142 שלום עליכם
― פֿאָלג מיך, נחום! גענוג! דו נעמסט אַף זיך צו פֿיל!... נו, גענוג
שױן! מע טאָר ניט ― ס'איז שב...
דער פֿעטער פּיניע האָט נישט געקאָנט אַרױסרײדן דאָס װאָרט
„שבת“, װאָרעם די טרערן, װאָס ער האָט די גאַנצע צײַט געשלונגען, האָבן
זיך אים אַװעקגעשטעלט אין האַלדז פּאָפּעריק. האָט ער ניט געקאָנט מער
באַהערשן זיך, איז ער צוגעפֿאַלן צום טיש אַף דער לינקער האַנט, װי מע
פֿאַלט „תּחנון“, און האָט זיך צעװײנט, װי אַ קלײן קינד, און אױסגערופֿן
אַף אַ דין קול: „חיה־אסתּר! חיה־אסתּר!“...
35
די שבֿעה־זיצערס
דער טאַטע קוקט־אַרײַן אין ספֿר איובֿ ― מע רעדט אים שידוכים. ― די קינדער
װעט מען אָפּשיקן קײן באָסלאַװ צום זײדן משה־יאָסיע.
קײנמאָל האָט דער העלד פֿון די באַשרײַבונגען אַזױ נישט געבענקט
נאָכן אוצר, װאָס זײַן חבֿר שמואליק האָט אים אַמאָל דערצײלט, װי אין
דער צײַט, װען ער און דער טאַטע און אַלע זײַנע ברידער און שװעסטער
זײַנען געזעסן אין די זאָקן אַף דער ערד „שבֿעה“ נאָך דער מאַמען.
„װען איך האָב איצט אַן אוצר ― האָט ער זיך געטראַכט ― אָט
יענעם אוצר, װאָס ליגט דאָרט אינעם קלײנעם שטעטעלע באַהאַלטן,
כאָטש נישט אינגאַנצן, כאָטש אַ טײל פֿון יענעם אוצר ― אַך, װי װאָלט
עס מיר איצט צו־נוץ געקומען!... די באָבע מינדע װאָלט אױפֿגעהערט צו
װײנען און צו קלאָגן און צו אױסטענהן זיך מיטן רבונו־של־עולם, אים
פֿאָרהאַלטן, אַז ער האָט נישט גוט געטאָן, װאָס ער האָט צוגענומען פֿריִער
די שנור, ניט זי, די שװיגער... דער טאַטע װאָלט אױפֿגעהערט צו זיפֿצן
און קרעכצן און צו טענהן, צו װאָס לעבט ער אַף דער װעלט און װאָס איז
ער אָן חיה־אסתּרן?... און אױך זײ, די קינדער, װוּ װאָלטן זײ איצט גע־
װעזן? געװיס ערגעץ מיט אַלע ייִנגלעך באַם טײַך, געשװוּמען, געכאַפּט
פֿישלעך, אָדער גלאַט געלאָפֿן אין דער װעלט אַרײַן ― אַזאַ זון! אַזאַ
היץ! װאָלװל װײַנשל, װײַמפּערלעך בחצי־חנם, און גרינע אוגערקעלעך,
נאָך מיט די שפּיץ־נאָדלען, לאָזן זיך שױן הערן. אָט באַלד װעלן אױפֿ־
קומען אױך דיניעס געלע, שמעקנדיקע, און אַרבוזעס רױטע װי פֿײַער,
הירזשענדיקע װי זאַמד, זיסע װי צוקער, ― אַך, אַן אוצר! אַך, אַן
אוצר!“... און די געדאַנקען הײבן אים אױף און טראָגן אים אַװעק אין
אַן אַנדער װעלט, אין אַ װעלט פֿון פֿאַנטאַזיעס און חלומות, זיסע, גוטע
|
|
142 sholem aleykhem
― folg mikh, Nokhem! genug! du nemst af zikh tsu fil!... nu, genug
shoyn! me tor nit ― s'iz shb...
der feter pinye hot nisht gekont aroysreydn dos vort
"shabes'', vorem di trern, vos er hot di gantse tsayt geshlungen, hobn
zikh im avekgeshtelt in haldz poperik. hot er nit gekont mer
bahershn zikh, iz er tsugefaln tsum tish af der linker hant, vi me
falt "takhanun'', un hot zikh tseveynt, vi a kleyn kind, un oysgerufn
af a din kol: "Hih-Ester! Hih-Ester!''...
35
di shheveh-zitsers
der tate kukt-arayn in seyfer ayyev ― me redt im shidukhem. ― di kinder
vet men opshikn keyn boslav tsum zeydn mshh-yosye.
keynmol hot der held fun di bashraybungen azoy nisht gebenkt
nokhn oytser, vos zayn khaver shmu#lik hot im amol dertseylt, vi in
der tsayt, ven er un der tate un ale zayne brider un shvester
zaynen gezesn in di zokn af der erd "shheveh'' nokh der mamen.
"ven ikh hob itst an oytser ― hot er zikh getrakht ― ot
yenem oytser, vos ligt dort inem kleynem shtetele bahaltn,
khotsh nisht ingantsn, khotsh a teyl fun yenem oytser ― akh, vi volt
es mir itst tsu-nuts gekumen!... di bobe minde volt oyfgehert tsu
veynen un tsu klogn un tsu oystenhn zikh mitn rbunu-shl-eulm, im
forhaltn, az er hot nisht gut geton, vos er hot tsugenumen frier
di shnur, nit zi, di shviger... der tate volt oyfgehert tsu ziftsn
un krekhtsn un tsu tenhn, tsu vos lebt er af der velt un vos iz
er on Hih-Estern?... un oykh zey, di kinder, vu voltn zey itst ge-
vezn? gevis ergets mit ale yinglekh bam taykh, geshvumen, gekhapt
fishlekh, oder glat gelofn in der velt arayn ― aza zun! aza
hits! volvl vaynshl, vaymperlekh bekhotsi-Hnm, un grine ugerkelekh,
nokh mit di shpits-nodlen, lozn zikh shoyn hern. ot bald veln oyf-
kumen oykh dinyes gele, shmekndike, un arbuzes royte vi fayer,
hirzhendike vi zamd, zise vi tsuker, ― akh, an oytser! akh, an
oytser!''... un di gedanken heybn im oyf un trogn im avek in
an ander velt, in a velt fun fantazyes un khaloymes, zise, gute
|
142 שלום עליכם
― פֿאָלג מיך, נחום! גענוג! דו נעמסט אַף זיך צו פֿיל!... נו, גענוג
שױן! מע טאָר ניט ― ס'איז שב...
דער פֿעטער פּיניע האָט נישט געקאָנט אַרױסרײדן דאָס װאָרט
„שבת“, װאָרעם די טרערן, װאָס ער האָט די גאַנצע צײַט געשלונגען, האָבן
זיך אים אַװעקגעשטעלט אין האַלדז פּאָפּעריק. האָט ער ניט געקאָנט מער
באַהערשן זיך, איז ער צוגעפֿאַלן צום טיש אַף דער לינקער האַנט, װי מע
פֿאַלט „תּחנון“, און האָט זיך צעװײנט, װי אַ קלײן קינד, און אױסגערופֿן
אַף אַ דין קול: „חיה־אסתּר! חיה־אסתּר!“...
35
די שבֿעה־זיצערס
דער טאַטע קוקט־אַרײַן אין ספֿר איובֿ ― מע רעדט אים שידוכים. ― די קינדער
װעט מען אָפּשיקן קײן באָסלאַװ צום זײדן משה־יאָסיע.
קײנמאָל האָט דער העלד פֿון די באַשרײַבונגען אַזױ נישט געבענקט
נאָכן אוצר, װאָס זײַן חבֿר שמואליק האָט אים אַמאָל דערצײלט, װי אין
דער צײַט, װען ער און דער טאַטע און אַלע זײַנע ברידער און שװעסטער
זײַנען געזעסן אין די זאָקן אַף דער ערד „שבֿעה“ נאָך דער מאַמען.
„װען איך האָב איצט אַן אוצר ― האָט ער זיך געטראַכט ― אָט
יענעם אוצר, װאָס ליגט דאָרט אינעם קלײנעם שטעטעלע באַהאַלטן,
כאָטש נישט אינגאַנצן, כאָטש אַ טײל פֿון יענעם אוצר ― אַך, װי װאָלט
עס מיר איצט צו־נוץ געקומען!... די באָבע מינדע װאָלט אױפֿגעהערט צו
װײנען און צו קלאָגן און צו אױסטענהן זיך מיטן רבונו־של־עולם, אים
פֿאָרהאַלטן, אַז ער האָט נישט גוט געטאָן, װאָס ער האָט צוגענומען פֿריִער
די שנור, ניט זי, די שװיגער... דער טאַטע װאָלט אױפֿגעהערט צו זיפֿצן
און קרעכצן און צו טענהן, צו װאָס לעבט ער אַף דער װעלט און װאָס איז
ער אָן חיה־אסתּרן?... און אױך זײ, די קינדער, װוּ װאָלטן זײ איצט
געװעזן? געװיס ערגעץ מיט אַלע ייִנגלעך באַם טײַך, געשװוּמען, געכאַפּט
פֿישלעך, אָדער גלאַט געלאָפֿן אין דער װעלט אַרײַן ― אַזאַ זון! אַזאַ
היץ! װאָלװל װײַנשל, װײַמפּערלעך בחצי־חנם, און גרינע אוגערקעלעך,
נאָך מיט די שפּיץ־נאָדלען, לאָזן זיך שױן הערן. אָט באַלד װעלן
אױפֿקומען אױך דיניעס געלע, שמעקנדיקע, און אַרבוזעס רױטע װי פֿײַער,
הירזשענדיקע װי זאַמד, זיסע װי צוקער, ― אַך, אַן אוצר! אַך, אַן
אוצר!“... און די געדאַנקען הײבן אים אױף און טראָגן אים אַװעק אין
אַן אַנדער װעלט, אין אַ װעלט פֿון פֿאַנטאַזיעס און חלומות, זיסע, גוטע
|