כאַבנע
געװען איז דאָס אין אַדעס. זײַנען מיר געזעסן אין אַ מסיבה אַ
גאַנצע חבֿרה ליטעראַטן, שרײַבערס הײסט דאָס, װאָס שרײַבן, און לעזער
װאָס לײענען, און גלאַט יונגעלײַט, און סטודענטן אַ פּאָר, און אַ מײדל
איז געװען, װאָס איז געקומען שטודירן, אַ גאַנץ היפּשע מײדל, אַ
געזונטע, מיט רױטע באַקן, און גלאַט ייִדן מן־הצד, דאָס הײסט, אַזעלכע, װאָס
זײַנען צו אונדזער חבֿרה ניט שײך, נאָר זײ זעען ייִדן רײדן, הערט מען
זיך אײַן, רוקט מען זיך צו אַלע מאָל נענטער, אַזױ לאַנג, ביז עס װערט
אײן קאָמפּאַניע און מע פֿאַרבײַט זיך מיט די גלעזער אױפֿן טיש און מיט
די פֿיס אונטערן טיש ― חבֿרים כּל ישׂראל... געװען איז, אײגנטלעך, ניט
שבת, נאָר אַ װאָכעדיקער טאָג, און גערעדט האָבן מיר, אײגנטלעך, ניט
פֿון שבת, נאָר פֿון גאָר אַנדערע זאַכן; אױב איך האָב קײן טעות נישט,
האָבן מיר גערעדט און געשפּאַרט זיך איבער ציוניזם, טעריטאָריאַליזם,
אַחד־העמיזם [Asher Zvi Hirsch Ginsberg 1856-1927; אחד העם],
קלױזנעריזם [Joseph Gedaliah Klausner 1874-1958],
און גאָר ניט אין זינען געהאַט בשעת־מעשׂה
ניט קײן געלט, ניט קײן שבת, ניט קײן שטעטל, װאָס הײסט כאַבנע [Хабно], אַפֿילו
נישט מזכּיר געװען און אַפֿילו אױף דער מחשבֿה נישט געקומען. פּלוצעם,
איך װײס נישט, װי אַזױ און װי אַרום, עס הײבט זיך אױף אַ יונגערמאַן
אַ געלער מיט װײַסע ברעמען, אײנער פֿון די יונגעלײַט װאָס „מן־הצד“,
און טוט אַ מאַך מיט דער האַנט און הײבט אָן בזה־הלשון:
― שאַ, װאָס טױג אײַך דאָס? אלא־מאַי, אָט װעל איך אײַך
דערצײלן אַ שענערע מעשׂה, װאָס מיט מיר האָט זיך געטראָפֿן אין כאַבנע!
כאַבנע איז אַ שטעטל, אַ שטעטל אַזעלכעס פֿאַראַן, װאָס הײסט כאַבנע.
האָט דאָס שטעטל כאַבנע אַלצדינג, װאָס אַ שטעטל באַדאַרף צו האָבן: אַ
פּאָסט, מיט אַ ראַבינער, מיט אַ טײַך, מיט אַ רבֿ, מיט אַ טעלעגראַף, מיט
אַ בית־עולם, מיט אַ פּריסטאַװ, מיט אַ תּלמוד־תּורה, מיט חסידים, מיט
|
|
khabne
geven iz dos in ades. zaynen mir gezesn in a mesibe a
gantse khevre literatn, shraybers heyst dos, vos shraybn, un lezer
vos leyenen, un glat yungelayt, un studentn a por, un a meydl
iz geven, vos iz gekumen shtudirn, a gants hipshe meydl, a
gezunte, mit royte bakn, un glat yidn mn-htsd, dos heyst, azelkhe, vos
zaynen tsu undzer khevre nit shayekh, nor zey zeen yidn reydn, hert men
zikh ayn, rukt men zikh tsu ale mol nenter, azoy lang, biz es vert
eyn kompanye un me farbayt zikh mit di glezer oyfn tish un mit
di fis untern tish ― khaveyrem kol yisroel... geven iz, eygntlekh, nit
shabes, nor a vokhediker tog, un geredt hobn mir, eygntlekh, nit
fun shabes, nor fun gor andere zakhn; oyb ikh hob keyn toes nisht,
hobn mir geredt un geshpart zikh iber tsyunizm, teritoryalizm,
aHd-hemizm [eysher Zvi Hirstsh Ginsberg 1856-1927; #Hd hem],
kloyznerizm [Joseph Gedaliah Klausner 1874-1958],
un gor nit in zinen gehat bsheT-mayse
nit keyn gelt, nit keyn shabes, nit keyn shtetl, vos heyst khabne [Хабно],
afile
nisht mzKir geven un afile oyf der makhshove nisht gekumen. plutsem,
ikh veys nisht, vi azoy un vi arum, es heybt zikh oyf a yungerman
a geler mit vayse bremen, eyner fun di yungelayt vos "mn-htsd'',
un tut a makh mit der hant un heybt on bzh-hlshun:
― sha, vos toyg aykh dos? #l#-may, ot vel ikh aykh
dertseyln a shenere mayse, vos mit mir hot zikh getrofn in khabne!
khabne iz a shtetl, a shtetl azelkhes faran, vos heyst khabne.
hot dos shtetl khabne altsding, vos a shtetl badarf tsu hobn: a
post, mit a rabiner, mit a taykh, mit a rov, mit a telegraf, mit
a besoylem, mit a pristav, mit a talmetoyre, mit khsidem, mit
|
כאַבנע
געװען איז דאָס אין אַדעס. זײַנען מיר געזעסן אין אַ מסיבה אַ
גאַנצע חבֿרה ליטעראַטן, שרײַבערס הײסט דאָס, װאָס שרײַבן, און לעזער
װאָס לײענען, און גלאַט יונגעלײַט, און סטודענטן אַ פּאָר, און אַ מײדל
איז געװען, װאָס איז געקומען שטודירן, אַ גאַנץ היפּשע מײדל, אַ
געזונטע, מיט רױטע באַקן, און גלאַט ייִדן מן־הצד, דאָס הײסט, אַזעלכע, װאָס
זײַנען צו אונדזער חבֿרה ניט שײך, נאָר זײ זעען ייִדן רײדן, הערט מען
זיך אײַן, רוקט מען זיך צו אַלע מאָל נענטער, אַזױ לאַנג, ביז עס װערט
אײן קאָמפּאַניע און מע פֿאַרבײַט זיך מיט די גלעזער אױפֿן טיש און מיט
די פֿיס אונטערן טיש ― חבֿרים כּל ישׂראל... געװען איז, אײגנטלעך, ניט
שבת, נאָר אַ װאָכעדיקער טאָג, און גערעדט האָבן מיר, אײגנטלעך, ניט
פֿון שבת, נאָר פֿון גאָר אַנדערע זאַכן; אױב איך האָב קײן טעות נישט,
האָבן מיר גערעדט און געשפּאַרט זיך איבער ציוניזם, טעריטאָריאַליזם,
אַחד־העמיזם [Asher Zvi Hirsch Ginsberg 1856-1927; אחד העם],
קלױזנעריזם [Joseph Gedaliah Klausner 1874-1958],
און גאָר ניט אין זינען געהאַט בשעת־מעשׂה
ניט קײן געלט, ניט קײן שבת, ניט קײן שטעטל, װאָס הײסט כאַבנע [Хабно], אַפֿילו
נישט מזכּיר געװען און אַפֿילו אױף דער מחשבֿה נישט געקומען. פּלוצעם,
איך װײס נישט, װי אַזױ און װי אַרום, עס הײבט זיך אױף אַ יונגערמאַן
אַ געלער מיט װײַסע ברעמען, אײנער פֿון די יונגעלײַט װאָס „מן־הצד“,
און טוט אַ מאַך מיט דער האַנט און הײבט אָן בזה־הלשון:
― שאַ, װאָס טױג אײַך דאָס? אלא־מאַי, אָט װעל איך אײַך
דערצײלן אַ שענערע מעשׂה, װאָס מיט מיר האָט זיך געטראָפֿן אין כאַבנע!
כאַבנע איז אַ שטעטל, אַ שטעטל אַזעלכעס פֿאַראַן, װאָס הײסט כאַבנע.
האָט דאָס שטעטל כאַבנע אַלצדינג, װאָס אַ שטעטל באַדאַרף צו האָבן: אַ
פּאָסט, מיט אַ ראַבינער, מיט אַ טײַך, מיט אַ רבֿ, מיט אַ טעלעגראַף, מיט
אַ בית־עולם, מיט אַ פּריסטאַװ, מיט אַ תּלמוד־תּורה, מיט חסידים, מיט
|