די שטאָט פֿון די קלײנע מענטשעלעך
די שטאָט פֿון די קלײנע מענטשעלעך, װאָס איך
פֿיר דיך אַהין אַרײַן, פֿרײַנט לעזער, געפֿינט זיך פּונקט אין דער מיט
פֿונעם געבענטשטן „תּחום“, װוּ מע האָט אַװעקגעזעצט ייִדן קאָפּ אױף
קאָפּ, װי הערינג אין אַ פֿעסל, און אָנגעזאָגט, זײ זאָלן זיך פֿרוכפּערן און
מערן ― און דער נאָמען פֿון דער דאָזיקער באַרימטער שטאָט איז
כּתרילעװקע.
פֿון װאַנען נעמט זיך דער נאָמען כּתרילעװקע? אָט פֿון װאַנען:
בײַ אונדז אַן אָרעמאַן, דאָס װײס יעדערער, האָט יתרוס נעמען:
פֿאַראַן אַ געמײנער מאַן, און אַן אָרעמאַן, און נעבעך אַן אָרעמאַן, און
אַ גרױסער אָרעמאַן. און אַ געפֿאַלענער, אַ מקבל, אַ קבצן, אַ דלות, אַ דלפֿון,
אַן עני, און אַן עני־ואבֿיון. איטלעכער פֿון די דאָזיקע אױסגערעכנטע
נעמען װערט אַרױסגערעדט מיט אַן אַנדער מין ניגון... און פֿאַראַן
נאָך אַ נאָמען: אַ כּתריאל, אָדער אַ כּתריליק. דער
דאָזיקער נאָמען װערט אַרױסגערעדט שױן גאָר מיט אַן אַנדער מין ניגון,
למשל: „אױ, בין איך, קײן עין־הרע, אַ כּתריליק!“... כּתריליק ―
דאָס איז שױן נישט גלאַט אַזױ אַ קבצן, אַ שלימזל: דאָס איז שױן,
פֿאַרשטײט איר מיך, אַזאַ מין אָרעמאַן, װאָס פֿאַלט נישט, חס־ושלום,
אַראָפּ בײַ זיך מיט זײַן אָרעמקײט: אַדרבא, ס'איז גאָר אַ גדולה! אױף
אונדזער לשון הײסט עס „אַן אָרעמס און אַ פֿרײלעכס“...
פֿאַרשטעקט אין אַ װינקעלע העט־װײַט, אָפּגעזונדערט פֿון דער
גאַנצער אַרומיקער װעלט, שטײט זיך אָט די שטאָט עפּעס װי פֿאַריתומט,
פֿאַרחלומט, פֿאַרכּישופֿט און פֿאַרטיפֿט אין זיך זעלבסט, גלײַך װי מיט
איר געהער זיך גאָרנישט אָן אָט דער גאַנצער טאַרעראַם מיטן האַרמידער,
מיטן לױפֿעניש, יאָגעניש, העצעניש, פֿרעסעניש אײנס דאָס אַנדערע מיט
|
|
di shtot fun di kleyne mentshelekh
di shtot fun di kleyne mentshelekh, vos ikh
fir dikh ahin arayn, fraynt lezer, gefint zikh punkt in der mit
funem gebentshtn "tkhum'', vu me hot avekgezetst yidn kop oyf
kop, vi hering in a fesl, un ongezogt, zey zoln zikh frukhpern un
mern ― un der nomen fun der doziker barimter shtot iz
KTrilevke.
fun vanen nemt zikh der nomen KTrilevke? ot fun vanen:
bay undz an oreman, dos veys yederer, hot iTrus nemen:
faran a gemeyner man, un an oreman, un nebekh an oreman, un
a groyser oreman. un a gefalener, a mekabl, a kabtsn, a dales, a dalfn,
an oni, un an eni-uevyen. itlekher fun di dozike oysgerekhnte
nemen vert aroysgeredt mit an ander min nign... un faran
nokh a nomen: a Kasriyel, oder a KTrilik. der
doziker nomen vert aroysgeredt shoyn gor mit an ander min nign,
lemoshl: "oy, bin ikh, keyn eyn-hre, a KTrilik!''... KTrilik ―
dos iz shoyn nisht glat azoy a kabtsn, a shlimzl: dos iz shoyn,
farshteyt ir mikh, aza min oreman, vos falt nisht, khasvesholem,
arop bay zikh mit zayn oremkayt: aderabe, s'iz gor a gedule! oyf
undzer loshn heyst es "an orems un a freylekhs''...
farshtekt in a vinkele het-vayt, opgezundert fun der
gantser arumiker velt, shteyt zikh ot di shtot epes vi faryosemt,
farkholemt, farkisheft un fartift in zikh zelbst, glaykh vi mit
ir geher zikh gornisht on ot der gantser tareram mitn harmider,
mitn loyfenish, yogenish, hetsenish, fresenish eyns dos andere mit
|
די שטאָט פֿון די קלײנע מענטשעלעך
די שטאָט פֿון די <<קלײנע מענטשעלעך>>, װאָס איך
פֿיר דיך אַהין אַרײַן, פֿרײַנט לעזער, געפֿינט זיך פּונקט אין דער מיט
פֿונעם געבענטשטן „תּחום“, װוּ מע האָט אַװעקגעזעצט ייִדן קאָפּ אױף
קאָפּ, װי הערינג אין אַ פֿעסל, און אָנגעזאָגט, זײ זאָלן זיך פֿרוכפּערן און
מערן ― און דער נאָמען פֿון דער דאָזיקער באַרימטער שטאָט איז
<<כּתרילעװקע>>.
פֿון װאַנען נעמט זיך דער נאָמען כּתרילעװקע? אָט פֿון װאַנען:
בײַ אונדז אַן אָרעמאַן, דאָס װײס יעדערער, האָט יתרוס נעמען:
פֿאַראַן אַ געמײנער מאַן, און אַן אָרעמאַן, און נעבעך אַן אָרעמאַן, און
אַ גרױסער אָרעמאַן. און אַ געפֿאַלענער, אַ מקבל, אַ קבצן, אַ דלות, אַ דלפֿון,
אַן עני, און אַן עני־ואבֿיון. איטלעכער פֿון די דאָזיקע אױסגערעכנטע
נעמען װערט אַרױסגערעדט מיט אַן אַנדער מין ניגון... און פֿאַראַן
נאָך אַ נאָמען: אַ <<כּתריאל>>, אָדער אַ <<כּתריליק>>. דער
דאָזיקער נאָמען װערט אַרױסגערעדט שױן גאָר מיט אַן אַנדער מין ניגון,
למשל: „אױ, בין איך, קײן עין־הרע, אַ כּתריליק!“... כּתריליק ―
דאָס איז שױן נישט גלאַט אַזױ אַ קבצן, אַ שלימזל: דאָס איז שױן,
פֿאַרשטײט איר מיך, אַזאַ מין אָרעמאַן, װאָס פֿאַלט נישט, חס־ושלום,
אַראָפּ בײַ זיך מיט זײַן אָרעמקײט: אַדרבא, ס'איז גאָר אַ גדולה! אױף
אונדזער לשון הײסט עס „אַן אָרעמס און אַ פֿרײלעכס“...
פֿאַרשטעקט אין אַ װינקעלע העט־װײַט, אָפּגעזונדערט פֿון דער
גאַנצער אַרומיקער װעלט, שטײט זיך אָט די שטאָט עפּעס װי פֿאַריתומט,
פֿאַרחלומט, פֿאַרכּישופֿט און פֿאַרטיפֿט אין זיך זעלבסט, גלײַך װי מיט
איר געהער זיך גאָרנישט אָן אָט דער גאַנצער טאַרעראַם מיטן האַרמידער,
מיטן לױפֿעניש, יאָגעניש, העצעניש, פֿרעסעניש אײנס דאָס אַנדערע מיט
|