65
אין חלום און אַף דער װאָר
אַף דער סטאַנציע אינעם קלײן שטעטעלע ― „בערל דער רױטער“ טאַפּט באַ אים
װערטער ― דער העלד לײגט זיך שלאָפֿן אַ הונגעריקער און גײט־אַװעק אין
עולם־הדמיון אַרײַן ― װידער אַמאָל דער „אוצר“. ― ער באַגעגנט זיך מיט אַ
טאָכטער פֿונעם „מאַגנאַט“, און פֿון זײַנע חלומות לאָזט זיך אױס אַ טײַך.
באַקומען באַם „מאַגנאַט“ פֿון ט. אַזאַ קאַלטן ברוך־הבא, האָט אונד־
זער העלד פֿונדעסטװעגן נאָך ניט פֿאַרלױרן זײַן קוראַזש און זײַן האָפֿע־
נונג האָט ער ניט אױפֿגעגעבן. ער האָט זיך געטראַכט: „װאָס אַ גבֿיר אַ
מאַגנאַט קאָן זיך פֿאַרגינען! אפֿשר איז אים דער קאָפּ ניט דערבײַ? ניט
הײַנט ― איז מאָרגן“... דערװײַל די צײַט שטײט ניט. עס הײבט־אָן צו
װערן שטאָקנאַכט. מע באַדאַרף אַ טראַכט טאָן װעגן נאַכטלעגער, אױסזוכן
אַ סטאַנציע. ער האָט זיך געלאָזט זוכן און האָט אױסגעזוכט די אײנציקע
סטאַנציע אינעם שטעטעלע ט. ― אַ שטיבל אַף הינערשע פֿיסלעך. דער
בעל־הבית איז נאָך אַ יונגערמאַן, טאַקע דעם „מאַגנאַטס“ אַ נאָענטער
קרובֿ. אַ ייִד אַ רױטער, מיט אַ רױט־פֿײַערדיקער באָרד. זײַן נאָמען איז
„בערל דער רױטער“. אַז ער רעדט, פֿאַרמאַכט ער די אױגן און שמײכלט.
אַ מאָדנער ייִד. ער אינטערעסירט זיך אײַך מיט איטלעכס ברעקעלע. ער
דאַרף אַלצדינג װיסן, װאָס באַ אײַך טוט זיך, און איז גרײט צו יעדער
צײַט אײַך באַהילפֿיק זײַן מיט װאָס נאָר ס'איז מעגלעך. אַזױ זאָגט ער.
ער קאָן אײַך געבן אַן עצה, פֿאָלגן אַ גאַנג, זאָגן אַ גוט װאָרט פֿאַר אײַך
באַ זײַן רײַכן קרובֿ אין הױף, און טאַקע אונטערשטיצן מיט אַ באַשײ־
דענעם װאַרעמעס, מיט אַ גלעזל טײ, עס שטײט במילא אַ גרױסער סאַמאָ־
װאַר מיט אַ טשײַניק. טײ טרינקט װער עס װיל און װער עס װיל ניט.
אױסגעטאַפּט באַם יונגן אורח, װער ער איז און װער זײַן טאַטע
איז, לאָזט זיך אױס, אַז ער קען אים זײער גוט. ער איז ניט אײן מאָל
געשטאַנען באַ זײַן פֿאָטער אין דער אַכסניה. איז ער באַ אים נאָך טײַערער
געװאָרן. גאָר אַן אָנגעלײגטער גאַסט! װיבאַלד אַזױ, מעג ער זיך װאַשן
און גײן צום טיש גלײַך מיט אַלעמען. געפֿעלט ניט דעם גאַסט, װאָס מע
קוקט אַף אים, װי אַף אַן אָרעם־בחור... ער איז נאָך גענוג גרױס באַ
זיך, ער זאָל ניט װעלן עסן לאַסקאַװע ברױט באַ אַ ייִדן אַן אָרעמאַן,
װעלכער לעבט מסתּמא פֿון די ברעקלעך, װאָס פֿאַלן אַראָפּ פֿון דעם
רײַכן קרובֿס טיש... און ער טראַכט־אױס אַ ליגן, אַז ער איז גאָר נישט
הונגעריק, אַז ער איז שױן אַ געגעסענער...
װיפֿל דער בעל־הבית, בערל דער רױטער, מוטשעט אים ניט, ער
|
|
65
in kholem un af der vor
af der stantsye inem kleyn shtetele ― "berl der royter'' tapt ba im
verter ― der held leygt zikh shlofn a hungeriker un geyt-avek in
eulm-hdmyun arayn ― vider amol der "oytser''. ― er bagegnt zikh mit a
tokhter funem "magnat'', un fun zayne khaloymes lozt zikh oys a taykh.
bakumen bam "magnat'' fun t. aza kaltn borekhhabe, hot und-
zer held fundestvegn nokh nit farloyrn zayn kurazh un zayn hofe-
nung hot er nit oyfgegebn. er hot zikh getrakht: "vos a gevir a
magnat kon zikh farginen! efsher iz im der kop nit derbay? nit
haynt ― iz morgn''... dervayl di tsayt shteyt nit. es heybt-on tsu
vern shtoknakht. me badarf a trakht ton vegn nakhtleger, oyszukhn
a stantsye. er hot zikh gelozt zukhn un hot oysgezukht di eyntsike
stantsye inem shtetele t. ― a shtibl af hinershe fislekh. der
balebos iz nokh a yungerman, take dem "magnats'' a noenter
korev. a yid a royter, mit a royt-fayerdiker bord. zayn nomen iz
"berl der royter''. az er redt, farmakht er di oygn un shmeykhlt.
a modner yid. er interesirt zikh aykh mit itlekhs brekele. er
darf altsding visn, vos ba aykh tut zikh, un iz greyt tsu yeder
tsayt aykh bahilfik zayn mit vos nor s'iz meglekh. azoy zogt er.
er kon aykh gebn an eytse, folgn a gang, zogn a gut vort far aykh
ba zayn raykhn korev in hoyf, un take untershtitsn mit a bashey-
denem varemes, mit a glezl tey, es shteyt bemeyle a groyser samo-
var mit a tshaynik. tey trinkt ver es vil un ver es vil nit.
oysgetapt bam yungn oyrekh, ver er iz un ver zayn tate
iz, lozt zikh oys, az er ken im zeyer gut. er iz nit eyn mol
geshtanen ba zayn foter in der akhsnih. iz er ba im nokh tayerer
gevorn. gor an ongeleygter gast! vibald azoy, meg er zikh vashn
un geyn tsum tish glaykh mit alemen. gefelt nit dem gast, vos me
kukt af im, vi af an orem-bokher... er iz nokh genug groys ba
zikh, er zol nit veln esn laskave broyt ba a yidn an oreman,
velkher lebt mistome fun di breklekh, vos faln arop fun dem
raykhn korevs tish... un er trakht-oys a lign, az er iz gor nisht
hungerik, az er iz shoyn a gegesener...
vifl der balebos, berl der royter, mutshet im nit, er
|
65
אין חלום און אַף דער װאָר
אַף דער סטאַנציע אינעם קלײן שטעטעלע ― „בערל דער רױטער“ טאַפּט באַ אים
װערטער ― דער העלד לײגט זיך שלאָפֿן אַ הונגעריקער און גײט־אַװעק אין
עולם־הדמיון אַרײַן ― װידער אַמאָל דער „אוצר“. ― ער באַגעגנט זיך מיט אַ
טאָכטער פֿונעם „מאַגנאַט“, און פֿון זײַנע חלומות לאָזט זיך אױס אַ טײַך.
באַקומען באַם „מאַגנאַט“ פֿון ט. אַזאַ קאַלטן ברוך־הבא, האָט
אונדזער העלד פֿונדעסטװעגן נאָך ניט פֿאַרלױרן זײַן קוראַזש און זײַן
האָפֿענונג האָט ער ניט אױפֿגעגעבן. ער האָט זיך געטראַכט: „װאָס אַ גבֿיר אַ
מאַגנאַט קאָן זיך פֿאַרגינען! אפֿשר איז אים דער קאָפּ ניט דערבײַ? ניט
הײַנט ― איז מאָרגן“... דערװײַל די צײַט שטײט ניט. עס הײבט־אָן צו
װערן שטאָקנאַכט. מע באַדאַרף אַ טראַכט טאָן װעגן נאַכטלעגער, אױסזוכן
אַ סטאַנציע. ער האָט זיך געלאָזט זוכן און האָט אױסגעזוכט די אײנציקע
סטאַנציע אינעם שטעטעלע ט. ― אַ שטיבל אַף הינערשע פֿיסלעך. דער
בעל־הבית איז נאָך אַ יונגערמאַן, טאַקע דעם „מאַגנאַטס“ אַ נאָענטער
קרובֿ. אַ ייִד אַ רױטער, מיט אַ רױט־פֿײַערדיקער באָרד. זײַן נאָמען איז
„בערל דער רױטער“. אַז ער רעדט, פֿאַרמאַכט ער די אױגן און שמײכלט.
אַ מאָדנער ייִד. ער אינטערעסירט זיך אײַך מיט איטלעכס ברעקעלע. ער
דאַרף אַלצדינג װיסן, װאָס באַ אײַך טוט זיך, און איז גרײט צו יעדער
צײַט אײַך באַהילפֿיק זײַן מיט װאָס נאָר ס'איז מעגלעך. אַזױ זאָגט ער.
ער קאָן אײַך געבן אַן עצה, פֿאָלגן אַ גאַנג, זאָגן אַ גוט װאָרט פֿאַר אײַך
באַ זײַן רײַכן קרובֿ אין הױף, און טאַקע אונטערשטיצן מיט אַ
באַשײדענעם װאַרעמעס, מיט אַ גלעזל טײ, עס שטײט במילא אַ גרױסער
סאַמאָװאַר מיט אַ טשײַניק. טײ טרינקט װער עס װיל און װער עס װיל ניט.
אױסגעטאַפּט באַם יונגן אורח, װער ער איז און װער זײַן טאַטע
איז, לאָזט זיך אױס, אַז ער קען אים זײער גוט. ער איז ניט אײן מאָל
געשטאַנען באַ זײַן פֿאָטער אין דער אַכסניה. איז ער באַ אים נאָך טײַערער
געװאָרן. גאָר אַן אָנגעלײגטער גאַסט! װיבאַלד אַזױ, מעג ער זיך װאַשן
און גײן צום טיש גלײַך מיט אַלעמען. געפֿעלט ניט דעם גאַסט, װאָס מע
קוקט אַף אים, װי אַף אַן אָרעם־בחור... ער איז נאָך גענוג גרױס באַ
זיך, ער זאָל ניט װעלן עסן לאַסקאַװע ברױט באַ אַ ייִדן אַן אָרעמאַן,
װעלכער לעבט מסתּמא פֿון די ברעקלעך, װאָס פֿאַלן אַראָפּ פֿון דעם
רײַכן קרובֿס טיש... און ער טראַכט־אױס אַ ליגן, אַז ער איז גאָר נישט
הונגעריק, אַז ער איז שױן אַ געגעסענער...
װיפֿל דער בעל־הבית, בערל דער רױטער, מוטשעט אים ניט, ער
|