XXII
לאָנדאָן, פֿאַרװאָס ברענסטו נישט?
― א ―
זינט איך לעב, בין איך נישט געװען אױף אַזאַ יריד, װי אין לאָנדאָן.
נישט אין לאָנדאָן איז אַ יריד, נאָר לאָנדאָן אַלײן איז אַ יריד. סע קלאַפּט
און סע קלינגט און סע פֿײַפֿט און סע טראַסקעט, און מענטשן ―
מענטשן אַזױ װי מאָן, אַזױ װי מערעשקעס! פֿון װאַנען נעמען זיך אַזױ
פֿיל מענטשן, און װוּהין לױפֿן זײ? אַ פּנים, זײ זײַנען הונגעריק, אָדער
האַלטן בײַ אַװעקפֿאָרן. אַנישט, װאָס דאַרף מען זיך אַזױ שטופּן, שלאָגן
זיך מיט די עלנבױגנס, אומװאַרפֿן אַ מענטשן און טרעטן אים מיט די
פֿיס. איך רײד פֿון פּיניען. אונדזער חבֿר פּיניע, אױב איר געדענקט, האָט
אַ נידעריקע ראיה. דערצו האָט ער אַ טבֿע, ער האַלט דעם קאָפּ אַרױף
און פּלאָנטעט מיט די פֿיס. אַ פֿאַרטראָגענער מלאך. דער קאָפּ פֿליט
בײַ אים. דעם ערשטן ברוך־הבא האָט ער געכאַפּט אױף דער באַן. מיר
זײַנען נאָר אַרױסגעקראָכן פֿון װאַגאָן, האָט זיך שױן געטראָפֿן אַן
אומגליק. דער ערשטער איז אַרױסגעפֿלױגן פּיניע. אײן הױז פֿאַרקאַטשעט,
אײן זאָק אַראָפּגעלאָזט, דעם האַלדזטיכל פֿון יענער זײַט ― אַזױ װי
תּמיד. איך האָב נאָך פּיניען קײנמאָל נישט געזען אַזױ האָפֿערדיק. ער
האָט געברענט, װי אױף פּאָקן. ער האָט אָנגעהױבן שיטן מיט מאָדנע
װערטער, װי זײַן שטײגער איז: „לאָנדאָן! ענגלאַנד! דיזראַעלי
[Benjamin Disraeli 1804-1881]! באָקל [Henry Thomas Buckle 1821-1862]!
היסטאָריע ציװיליזאַציע!...“ עס איז אוממעגלעך געװען אים
אײַנצושטילן. עס האָט ניט געדױערט קײן צװײ מינוט, איז אונדזער חבֿר פּיניע
שױן געלעגן אױף דער ערד, און מענטשן האָבן געשפּאַנט איבער אים,
װי מע שפּאַנט איבער אַ שײַט האָלץ. אַ גליק, װאָס זײַן װײַב טײַבל
האָט געמאַכט אַ גװאַלד: „פּיניע, װוּ ביסטו?“ האָט זיך מײַן ברודער
|
|
XXayay
london, farvos brenstu nisht?
― # ―
zint ikh leb, bin ikh nisht geven oyf aza yarid, vi in london.
nisht in london iz a yarid, nor london aleyn iz a yarid. se klapt
un se klingt un se fayft un se trasket, un mentshn ―
mentshn azoy vi mon, azoy vi mereshkes! fun vanen nemen zikh azoy
fil mentshn, un vuhin loyfn zey? a ponem, zey zaynen hungerik, oder
haltn bay avekforn. anisht, vos darf men zikh azoy shtupn, shlogn
zikh mit di elnboygns, umvarfn a mentshn un tretn im mit di
fis. ikh reyd fun pinyen. undzer khaver pinye, oyb ir gedenkt, hot
a niderike riye. dertsu hot er a teve, er halt dem kop aroyf
un plontet mit di fis. a fartrogener malekh. der kop flit
bay im. dem ershtn borekhhabe hot er gekhapt oyf der ban. mir
zaynen nor aroysgekrokhn fun vagon, hot zikh shoyn getrofn an
umglik. der ershter iz aroysgefloygn pinye. eyn hoyz farkatshet,
eyn zok aropgelozt, dem haldztikhl fun yener zayt ― azoy vi
tomed. ikh hob nokh pinyen keynmol nisht gezen azoy hoferdik. er
hot gebrent, vi oyf pokn. er hot ongehoybn shitn mit modne
verter, vi zayn shteyger iz: "london! england! dizraeli
[Beniamin Disraeli 1804-1881]! bokl [Henri Thomas Butskle 1821-1862]!
historye tsivilizatsye!...'' es iz ummeglekh geven im
ayntsushtiln. es hot nit gedoyert keyn tsvey minut, iz undzer khaver pinye
shoyn gelegn oyf der erd, un mentshn hobn geshpant iber im,
vi me shpant iber a shayt holts. a glik, vos zayn vayb taybl
hot gemakht a gvald: "pinye, vu bistu?'' hot zikh mayn bruder
|
XXII
לאָנדאָן, פֿאַרװאָס ברענסטו נישט?
― א ―
זינט איך לעב, בין איך נישט געװען אױף אַזאַ יריד, װי אין לאָנדאָן.
נישט אין לאָנדאָן איז אַ יריד, נאָר לאָנדאָן אַלײן איז אַ יריד. סע קלאַפּט
און סע קלינגט און סע פֿײַפֿט און סע טראַסקעט, און מענטשן ―
מענטשן אַזױ װי מאָן, אַזױ װי מערעשקעס! פֿון װאַנען נעמען זיך אַזױ
פֿיל מענטשן, און װוּהין לױפֿן זײ? אַ פּנים, זײ זײַנען הונגעריק, אָדער
האַלטן בײַ אַװעקפֿאָרן. אַנישט, װאָס דאַרף מען זיך אַזױ שטופּן, שלאָגן
זיך מיט די עלנבױגנס, אומװאַרפֿן אַ מענטשן און טרעטן אים מיט די
פֿיס. איך רײד פֿון פּיניען. אונדזער חבֿר פּיניע, אױב איר געדענקט, האָט
אַ נידעריקע ראיה. דערצו האָט ער אַ טבֿע, ער האַלט דעם קאָפּ אַרױף
און פּלאָנטעט מיט די פֿיס. אַ פֿאַרטראָגענער מלאך. דער קאָפּ פֿליט
בײַ אים. דעם ערשטן ברוך־הבא האָט ער געכאַפּט אױף דער באַן. מיר
זײַנען נאָר אַרױסגעקראָכן פֿון װאַגאָן, האָט זיך שױן געטראָפֿן אַן
אומגליק. דער ערשטער איז אַרױסגעפֿלױגן פּיניע. אײן הױז פֿאַרקאַטשעט,
אײן זאָק אַראָפּגעלאָזט, דעם האַלדזטיכל פֿון יענער זײַט ― אַזױ װי
תּמיד. איך האָב נאָך פּיניען קײנמאָל נישט געזען אַזױ האָפֿערדיק. ער
האָט געברענט, װי אױף פּאָקן. ער האָט אָנגעהױבן שיטן מיט מאָדנע
װערטער, װי זײַן שטײגער איז: „לאָנדאָן! ענגלאַנד! דיזראַעלי
[Benjamin Disraeli 1804-1881]! באָקל [Henry Thomas Buckle 1821-1862]!
היסטאָריע ציװיליזאַציע!...“ עס איז אוממעגלעך געװען אים
אײַנצושטילן. עס האָט ניט געדױערט קײן צװײ מינוט, איז אונדזער חבֿר פּיניע
שױן געלעגן אױף דער ערד, און מענטשן האָבן געשפּאַנט איבער אים,
װי מע שפּאַנט איבער אַ שײַט האָלץ. אַ גליק, װאָס זײַן װײַב טײַבל
האָט געמאַכט אַ גװאַלד: „פּיניע, װוּ ביסטו?“ האָט זיך מײַן ברודער
|