער.
און צ װײ ט נס, שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז דאָס װאָס דו שרײַבסט
מיר, אַז דו זוכסט אַ שותּף צו דײַן גרױס געשעפֿט, הײבט דאָס מיר ניט אָן
צו געפֿעלן, הלװאַי זאָלסטו כאָטש אָנטרעפֿן אױף אַזעלכן, װאָס זאָל אין זינען
האָבן דיך אױך, ניט נאָר זיך אַלײן, כאָטש עס גלײבט זיך מיר ניט, אַז צװישן
די גרױסע קנאַקערס, װאָס קענען אַ סך לשונות, זאָלן זיך געפֿינען צדיקים, ױ
זאָגט די מאַמע: ,עס שטײט געשריבן, אַז דער מענטש איז געגליכן צו די חיות
װאָס אין װאַלד און צו די פֿיש װאָס אין ים", דאָס איז אָבער אַלץ שפּעטערדיקע
דאגות. דער עיקר איז דאָס געשעפֿט אַלין. איך מײן דעם גרױסן פּלאַן דײַנעם,
װאָס דו זאָגסט אַז דו האָסט און װאָס איך הײב נאָך ניט אָן צו װיסן װאָס דאָס
איז? און װער דאָס איז? איך הער נאָר, אַז דו האָסט און דו האָסט. לאָמיר שױן
דערלעבן הערן, װאָס האָסטו דאָרטן אַזעלכעס? װער ױיסט, װוּהין דו קאָנסט
פֿאַרפֿליִען? װױ זאָגט די מאַמע:;עס שטײט געשריבן, אַז דעם מענטשנס קאָפּ
װײס ניט װוּהין די פֿיס קאָנען אים פֿאַרטראָגן". און דעם משל, װאָס דו האָסט
מיר געבראַכט, מענדל, פֿון זימל דעם טוטין־שנײידער מיט בײלע־לאהן האָב איך
איבערגעגעבן דער מאַמען, האָט זי אױסגעבטלט אַלע בײזע װיסטע חלומות אױף
אירע שׂונאימס קעפּ. װי לאַנג קרענקט, זאָגט זי, טשאַרנע מיטן שװאַרצן פּיסק,
ױ לאַנג זימל װעט זי נאָך ניט אַרײַנלאָזן אין שכנות! און פֿאַר װאָס, זאָגט זײ
דיר איז געפֿעלן, אַז זימל זאָל פּלוצעם אין מיטן העלן טאָג משוגע וערן און
אַרױסװאַרפֿן בײלע־לאהן פֿון שכנות ― פֿאַרשטײט זי ניט.;סײַדן, זאָגט זי
דער גענײדעם מײיַנער האָט ניט װאָס צו טאָן, װױל ער, זאָגט זי, אָנמאַכן אַ בײז
לעבן צװישן שכנים. ס'זאָל זײַן, זאָגט זי, דרײַ שלײערס אַ גראָשן 1* אַזױ זאָגט
די מאַמע זאָל לעבן און בעט טאַקע איך זאָל עס דיר שרײַבן זי ױיסט ניט,
0
|
|
sheyne-sheyndl fun KTrilevke tsu ir man mnHm-mendl
in vuarshe
:)
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid hmfursm muhr"r Menakhem mendl b"i!
ershtns km ikh dir tsu meldn az mir zenen ale got tsu danken in
bestn gezunt, gib got dos nemlekhe fun dir tsu^oy hern oyf vayter nit
erger.
un ts vey t nes, shrayb ikh dir, baley hikr, az dos vos du shraybst
mir, az du zukhst a shutef tsu dayn groys gesheft, heybt dos mir nit on
tsu gefeln, halevay zolstu khotsh ontrefn oyf azelkhn, vos zol in zinen
hobn dikh oykh, nit nor zikh aleyn, khotsh es gleybt zikh mir nit, az tsvishn
di groyse knakers, vos kenen a sakh leshoynes, zoln zikh gefinen tsadikem, oy
zogt di mame: ,es shteyt geshribn, az der mentsh iz geglikhn tsu di khiyes
vos in vald un tsu di fish vos in yam", dos iz ober alts shpeterdike
dayges. der iker iz dos gesheft alin. ikh meyn dem groysn plan daynem,
vos du zogst az du host un vos ikh heyb nokh nit on tsu visn vos dos
iz? un ver dos iz? ikh her nor, az du host un du host. lomir shoyn
derlebn hern, vos hostu dortn azelkhes? ver oyist, vuhin du konst
farflien? voy zogt di mame:;es shteyt geshribn, az dem mentshns kop
veys nit vuhin di fis konen im fartrogn". un dem moshl, vos du host
mir gebrakht, mendl, fun Zeml dem tutin-shneyider mit beyle-l#hn hob ikh
ibergegebn der mamen, hot zi oysgebtlt ale beyze viste khaloymes oyf
ire sonems kep. vi lang krenkt, zogt zi, tsharne mitn shvartsn pisk,
oy lang Zeml vet zi nokh nit araynlozn in shkheynes! un far vos, zogt zey
dir iz gefeln, az Zeml zol plutsem in mitn heln tog meshuge uern un
aroysvarfn beyle-l#hn fun shkheynes ― farshteyt zi nit.;saydn, zogt zi
der geneydem meyi�ner hot nit vos tsu ton, voyl er, zogt zi, onmakhn a beyz
lebn tsvishn shkheynem. s'zol zayn, zogt zi, dray shleyers a groshn 1* azoy zogt
di mame zol lebn un bet take ikh zol es dir shraybn zi oyist nit,
0
|
שײנע־שײנדל פֿון כּתרילעװקע צו איר מאַן מנחם־מענדל
אין װואַרשע
:)
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם מענדל ב"י!
ערשטנס קם איך דיר צו מעלדן אַז מיר זענען אַלע גאָט צו דאַנקען אין
בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צוֹ הערן אױף װײַטער ניט
ערגער.
און צ װײ ט נס, שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז דאָס װאָס דו שרײַבסט
מיר, אַז דו זוכסט אַ שותּף צו דײַן גרױס געשעפֿט, הײבט דאָס מיר ניט אָן
צו געפֿעלן, הלװאַי זאָלסטו כאָטש אָנטרעפֿן אױף אַזעלכן, װאָס זאָל אין זינען
האָבן דיך אױך, ניט נאָר זיך אַלײן, כאָטש עס גלײבט זיך מיר ניט, אַז צװישן
די גרױסע קנאַקערס, װאָס קענען אַ סך לשונות, זאָלן זיך געפֿינען צדיקים, ױ
זאָגט די מאַמע: ,עס שטײט געשריבן, אַז דער מענטש איז געגליכן צו די חיות
װאָס אין װאַלד און צו די פֿיש װאָס אין ים", דאָס איז אָבער אַלץ שפּעטערדיקע
דאגות. דער עיקר איז דאָס געשעפֿט אַלין. איך מײן דעם גרױסן פּלאַן דײַנעם,
װאָס דו זאָגסט אַז דו האָסט און װאָס איך הײב נאָך ניט אָן צו װיסן װאָס דאָס
איז? און װער דאָס איז? איך הער נאָר, אַז דו האָסט און דו האָסט. לאָמיר שױן
דערלעבן הערן, װאָס האָסטו דאָרטן אַזעלכעס? װער ױיסט, װוּהין דו קאָנסט
פֿאַרפֿליִען? װױ זאָגט די מאַמע:;עס שטײט געשריבן, אַז דעם מענטשנס קאָפּ
װײס ניט װוּהין די פֿיס קאָנען אים פֿאַרטראָגן". און דעם משל, װאָס דו האָסט
מיר געבראַכט, מענדל, פֿון זימל דעם טוטין־שנײידער מיט בײלע־לאהן האָב איך
איבערגעגעבן דער מאַמען, האָט זי אױסגעבטלט אַלע בײזע װיסטע חלומות אױף
אירע שׂונאימס קעפּ. װי לאַנג קרענקט, זאָגט זי, טשאַרנע מיטן שװאַרצן פּיסק,
ױ לאַנג זימל װעט זי נאָך ניט אַרײַנלאָזן אין שכנות! און פֿאַר װאָס, זאָגט זײ
דיר איז געפֿעלן, אַז זימל זאָל פּלוצעם אין מיטן העלן טאָג משוגע וערן און
אַרױסװאַרפֿן בײלע־לאהן פֿון שכנות ― פֿאַרשטײט זי ניט.;סײַדן, זאָגט זי
דער גענײדעם מײיַנער האָט ניט װאָס צו טאָן, װױל ער, זאָגט זי, אָנמאַכן אַ בײז
לעבן צװישן שכנים. ס'זאָל זײַן, זאָגט זי, דרײַ שלײערס אַ גראָשן 1* אַזױ זאָגט
די מאַמע זאָל לעבן און בעט טאַקע איך זאָל עס דיר שרײַבן זי ױיסט ניט,
0
|