146 שלום עליכם
דערצײלן, אַז ערגעץ װײַט, אין אַ שטאָט װאָס הײסט באָסלאַװ, האָבן זײ
אַ זײדן מיט אַ באָבען, װאָס זײַנען, זאָגט מען, גאַנץ רײַך, אָנגעשטאָפּט
מיט געלט. אַהין, הײסט עס, װיל מען זײ אַװעקשיקן? זעט איר, דאָס איז
דװקא אַ פּלאַן! ערשטנס, דאָס פֿאָרן ― דאָס אַלײן װאָס איז װערט?
צװײטנס, זען אַ נײַע שטאָט. הײַנט באַקענען זיך מיט אַ זײדן און מיט אַ
באָבען, װאָס מע האָט זײ קײנמאָל ניט געזען, ― דאָס איז באַ אײַך
גאָרניט? עס בלײַבט איבער נאָר אײן זאַך: װעמען רעכנט דאָס דער פֿע־
טער פּיניע צװישן די „עלטערע“ און װעמען צװישן די „קלענערע“? ס'איז
גאָר קײן ספֿק ניט, אַז אַ ייִנגל, װאָס איז שױן בר־מצװה, ער מעג זיך
האַלטן מיט אַ קאָפּ נידעריקער פֿון אַ הונט, באַדאַרף גערעכנט װערן צװישן
די „עלטערע“ ― און דאָס האָט דעם בר־מצװה־בחורל אַזױ װײַט פֿאַראינ־
טערעסירט, אַז ער האָט שױן כּמעט אָנגעהױבן צו פֿאַרגעסן אָן דער מאַמע,
נאָך װעלכער ער זאָגט אַלע אינדערפֿרי און פֿאַרנאַכט קדיש, אָן דעם
טאַטן, װאָס הערט ניט אױף צו זיפֿצן און צו קרעכצן, אָן דעם אוצר,
נאָך װעלכן עס בענקט זיך אים אַזױ שטאַרק. אים האָט געצױגן איצט צו
עפּעס אַנדערש: צו דער נסיעה, צו דער נײַער גרױסער שטאָט ― קײן
באָסלאַװ, צום זײדן משה־יאָסיע מיט דער באָבע גיטל פֿון דער מאַמעס
צד, װאָס, מע זאָגט, זײ זײַנען אַזױ רײַך! אַזױ רײַך!...
36
באַם דניעפּער
די נסיעה קײן באָסלאַװ ― שמעון־װאָלף בעל־עגלה אַ שװײַגער. ― מע װאַרט אַפֿן
פּאַראָם ― דער בעל עגלה כאַפּט אַ מנחה באַם ברעג טײַך. ― עס דאַװנט זיך
ג ע ש מ אַ ק.
אײנמאָל ― סוף זומער, פֿאַר ימים נוראָים איז דאָס געװען ― איז
צוגעפֿאָרן צום גאַניק אַ בױד, און מע האָט אױפֿגעזעצט די קלענערע קינ־
דער, פֿיר ייִנגלעך און צװײ מײדלעך, ― שלום דער בר־מצװה־בחורל איז
געװען צװישן זײ ― מיטגעגעבן צו צװײ העמדלעך, עסנװאַרג אַף אַ פּאָר
טאָג און אַ בריװ צום זײדן משה־יאָסל מיט דער באָבע גיטל און אָנגע־
זאָגט זײ אַ מאָל צװאַנציק, זײ זאָלן זײַן געהיט באַם אַריבערפֿאָרן מיטן
פּאַראָם איבערן דניעפּער.
פֿאָרן איבערן דניעפּער ― און נאָך מיט אַ פּאַראָם דערצו! קײנער
פֿון זײ האָט קײן פּאַראָם קײנמאָל ניט געזען און װײס גאָר ניט, מיט װאָס
מע עסט עס. נאָר מען איז זיך משער, אַז עס דאַרף זײַן ניט שלעכט, און
|
|
146 sholem aleykhem
dertseyln, az ergets vayt, in a shtot vos heyst boslav, hobn zey
a zeydn mit a boben, vos zaynen, zogt men, gants raykh, ongeshtopt
mit gelt. ahin, heyst es, vil men zey avekshikn? zet ir, dos iz
davke a plan! ershtns, dos forn ― dos aleyn vos iz vert?
tsveytns, zen a naye shtot. haynt bakenen zikh mit a zeydn un mit a
boben, vos me hot zey keynmol nit gezen, ― dos iz ba aykh
gornit? es blaybt iber nor eyn zakh: vemen rekhnt dos der fe-
ter pinye tsvishn di "eltere'' un vemen tsvishn di "klenere''? s'iz
gor keyn sofek nit, az a yingl, vos iz shoyn br-mtsvh, er meg zikh
haltn mit a kop nideriker fun a hunt, badarf gerekhnt vern tsvishn
di "eltere'' ― un dos hot dem br-mtsvh-bokherl azoy vayt farin-
teresirt, az er hot shoyn kemat ongehoybn tsu fargesn on der mame,
nokh velkher er zogt ale inderfri un farnakht kadesh, on dem
tatn, vos hert nit oyf tsu ziftsn un tsu krekhtsn, on dem oytser,
nokh velkhn es benkt zikh im azoy shtark. im hot getsoygn itst tsu
epes andersh: tsu der nesiye, tsu der nayer groyser shtot ― keyn
boslav, tsum zeydn mshh-yosye mit der bobe gitl fun der mames
tsad, vos, me zogt, zey zaynen azoy raykh! azoy raykh!...
36
bam dnyeper
di nesiye keyn boslav ― shmeun-volf balegole a shvayger. ― me vart afn
parom ― der baal agole khapt a minkhe bam breg taykh. ― es davnt zikh
geshma k.
eynmol ― suf zumer, far yomem nuroym iz dos geven ― iz
tsugeforn tsum ganik a boyd, un me hot oyfgezetst di klenere kin-
der, fir yinglekh un tsvey meydlekh, ― sholem der br-mtsvh-bokherl iz
geven tsvishn zey ― mitgegebn tsu tsvey hemdlekh, esnvarg af a por
tog un a briv tsum zeydn mshh-yosl mit der bobe gitl un onge-
zogt zey a mol tsvantsik, zey zoln zayn gehit bam ariberforn mitn
parom ibern dnyeper.
forn ibern dnyeper ― un nokh mit a parom dertsu! keyner
fun zey hot keyn parom keynmol nit gezen un veys gor nit, mit vos
me est es. nor men iz zikh meshayer, az es darf zayn nit shlekht, un
|
146 שלום עליכם
דערצײלן, אַז ערגעץ װײַט, אין אַ שטאָט װאָס הײסט באָסלאַװ, האָבן זײ
אַ זײדן מיט אַ באָבען, װאָס זײַנען, זאָגט מען, גאַנץ רײַך, אָנגעשטאָפּט
מיט געלט. אַהין, הײסט עס, װיל מען זײ אַװעקשיקן? זעט איר, דאָס איז
דװקא אַ פּלאַן! ערשטנס, דאָס פֿאָרן ― דאָס אַלײן װאָס איז װערט?
צװײטנס, זען אַ נײַע שטאָט. הײַנט באַקענען זיך מיט אַ זײדן און מיט אַ
באָבען, װאָס מע האָט זײ קײנמאָל ניט געזען, ― דאָס איז באַ אײַך
גאָרניט? עס בלײַבט איבער נאָר אײן זאַך: װעמען רעכנט דאָס דער
פֿעטער פּיניע צװישן די „עלטערע“ און װעמען צװישן די „קלענערע“? ס'איז
גאָר קײן ספֿק ניט, אַז אַ ייִנגל, װאָס איז שױן בר־מצװה, ער מעג זיך
האַלטן מיט אַ קאָפּ נידעריקער פֿון אַ הונט, באַדאַרף גערעכנט װערן צװישן
די „עלטערע“ ― און דאָס האָט דעם בר־מצװה־בחורל אַזױ װײַט
פֿאַראינטערעסירט, אַז ער האָט שױן כּמעט אָנגעהױבן צו פֿאַרגעסן אָן דער מאַמע,
נאָך װעלכער ער זאָגט אַלע אינדערפֿרי און פֿאַרנאַכט קדיש, אָן דעם
טאַטן, װאָס הערט ניט אױף צו זיפֿצן און צו קרעכצן, אָן דעם אוצר,
נאָך װעלכן עס בענקט זיך אים אַזױ שטאַרק. אים האָט געצױגן איצט צו
עפּעס אַנדערש: צו דער נסיעה, צו דער נײַער גרױסער שטאָט ― קײן
באָסלאַװ, צום זײדן משה־יאָסיע מיט דער באָבע גיטל פֿון דער מאַמעס
צד, װאָס, מע זאָגט, זײ זײַנען אַזױ רײַך! אַזױ רײַך!...
36
באַם דניעפּער
די נסיעה קײן באָסלאַװ ― שמעון־װאָלף בעל־עגלה אַ שװײַגער. ― מע װאַרט אַפֿן
פּאַראָם ― דער בעל עגלה כאַפּט אַ מנחה באַם ברעג טײַך. ― עס דאַװנט זיך
ג ע ש מ אַ ק.
אײנמאָל ― סוף זומער, פֿאַר ימים נוראָים איז דאָס געװען ― איז
צוגעפֿאָרן צום גאַניק אַ בױד, און מע האָט אױפֿגעזעצט די קלענערע
קינדער, פֿיר ייִנגלעך און צװײ מײדלעך, ― שלום דער בר־מצװה־בחורל איז
געװען צװישן זײ ― מיטגעגעבן צו צװײ העמדלעך, עסנװאַרג אַף אַ פּאָר
טאָג און אַ בריװ צום זײדן משה־יאָסל מיט דער באָבע גיטל און
אָנגעזאָגט זײ אַ מאָל צװאַנציק, זײ זאָלן זײַן געהיט באַם אַריבערפֿאָרן מיטן
פּאַראָם איבערן דניעפּער.
פֿאָרן איבערן דניעפּער ― און נאָך מיט אַ פּאַראָם דערצו! קײנער
פֿון זײ האָט קײן פּאַראָם קײנמאָל ניט געזען און װײס גאָר ניט, מיט װאָס
מע עסט עס. נאָר מען איז זיך משער, אַז עס דאַרף זײַן ניט שלעכט, און
|