דער דײַטש
בין איך אַלײן, װי איך האָב אײַך געזאָגט, אַ דראַזשנער, פֿון
דראַזשנע הײסט דאָס, אַ קלײן שטעטל אין פּאָדאָליער גובערניע, גאָר אַ קלײן
שטעטל; הײַנט איז שױן דראַזשנע כּלומרשט אַ שטאָט מיט אַ באַן, מיט
אַ סטאַנציע, מיט אַ װאָקזאַל... אַז דראַזשנע איז געװאָרן אַ סטאַנציע,
האָט אונדז די גאַנצע װעלט מקנא געװען: אַ קלײניקײט אַ באַן! מע האָט
געמײנט, דאָס װעט װערן אַ מחיה, אַ מקום פּרנסה, מע װעט זשעברען
פֿולע זשמעניעס מיט גאָלד, מע װעט גליקלעך װערן! ייִדן זײַנען זיך
צונױפֿגעפֿאָרן פֿון די דערפֿער אַרױס אין שטאָט אַרײַן; באַלעבאַטים האָבן
גענומען איבערבױען די הײַזער, שטעלן נײַע קלײטן; די טאַקסע פֿון
פֿלײש האָט מען געהעכערט; מע האָט שױן אָנגעהױבן קלערן מכּוח אַ
נײַעם שוחט, מכּוח נאָך אַ בית־המדרש און מכּוח אָפּנעמען פֿעלד אױף צו
פֿאַרברײטערן דאָס אַלטע בית־עולם ― בקיצור, ס'איז געװאָרן „ליהודים“.
אַ װערטל? אַ באַן, אַ סטאַנציע, אַ װאָקזאַל! בעלי־עגלות האָבן זיך אַפֿילו
תּחילת אַביסל געבונטעװעט, געװען שטאַרק ניט צופֿרידן פֿונעם עסק, נאָר
װער פֿרעגט זײ? מע האָט אױסגעלײגט רעלסן, אַראָפּגעבראַכט װאַגאָנעס,
אַנידערגעשטעלט אַ װאָקזאַל, אױפֿגעהאַנגען אַ גלעקל, צוגעשלאָגן אַ
ברעטל: „ סטאַנציע דראַזשנע“ ― און רעדט צו דער װאַנט!
אַז ס'האָט אָנגעהױבן גײן די באַן, רופֿט זיך אָן צו מיר מײַנע:
„װאָס רעכנסטו צו טאָן, יונהלע?“ (יונה רופֿט מען מיך). „װאָס זאָל
איך, זאָג איך, טאָן? דאָס װאָס אַלע ייִדן טוען; אַלע דראַזשנער ייִדן
דרײען זיך בײַ דער באַן, װעל איך מיך אױך דרײען בײַ דער באַן!“...
|
|
der daytsh
bin ikh aleyn, vi ikh hob aykh gezogt, a drazhner, fun
drazhne heyst dos, a kleyn shtetl in podolyer gubernye, gor a kleyn
shtetl; haynt iz shoyn drazhne kloymersht a shtot mit a ban, mit
a stantsye, mit a vokzal... az drazhne iz gevorn a stantsye,
hot undz di gantse velt mekane geven: a kleynikayt a ban! me hot
gemeynt, dos vet vern a mikhye, a mokem parnose, me vet zhebren
fule zhmenyes mit gold, me vet gliklekh vern! yidn zaynen zikh
tsunoyfgeforn fun di derfer aroys in shtot arayn; balebatem hobn
genumen iberboyen di hayzer, shteln naye kleytn; di takse fun
fleysh hot men gehekhert; me hot shoyn ongehoybn klern mikoyekh a
nayem shoykhet, mikoyekh nokh a bes-hamedresh un mikoyekh opnemen feld oyf tsu
farbreytern dos alte besoylem ― bekitser, s'iz gevorn "lehudem''.
a vertl? a ban, a stantsye, a vokzal! beli-agoles hobn zikh afile
tkhiles abisl gebuntevet, geven shtark nit tsufridn funem eysek, nor
ver fregt zey? me hot oysgeleygt relsn, aropgebrakht vagones,
anidergeshtelt a vokzal, oyfgehangen a glekl, tsugeshlogn a
bretl: " stantsye drazhne'' ― un redt tsu der vant!
az s'hot ongehoybn geyn di ban, ruft zikh on tsu mir mayne:
"vos rekhnstu tsu ton, yunhle?'' (Yoyne ruft men mikh). "vos zol
ikh, zog ikh, ton? dos vos ale yidn tuen; ale drazhner yidn
dreyen zikh bay der ban, vel ikh mikh oykh dreyen bay der ban!''...
|
דער דײַטש
בין איך אַלײן, װי איך האָב אײַך געזאָגט, אַ דראַזשנער, פֿון
דראַזשנע הײסט דאָס, אַ קלײן שטעטל אין פּאָדאָליער גובערניע, גאָר אַ קלײן
שטעטל; הײַנט איז שױן דראַזשנע כּלומרשט אַ שטאָט מיט אַ באַן, מיט
אַ סטאַנציע, מיט אַ װאָקזאַל... אַז דראַזשנע איז געװאָרן אַ סטאַנציע,
האָט אונדז די גאַנצע װעלט מקנא געװען: אַ קלײניקײט אַ באַן! מע האָט
געמײנט, דאָס װעט װערן אַ מחיה, אַ מקום פּרנסה, מע װעט זשעברען
פֿולע זשמעניעס מיט גאָלד, מע װעט גליקלעך װערן! ייִדן זײַנען זיך
צונױפֿגעפֿאָרן פֿון די דערפֿער אַרױס אין שטאָט אַרײַן; באַלעבאַטים האָבן
גענומען איבערבױען די הײַזער, שטעלן נײַע קלײטן; די טאַקסע פֿון
פֿלײש האָט מען געהעכערט; מע האָט שױן אָנגעהױבן קלערן מכּוח אַ
נײַעם שוחט, מכּוח נאָך אַ בית־המדרש און מכּוח אָפּנעמען פֿעלד אױף צו
פֿאַרברײטערן דאָס אַלטע בית־עולם ― בקיצור, ס'איז געװאָרן „ליהודים“.
אַ װערטל? אַ באַן, אַ סטאַנציע, אַ װאָקזאַל! בעלי־עגלות האָבן זיך אַפֿילו
תּחילת אַביסל געבונטעװעט, געװען שטאַרק ניט צופֿרידן פֿונעם עסק, נאָר
װער פֿרעגט זײ? מע האָט אױסגעלײגט רעלסן, אַראָפּגעבראַכט װאַגאָנעס,
אַנידערגעשטעלט אַ װאָקזאַל, אױפֿגעהאַנגען אַ גלעקל, צוגעשלאָגן אַ
ברעטל: „ <<סטאַנציע דראַזשנע>>“ ― און רעדט צו דער װאַנט!
אַז ס'האָט אָנגעהױבן גײן די באַן, רופֿט זיך אָן צו מיר מײַנע:
„װאָס רעכנסטו צו טאָן, יונהלע?“ (יונה רופֿט מען מיך). „װאָס זאָל
איך, זאָג איך, טאָן? דאָס װאָס אַלע ייִדן טוען; אַלע דראַזשנער ייִדן
דרײען זיך בײַ דער באַן, װעל איך מיך אױך דרײען בײַ דער באַן!“...
|