נישט פֿאַר קײן ייִדן געדאַכט
זײדל רב שעיהס איז אַ יונגערמאַן, װאָס זיצט אױף קעסט, טוט נישט
קײן האַנט אין קאַלט װאַסער, זיצט און לערנט, כאָטש ער האָט שױן
עטלעכע קינדער. נאָר װאָס האָט ער צו דאגהן, אַז ער איז אַ בן־יחיד,
און רב שעיה איז אַ ייִד אַ נגיד ― איבער הונדערט און צװאַנציק יאָר
איז דאָס אינגאַנצן זײַנס.
רב שעיה איז כּל־ימיו געװען אַ ייִד אַ בעל־הלװאה. זײַן „קאַפּיטאַל“
איז געװען צעװאָרפֿן איבער דער גאַנצער שטאָט. ס'איז נישט געװען אײן
כּתרילעװקער, װאָס זאָל נישט זײַן שולדיק רב שעיהן קײן געלט. און
דערפֿאַר האָט בײַ אים אין שטוב תּמיד געקאָכט, װי אין אַ קעסל: דער
אַרײַן, דער אַרױס, דאָרט גענומען, דאָ געגעבן.
ס'איז בײַ אים געװען, להבֿדיל, אַ „קאַנטאָר“, אַ „באַנק“ ― אַ באַנק,
נאָר אָן געפֿאַרבטע טישן און טישלעך, אָן מענטשן אַ סך מיט װײַסע
מאַנישקעס, מיט פֿאַרדרײטע װאָנצעס און מיט לאַנגע נעגל, אָן
פֿענצטערלעך מיט גראַטעס, אָן אײַזערנע שאַפֿעס און אָן מוראדיקע קאָנטעביכער
און גראָסביכער, װאָס מע קאָן מיט זײ הרגענען אַ מענטשן.
בײַ רב שעיהן אין שטוב איז געשטאַנען נאָר אײן טישל, אױפֿן טישל
איז געשטאַנען אַ „טינטערל“ מיט אַ „זעמדערל“, און איטלעכס מאָל,
װאָס מע האָט באַדאַרפֿט פֿאַרשרײַבן, פֿלעגט מען מוזן אָנשפּײַען אין
„טינטערל“, װאָרעם אַנדערש האָט דאָס נישט געװאָלט געבן קײן טינט.
און װײַטער איז געװען אין טישל אַ טישקעסטל מיט צװײ רינגלעך מיט
אַ גרױסן שלאָס. דאָרט, אין טישקעסטל, איז געװען דאָס „קאָנטעבוך“
מיט אַלע חשבונות, װאָס רב שעיה אַלײן טאַקע האָט זײ געפֿירט על־פּי
זײַן אײגענער בוכהאַלטעריע. הײַנו, װי אַזױ?
דאָס ביכל איז באַשטאַנען פֿון צװײ און פֿופֿציק בלעטלעך, אױף יעדן
|
|
nisht far keyn yidn gedakht
zeydl reb sheyhs iz a yungerman, vos zitst oyf kest, tut nisht
keyn hant in kalt vaser, zitst un lernt, khotsh er hot shoyn
etlekhe kinder. nor vos hot er tsu d#ghn, az er iz a bn-yokhid,
un reb shaye iz a yid a noged ― iber hundert un tsvantsik yor
iz dos ingantsn zayns.
reb shaye iz Kl-yemeyu geven a yid a bel-hlv#h. zayn "kapital''
iz geven tsevorfn iber der gantser shtot. s'iz nisht geven eyn
KTrilevker, vos zol nisht zayn shuldik reb sheyhn keyn gelt. un
derfar hot bay im in shtub tomed gekokht, vi in a kesl: der
arayn, der aroys, dort genumen, do gegebn.
s'iz bay im geven, lehavdil, a "kantor'', a "bank'' ― a bank,
nor on gefarbte tishn un tishlekh, on mentshn a sakh mit vayse
manishkes, mit fardreyte vontses un mit lange negl, on
fentsterlekh mit grates, on ayzerne shafes un on mur#dike kontebikher
un grosbikher, vos me kon mit zey hargenen a mentshn.
bay reb sheyhn in shtub iz geshtanen nor eyn tishl, oyfn tishl
iz geshtanen a "tinterl'' mit a "zemderl'', un itlekhs mol,
vos me hot badarft farshraybn, flegt men muzn onshpayen in
"tinterl'', vorem andersh hot dos nisht gevolt gebn keyn tint.
un vayter iz geven in tishl a tishkestl mit tsvey ringlekh mit
a groysn shlos. dort, in tishkestl, iz geven dos "kontebukh''
mit ale kheshboynes, vos reb shaye aleyn take hot zey gefirt alpi
zayn eygener bukhhalterye. hayne, vi azoy?
dos bikhl iz bashtanen fun tsvey un fuftsik bletlekh, oyf yedn
|
נישט פֿאַר קײן ייִדן געדאַכט
זײדל רב שעיהס איז אַ יונגערמאַן, װאָס זיצט אױף קעסט, טוט נישט
קײן האַנט אין קאַלט װאַסער, זיצט און לערנט, כאָטש ער האָט שױן
עטלעכע קינדער. נאָר װאָס האָט ער צו דאגהן, אַז ער איז אַ בן־יחיד,
און רב שעיה איז אַ ייִד אַ נגיד ― איבער הונדערט און צװאַנציק יאָר
איז דאָס אינגאַנצן זײַנס.
רב שעיה איז כּל־ימיו געװען אַ ייִד אַ בעל־הלװאה. זײַן „קאַפּיטאַל“
איז געװען צעװאָרפֿן איבער דער גאַנצער שטאָט. ס'איז נישט געװען אײן
כּתרילעװקער, װאָס זאָל נישט זײַן שולדיק רב שעיהן קײן געלט. און
דערפֿאַר האָט בײַ אים אין שטוב תּמיד געקאָכט, װי אין אַ קעסל: דער
אַרײַן, דער אַרױס, דאָרט גענומען, דאָ געגעבן.
ס'איז בײַ אים געװען, להבֿדיל, אַ „קאַנטאָר“, אַ „באַנק“ ― אַ באַנק,
נאָר אָן געפֿאַרבטע טישן און טישלעך, אָן מענטשן אַ סך מיט װײַסע
מאַנישקעס, מיט פֿאַרדרײטע װאָנצעס און מיט לאַנגע נעגל, אָן
פֿענצטערלעך מיט גראַטעס, אָן אײַזערנע שאַפֿעס און אָן מוראדיקע קאָנטעביכער
און גראָסביכער, װאָס מע קאָן מיט זײ הרגענען אַ מענטשן.
בײַ רב שעיהן אין שטוב איז געשטאַנען נאָר אײן טישל, אױפֿן טישל
איז געשטאַנען אַ „טינטערל“ מיט אַ „זעמדערל“, און איטלעכס מאָל,
װאָס מע האָט באַדאַרפֿט פֿאַרשרײַבן, פֿלעגט מען מוזן אָנשפּײַען אין
„טינטערל“, װאָרעם אַנדערש האָט דאָס נישט געװאָלט געבן קײן טינט.
און װײַטער איז געװען אין טישל אַ טישקעסטל מיט צװײ רינגלעך מיט
אַ גרױסן שלאָס. דאָרט, אין טישקעסטל, איז געװען דאָס „קאָנטעבוך“
מיט אַלע חשבונות, װאָס רב שעיה אַלײן טאַקע האָט זײ געפֿירט על־פּי
זײַן אײגענער בוכהאַלטעריע. הײַנו, װי אַזױ?
דאָס ביכל איז באַשטאַנען פֿון צװײ און פֿופֿציק בלעטלעך, אױף יעדן
|