150 שלום עליכם
קעדיקן דניעפּער, האָט זיך צונױפֿגעגאָסן מיטן זשומען און מיטן מורמלען
פֿונעם װאַסער און אַרױסגערופֿן באַ די פֿרײלעכע יונגע װאָיאַזשערן אַ נײַע
שטימונג. עס פֿאַרגלוסט זיך זײ אױך דאַװנען מנחה. דאָס איז געװען באַ
זײ, מע קאָן זאָגן, די ע ר ש ט ע פֿרײַװיליקע, נישט־געצװוּנגענע
מנחה, אָט אַדאָ אונטערן הױלן הימל, נאָענט צו גאָט. עס האָט זיך זײ
קײנמאָל אַזױ ניט געװאָלט דאַװנען, װי אַצינד, אין דעם פֿאַרנאַכט, אונ־
טער דעם הימל, אַפֿן ברעג פֿון אָט דעם דניעפּער. דורכגעלאָזט די קטורת,
― נישקשה, אין װעג קאָן מען זיך באַגײן אָן קטורת ― האָבן זײ אָנגע־
הױבן גלײַך פֿון „אַשרי יושבֿי בֿיתך“.― פֿײַנטשיק, מיט אַ ניגון, און
אַװעקגעשטעלט זיך אַלע פֿיר שמונה־עשׂרה מיטן פּנים צו מזרח, צוגע־
מאַכט די אױגן און צעשאָקלט זיך, װי דער בעל־עגלה: „האל הגדול הגבור
והנוראָ“ ― דער גאָט דער גרױסער, דער שטאַרקער, דער מוראדיקער“...
דאָס זעט מען ערשט רעכט אָט דאָ, אין דעם פֿאַרנאַכט, אונטער דעם
הימל, אַפֿן ברעג פֿון דעם דניעפּער. און עס דאַװנט זיך אַזױ גוט, אַזױ
זיס, אַזױ געשמאַק, װי נאָך קײנמאָל ניט פֿריִער!
37
אַפֿן פּאַראָם
אַן אומגעריכטע באַגעגעניש אָפֿן פּאַראָם. ― עשׂו, אַ קלײן גױעצל, אַ משומד. ―
זײ האָבן זיך דערקענט. ― צעגײען זיך אָן װערטער.
די קלײנע װאָיאַזשערן־יתומים זײַנען נאָך ניט אױסגעשטאַנען
שמונה־עשׂרה, אַז זײ האָבן דערזען פֿון דער װײַטן, אַפֿן גלאַנץ פֿונעם
דניעפּער, פֿריִער אַ שװאַרצן קנױל, װאָס באַקומט אַפֿן שײַן פֿון דער פֿאַר־
גײענדיקער זון אַלע מאָל אַנדערע פֿאַרבן. דער דאָזיקער קנױל װאַקסט,
װערט אַלע מאָל גרעסער און גרעסער, טוקט זיך, פֿאַרגײט און באַװײַזט
זיך װידער אַ מאָל. דערנאָך האָבן זײ דערהערט אַ מאָדנעם גערױש און
אַ גערודער, אַ קײַקלען זיך פֿון רעדלעך און אַ קרעכץ פֿון אַ שטריק.
האָבן זײ געמאַכט בקיצור מיט דער מנחה, אַף דער גיך אױסגעשטאַנען
שמונה־עשׂרה און צוגעלאָפֿן צום ברעג, דערזען אַ גראָבן קאַנאַט, װאָס
ציט זיך איבער דער ברײט פֿונעם דניעפּער, צוגעקרעמפּעװעט צו אַ קלאָץ
פֿון דער זײַט װאַסער. און דער קנױל איז געװאַקסן און איז אױסגע־
װאַקסן אין אַ מין הילצערנע מגושמדיקע בריאה, אַ מין באַשעפֿעניש
אינעם געשטאַלט פֿון אַ שטוב, װאָס רירט זיך און שװימט אַפֿן װאַסער.
אױבן, אַפֿן רוקן פֿונעם באַשעפֿעניש, געפֿינט זיך עפּעס אַ מין רעדל, װאָס
|
|
150 sholem aleykhem
kedikn dnyeper, hot zikh tsunoyfgegosn mitn zhumen un mitn murmlen
funem vaser un aroysgerufn ba di freylekhe yunge voyazhern a naye
shtimung. es farglust zikh zey oykh davnen minkhe. dos iz geven ba
zey, me kon zogn, di ershte frayvilike, nisht-getsvungene
minkhe, ot ado untern hoyln himl, noent tsu got. es hot zikh zey
keynmol azoy nit gevolt davnen, vi atsind, in dem farnakht, un-
ter dem himl, afn breg fun ot dem dnyeper. durkhgelozt di kturT,
― nishkshh, in veg kon men zikh bageyn on kturT ― hobn zey onge-
hoybn glaykh fun "ashri yoysheyvi BiTkh''.― fayntshik, mit a nign, un
avekgeshtelt zikh ale fir shimenesre mitn ponem tsu mizrekh, tsuge-
makht di oygn un tseshoklt zikh, vi der balegole: "h#l hagodl hgbur
uhnuro'' ― der got der groyser, der shtarker, der mur#diker''...
dos zet men ersht rekht ot do, in dem farnakht, unter dem
himl, afn breg fun dem dnyeper. un es davnt zikh azoy gut, azoy
zis, azoy geshmak, vi nokh keynmol nit frier!
37
afn parom
an umgerikhte bagegenish ofn parom. ― Eisev, a kleyn goyetsl, a meshumed. ―
zey hobn zikh derkent. ― tsegeyen zikh on verter.
di kleyne voyazhern-yesoymem zaynen nokh nit oysgeshtanen
shimenesre, az zey hobn derzen fun der vaytn, afn glants funem
dnyeper, frier a shvartsn knoyl, vos bakumt afn shayn fun der far-
geyendiker zun ale mol andere farbn. der doziker knoyl vakst,
vert ale mol greser un greser, tukt zikh, fargeyt un bavayzt
zikh vider a mol. dernokh hobn zey derhert a modnem geroysh un
a geruder, a kayklen zikh fun redlekh un a krekhts fun a shtrik.
hobn zey gemakht bekitser mit der minkhe, af der gikh oysgeshtanen
shimenesre un tsugelofn tsum breg, derzen a grobn kanat, vos
tsit zikh iber der breyt funem dnyeper, tsugekrempevet tsu a klots
fun der zayt vaser. un der knoyl iz gevaksn un iz oysge-
vaksn in a min hiltserne mgushmdike briye, a min bashefenish
inem geshtalt fun a shtub, vos rirt zikh un shvimt afn vaser.
oybn, afn rukn funem bashefenish, gefint zikh epes a min redl, vos
|
150 שלום עליכם
קעדיקן דניעפּער, האָט זיך צונױפֿגעגאָסן מיטן זשומען און מיטן מורמלען
פֿונעם װאַסער און אַרױסגערופֿן באַ די פֿרײלעכע יונגע װאָיאַזשערן אַ נײַע
שטימונג. עס פֿאַרגלוסט זיך זײ אױך דאַװנען מנחה. דאָס איז געװען באַ
זײ, מע קאָן זאָגן, די ע ר ש ט ע פֿרײַװיליקע, נישט־געצװוּנגענע
מנחה, אָט אַדאָ אונטערן הױלן הימל, נאָענט צו גאָט. עס האָט זיך זײ
קײנמאָל אַזױ ניט געװאָלט דאַװנען, װי אַצינד, אין דעם פֿאַרנאַכט,
אונטער דעם הימל, אַפֿן ברעג פֿון אָט דעם דניעפּער. דורכגעלאָזט די קטורת,
― נישקשה, אין װעג קאָן מען זיך באַגײן אָן קטורת ― האָבן זײ
אָנגעהױבן גלײַך פֿון „אַשרי יושבֿי בֿיתך“.― פֿײַנטשיק, מיט אַ ניגון, און
אַװעקגעשטעלט זיך אַלע פֿיר שמונה־עשׂרה מיטן פּנים צו מזרח,
צוגעמאַכט די אױגן און צעשאָקלט זיך, װי דער בעל־עגלה: „האל הגדול הגבור
והנוראָ“ ― דער גאָט דער גרױסער, דער שטאַרקער, דער מוראדיקער“...
דאָס זעט מען ערשט רעכט אָט דאָ, אין דעם פֿאַרנאַכט, אונטער דעם
הימל, אַפֿן ברעג פֿון דעם דניעפּער. און עס דאַװנט זיך אַזױ גוט, אַזױ
זיס, אַזױ געשמאַק, װי נאָך קײנמאָל ניט פֿריִער!
37
אַפֿן פּאַראָם
אַן אומגעריכטע באַגעגעניש אָפֿן פּאַראָם. ― עשׂו, אַ קלײן גױעצל, אַ משומד. ―
זײ האָבן זיך דערקענט. ― צעגײען זיך אָן װערטער.
די קלײנע װאָיאַזשערן־יתומים זײַנען נאָך ניט אױסגעשטאַנען
שמונה־עשׂרה, אַז זײ האָבן דערזען פֿון דער װײַטן, אַפֿן גלאַנץ פֿונעם
דניעפּער, פֿריִער אַ שװאַרצן קנױל, װאָס באַקומט אַפֿן שײַן פֿון דער
פֿאַרגײענדיקער זון אַלע מאָל אַנדערע פֿאַרבן. דער דאָזיקער קנױל װאַקסט,
װערט אַלע מאָל גרעסער און גרעסער, טוקט זיך, פֿאַרגײט און באַװײַזט
זיך װידער אַ מאָל. דערנאָך האָבן זײ דערהערט אַ מאָדנעם גערױש און
אַ גערודער, אַ קײַקלען זיך פֿון רעדלעך און אַ קרעכץ פֿון אַ שטריק.
האָבן זײ געמאַכט בקיצור מיט דער מנחה, אַף דער גיך אױסגעשטאַנען
שמונה־עשׂרה און צוגעלאָפֿן צום ברעג, דערזען אַ גראָבן קאַנאַט, װאָס
ציט זיך איבער דער ברײט פֿונעם דניעפּער, צוגעקרעמפּעװעט צו אַ קלאָץ
פֿון דער זײַט װאַסער. און דער קנױל איז געװאַקסן און איז
אױסגעװאַקסן אין אַ מין הילצערנע מגושמדיקע בריאה, אַ מין באַשעפֿעניש
אינעם געשטאַלט פֿון אַ שטוב, װאָס רירט זיך און שװימט אַפֿן װאַסער.
אױבן, אַפֿן רוקן פֿונעם באַשעפֿעניש, געפֿינט זיך עפּעס אַ מין רעדל, װאָס
|