פֿונעם יאַריד 93
און גלאַט נישט אױפֿגעלײגט דעם טאָג, האָט ער די שטיװעלעך באַ זײַן
חבֿר צוגענומען, נאָר ער האָט זײ באַלד געגעבן אַ שמײַס־אַװעק פֿון זיך
מיט כּעס, און ער איז אַ באָרװעסער אַװעק פֿון הױף, זיך געלאָזט לױפֿן
― און איז פֿאַרשװוּנדן געװאָרן.
― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ―
אַ נאַרישער אינצידענט ― נאָר װיפֿל געזונט האָט ער געקאָסט!
גערגעלעס אַנטרונען־װערן האָט פֿאַרביטערט זײַן חבֿרס געזעגענען זיך
מיטן שטעטעלע און אָפּגעסמט אים די גאַנצע זיסקײט פֿון דער ערשטער
גרױסער שײנער װײַטער נסיעה. װיפֿל ער האָט נישט געװאָלט נאָכדעם
אָפּטרײַבן פֿון זיך דאָס טרױעריקע בילד פֿון זײַן באַלײדיקטן חבֿר, איז
עס דװקא געקראָכן אים אין פּנים אַרײַן, געשטאַנען פֿאַר די אױגן און
גענאָגט דאָס האַרץ: „האָסט באַלײדיקט, באַלײדיקט אַן אָרעמען חבֿר!“...
אַרױסגעפֿאָרן פֿון מאַרק, געפּטרט די קלײטן, די הײַזלעך, דעם בית־
עולם און, להבֿדיל, דעם גױיִשן „צװינטער“, און אַריבערגעפֿאָרן דאָס
בריקל און געלאָזט הינטער זיך שױן די לעװאַדע אױך ― אױס װאָראָנ־
קאָ! דעמאָלט האָט דער העלד פֿון דער דאָזיקער ביאָגראַפֿיע מיטאַמאָל
דערפֿילט עפּעס אַ מאָדנע ענגשאַפֿט אין האַלדז, און אַ װאַרעם געפֿיל פֿון
רחמנות צום קלײנעם שטעטעלע האָט אים דורכגענומען דורך און דורך,
גלײַך װי דאָס שטעטעלע װאָלט געבליבן אַ יתום... דאָס דאָזיקע געפֿיל
אינאײנעם מיטן פֿאַרדראָס פֿון גערגעלעס אַנטרונען װערן האָבן װײך
געמאַכט זײַן האַרץ און באַנעצט זײַנע אױגן. אָפּגעקערעװעט דעם קאָפּ אַף
אַ זײַט, בכדי זײַנע ברידער זאָלן עס נישט באַמערקן, האָט ער אָפּגעװישט
אַ טרער און האָט שטילערהײט זיך אָפּגעזעגנט דאָס לעצטע מאָל מיטן
שטעטעלע: „זײַ געזונט, װאָראָנקאָ, זײַ געזונט!“...
24
די נסיעה
די רײַזע באַ מאיר־װעלװל בעל־עגלה אין בױד. ― פֿילאָזאָפֿישע געדאַנקען. ― די
ערשטע סטאַנציע אין װעג ― באַרישפּאָליע. ― „נעזיקע“ בעלי־בתּים פֿון דער
אַכסניה. ― אַ נאַכטלעגער אַף דער ערד. ― דער העלד געזעגנט זיך אַף שטענדיק
מיט װאָראָנקאַ.
נאָר דער, װאָס איז אַלײן אױסגעװאַקסן אין אַ קלײן שטעטל און איז
דאָס ערשטע מאָל אַף זײַן לעבן אַרױסגעפֿאָרן פֿונעם קלײנעם שטעטל אַף
|
|
funem yarid 93
un glat nisht oyfgeleygt dem tog, hot er di shtivelekh ba zayn
khaver tsugenumen, nor er hot zey bald gegebn a shmays-avek fun zikh
mit kas, un er iz a borveser avek fun hoyf, zikh gelozt loyfn
― un iz farshvundn gevorn.
― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ―
a narisher intsident ― nor vifl gezunt hot er gekost!
gergeles antrunen-vern hot farbitert zayn khavers gezegenen zikh
mitn shtetele un opgesmt im di gantse ziskayt fun der ershter
groyser sheyner vayter nesiye. vifl er hot nisht gevolt nokhdem
optraybn fun zikh dos troyerike bild fun zayn baleydiktn khaver, iz
es davke gekrokhn im in ponem arayn, geshtanen far di oygn un
genogt dos harts: "host baleydikt, baleydikt an oremen khaver!''...
aroysgeforn fun mark, geptrt di kleytn, di hayzlekh, dem bes-
oylem un, lehavdil, dem goyishn "tsvinter'', un aribergeforn dos
brikl un gelozt hinter zikh shoyn di levade oykh ― oys voron-
ko! demolt hot der held fun der doziker byografye mitamol
derfilt epes a modne engshaft in haldz, un a varem gefil fun
rakhmones tsum kleynem shtetele hot im durkhgenumen durkh un durkh,
glaykh vi dos shtetele volt geblibn a yosem... dos dozike gefil
in#eynem mitn fardros fun gergeles antrunen vern hobn veykh
gemakht zayn harts un banetst zayne oygn. opgekerevet dem kop af
a zayt, bkhdi zayne brider zoln es nisht bamerkn, hot er opgevisht
a trer un hot shtilerhayt zikh opgezegnt dos letste mol mitn
shtetele: "zay gezunt, voronko, zay gezunt!''...
24
di nesiye
di rayze ba m#ir-velvl balegole in boyd. ― filozofishe gedanken. ― di
ershte stantsye in veg ― barishpolye. ― "nezike'' balebatem fun der
akhsnih. ― a nakhtleger af der erd. ― der held gezegnt zikh af shtendik
mit voronka.
nor der, vos iz aleyn oysgevaksn in a kleyn shtetl un iz
dos ershte mol af zayn lebn aroysgeforn funem kleynem shtetl af
|
פֿונעם יאַריד 93
און גלאַט נישט אױפֿגעלײגט דעם טאָג, האָט ער די שטיװעלעך באַ זײַן
חבֿר צוגענומען, נאָר ער האָט זײ באַלד געגעבן אַ שמײַס־אַװעק פֿון זיך
מיט כּעס, און ער איז אַ באָרװעסער אַװעק פֿון הױף, זיך געלאָזט לױפֿן
― און איז פֿאַרשװוּנדן געװאָרן.
― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ―
אַ נאַרישער אינצידענט ― נאָר װיפֿל געזונט האָט ער געקאָסט!
גערגעלעס אַנטרונען־װערן האָט פֿאַרביטערט זײַן חבֿרס געזעגענען זיך
מיטן שטעטעלע און אָפּגעסמט אים די גאַנצע זיסקײט פֿון דער ערשטער
גרױסער שײנער װײַטער נסיעה. װיפֿל ער האָט נישט געװאָלט נאָכדעם
אָפּטרײַבן פֿון זיך דאָס טרױעריקע בילד פֿון זײַן באַלײדיקטן חבֿר, איז
עס דװקא געקראָכן אים אין פּנים אַרײַן, געשטאַנען פֿאַר די אױגן און
גענאָגט דאָס האַרץ: „האָסט באַלײדיקט, באַלײדיקט אַן אָרעמען חבֿר!“...
אַרױסגעפֿאָרן פֿון מאַרק, געפּטרט די קלײטן, די הײַזלעך, דעם
ביתעולם און, להבֿדיל, דעם גױיִשן „צװינטער“, און אַריבערגעפֿאָרן דאָס
בריקל און געלאָזט הינטער זיך שױן די לעװאַדע אױך ― אױס
װאָראָנקאָ! דעמאָלט האָט דער העלד פֿון דער דאָזיקער ביאָגראַפֿיע מיטאַמאָל
דערפֿילט עפּעס אַ מאָדנע ענגשאַפֿט אין האַלדז, און אַ װאַרעם געפֿיל פֿון
רחמנות צום קלײנעם שטעטעלע האָט אים דורכגענומען דורך און דורך,
גלײַך װי דאָס שטעטעלע װאָלט געבליבן אַ יתום... דאָס דאָזיקע געפֿיל
אינאײנעם מיטן פֿאַרדראָס פֿון גערגעלעס אַנטרונען װערן האָבן װײך
געמאַכט זײַן האַרץ און באַנעצט זײַנע אױגן. אָפּגעקערעװעט דעם קאָפּ אַף
אַ זײַט, בכדי זײַנע ברידער זאָלן עס נישט באַמערקן, האָט ער אָפּגעװישט
אַ טרער און האָט שטילערהײט זיך אָפּגעזעגנט דאָס לעצטע מאָל מיטן
שטעטעלע: „זײַ געזונט, װאָראָנקאָ, זײַ געזונט!“...
24
די נסיעה
די רײַזע באַ מאיר־װעלװל בעל־עגלה אין בױד. ― פֿילאָזאָפֿישע געדאַנקען. ― די
ערשטע סטאַנציע אין װעג ― באַרישפּאָליע. ― „נעזיקע“ בעלי־בתּים פֿון דער
אַכסניה. ― אַ נאַכטלעגער אַף דער ערד. ― דער העלד געזעגנט זיך אַף שטענדיק
מיט װאָראָנקאַ.
נאָר דער, װאָס איז אַלײן אױסגעװאַקסן אין אַ קלײן שטעטל און איז
דאָס ערשטע מאָל אַף זײַן לעבן אַרױסגעפֿאָרן פֿונעם קלײנעם שטעטל אַף
|