פֿונעם יאַריד 191
חלילה ניט פֿאַרדײַען! אַ קלײניקײט, אַזעלכע איבערגעװאַשענע קינדער־
לעך, אַ גאַנצע כאַליאַסטרע, קײן עין־הרע, און אַלע אַזױ אײדל גע־
פּאַצקעט! מע האָט זײ גאָר ניט געקאָנט איבערלאָזן, װי די מײדלעך,
אין באָסלאַװ באַם זײדן מיט דער באָבע, זײ זאָלן בעסער דאָרטן קרענקען,
אײדער נעמען זײ אַהער, נעמען זאָל אײַך דער רוח, זײ זאָלן העלפֿן עסן,
עסן זאָלן אײַך װערעם און טאָטשען אײַער לײַב לעבעדיקערהײט, ס'זאָל
פֿאַלן פֿון אײַך שטיקער, װי סע פֿאַלט פֿון מיר, אַז עס קומט דער װינטער,
קומען זאָל אַף אײַך אַן אױסכאַפּעניש מיט אַן אײַנדאַרעניש מיט אַן אײַנ־
שרומפּעניש“...
דאָ גײט אַװעק אַ באַקאַנטער מענה־לשון, און שלום דער בעל־חלומות
פֿאַרגעסט, אַז ס'איז אים קאַלט, און ער לױפֿט אַרױס צוריק אַף דער קעלט,
צוריק צום טױער אַפֿן בענקעלע. דאָרט איז בעסער. דאָרט קאָן מען כאָטש
זיצן רויִק און חלומען װעגן דעם, טאָמער װעט גאָט פֿאָרט צושיקן עפּעס
פֿעטע אורחים מיט בערענע פּעלצן, מיט געלע לעדערנע טשעמאָדאַנעס,
װאָס װעלן זיך אפֿשר פֿאָרט אָפּשטעלן באַ זײ אין אײַנפֿאָר, ניט אַקעגן
באַ ראובֿן יאַסנעגראַדסקי?... גאָט, אַז ער װיל, קאָן ער!
47
דער קאָלעקטאָר
זאקסישע און ברױנשװײַגער לאָטערײ־צעטלען ― גרױסע האָפֿענונגען, נישטיקע
געװינסן ― ער שרײַבט אַ ראָמאַן אַפֿן שניט פֿון מאפּוס „אַהבֿת ציון“.
צו באַװוּנדערן, װאָס פֿאַר אַ שטאַרקער מענטש אָט דער שװאַכער
ייִד, דער שטילער און פֿאַרטראַכטער נחום ראַבינאָװיטש, האָט באַדאַרפֿט
צו זײַן, אַז ער האָט געקאָנט אַריבערטראָגן דעם גלות פֿון דער שטיפֿמאַמע,
אױסהערן איר מענה־לשון מיט אירע ברכות, צוזען, װי זי פּײַניקט זײַנע
קינדער, און נישט אַרױסטרעטן מיט אַ װאָרט אַפֿילו! װאָס דער מענטש
האָט איבערגעטראָגן אינעװײניק באַ זיך אין האַרצן ― קאָן מען נישט
װיסן. אַרױסבאַװיזן האָט ער עס אָבער קײנמאָל ניט און אַרױסגעזאָגט
האָט ער עס קײנעם ניט. און דערפֿאַר, אַפּנים, האָט זי געלײגט אַף אים
כּבֿוד, געערט, רעספּעקטירט, נישט באַגאַנגען זיך קעגן אים אַזױ גראָב, װי
צו זײַנע קינדער, למשל, און געשעצט אים אַזױ הױך, װי ס'איז נאָר
מעגלעך געװען פֿאַר אַזאַ ייִדענע, װאָס האָט אַלײן אױך קײן האָניק ניט
געלעקט, נעבעך גוט אױסגעריסן געװאָרן, געהאָרעװעט װי אַן אָקס אַף אַזאַ
גרױסער שטוב מיט אַ כאַליאַסטרע קינדער, אײגענע און פֿרעמדע.
|
|
funem yarid 191
kholile nit fardayen! a kleynikayt, azelkhe ibergevashene kinder-
lekh, a gantse khalyastre, keyn eyn-hre, un ale azoy eydl ge-
patsket! me hot zey gor nit gekont iberlozn, vi di meydlekh,
in boslav bam zeydn mit der bobe, zey zoln beser dortn krenken,
eyder nemen zey aher, nemen zol aykh der ruekh, zey zoln helfn esn,
esn zoln aykh verem un totshen ayer layb lebedikerhayt, s'zol
faln fun aykh shtiker, vi se falt fun mir, az es kumt der vinter,
kumen zol af aykh an oyskhapenish mit an ayndarenish mit an ayn-
shrumpenish''...
do geyt avek a bakanter mayneloshn, un sholem der bel-khaloymes
fargest, az s'iz im kalt, un er loyft aroys tsurik af der kelt,
tsurik tsum toyer afn benkele. dort iz beser. dort kon men khotsh
zitsn ruik un kholemen vegn dem, tomer vet got fort tsushikn epes
fete orkhem mit berene peltsn, mit gele lederne tshemodanes,
vos veln zikh efsher fort opshteln ba zey in aynfor, nit akegn
ba Ruvn yasnegradski?... got, az er vil, kon er!
47
der kolektor
z#ksishe un broynshvayger loterey-tsetlen ― groyse hofenungen, nishtike
gevinsn ― er shraybt a roman afn shnit fun m#pus "ahavas tsiyen''.
tsu bavundern, vos far a shtarker mentsh ot der shvakher
yid, der shtiler un fartrakhter Nokhem rabinovitsh, hot badarft
tsu zayn, az er hot gekont aribertrogn dem goles fun der shtifmame,
oyshern ir mayneloshn mit ire brokhes, tsuzen, vi zi paynikt zayne
kinder, un nisht aroystretn mit a vort afile! vos der mentsh
hot ibergetrogn ineveynik ba zikh in hartsn ― kon men nisht
visn. aroysbavizn hot er es ober keynmol nit un aroysgezogt
hot er es keynem nit. un derfar, apnim, hot zi geleygt af im
koved, geert, respektirt, nisht bagangen zikh kegn im azoy grob, vi
tsu zayne kinder, lemoshl, un geshetst im azoy hoykh, vi s'iz nor
meglekh geven far aza yidene, vos hot aleyn oykh keyn honik nit
gelekt, nebekh gut oysgerisn gevorn, gehorevet vi an oks af aza
groyser shtub mit a khalyastre kinder, eygene un fremde.
|
פֿונעם יאַריד 191
חלילה ניט פֿאַרדײַען! אַ קלײניקײט, אַזעלכע איבערגעװאַשענע
קינדערלעך, אַ גאַנצע כאַליאַסטרע, קײן עין־הרע, און אַלע אַזױ אײדל
געפּאַצקעט! מע האָט זײ גאָר ניט געקאָנט איבערלאָזן, װי די מײדלעך,
אין באָסלאַװ באַם זײדן מיט דער באָבע, זײ זאָלן בעסער דאָרטן קרענקען,
אײדער נעמען זײ אַהער, נעמען זאָל אײַך דער רוח, זײ זאָלן העלפֿן עסן,
עסן זאָלן אײַך װערעם און טאָטשען אײַער לײַב לעבעדיקערהײט, ס'זאָל
פֿאַלן פֿון אײַך שטיקער, װי סע פֿאַלט פֿון מיר, אַז עס קומט דער װינטער,
קומען זאָל אַף אײַך אַן אױסכאַפּעניש מיט אַן אײַנדאַרעניש מיט אַן
אײַנשרומפּעניש“...
דאָ גײט אַװעק אַ באַקאַנטער מענה־לשון, און שלום דער בעל־חלומות
פֿאַרגעסט, אַז ס'איז אים קאַלט, און ער לױפֿט אַרױס צוריק אַף דער קעלט,
צוריק צום טױער אַפֿן בענקעלע. דאָרט איז בעסער. דאָרט קאָן מען כאָטש
זיצן רויִק און חלומען װעגן דעם, טאָמער װעט גאָט פֿאָרט צושיקן עפּעס
פֿעטע אורחים מיט בערענע פּעלצן, מיט געלע לעדערנע טשעמאָדאַנעס,
װאָס װעלן זיך אפֿשר פֿאָרט אָפּשטעלן באַ זײ אין אײַנפֿאָר, ניט אַקעגן
באַ ראובֿן יאַסנעגראַדסקי?... גאָט, אַז ער װיל, קאָן ער!
47
דער קאָלעקטאָר
זאקסישע און ברױנשװײַגער לאָטערײ־צעטלען ― גרױסע האָפֿענונגען, נישטיקע
געװינסן ― ער שרײַבט אַ ראָמאַן אַפֿן שניט פֿון מאפּוס „אַהבֿת ציון“.
צו באַװוּנדערן, װאָס פֿאַר אַ שטאַרקער מענטש אָט דער שװאַכער
ייִד, דער שטילער און פֿאַרטראַכטער נחום ראַבינאָװיטש, האָט באַדאַרפֿט
צו זײַן, אַז ער האָט געקאָנט אַריבערטראָגן דעם גלות פֿון דער שטיפֿמאַמע,
אױסהערן איר מענה־לשון מיט אירע ברכות, צוזען, װי זי פּײַניקט זײַנע
קינדער, און נישט אַרױסטרעטן מיט אַ װאָרט אַפֿילו! װאָס דער מענטש
האָט איבערגעטראָגן אינעװײניק באַ זיך אין האַרצן ― קאָן מען נישט
װיסן. אַרױסבאַװיזן האָט ער עס אָבער קײנמאָל ניט און אַרױסגעזאָגט
האָט ער עס קײנעם ניט. און דערפֿאַר, אַפּנים, האָט זי געלײגט אַף אים
כּבֿוד, געערט, רעספּעקטירט, נישט באַגאַנגען זיך קעגן אים אַזױ גראָב, װי
צו זײַנע קינדער, למשל, און געשעצט אים אַזױ הױך, װי ס'איז נאָר
מעגלעך געװען פֿאַר אַזאַ ייִדענע, װאָס האָט אַלײן אױך קײן האָניק ניט
געלעקט, נעבעך גוט אױסגעריסן געװאָרן, געהאָרעװעט װי אַן אָקס אַף אַזאַ
גרױסער שטוב מיט אַ כאַליאַסטרע קינדער, אײגענע און פֿרעמדע.
|